Hoorcollege 12: Pijn Flashcards
definitie pijn
onplezierige emotionele ervaring.
aspecten pijn
- functioneel: preventie van verdere schade
- ethisch: behandeling/welzijn van dieren
- wetenschappelijk: kunnen dieren pijn waarnemen
emotie
emoties zijn heel humaan iets. Dit is bij het dier moeilijk te weerleggen.
3 componenten pijnbeleving
- nociceptie = transmissie van het signaal naar de hersenen en waarneming in cortex
- gedrag (of cognitieve) respons op de pijn: species-specifiek gedrag
- pijnperceptie = (emotionele/affectieve) waarneming van een onplezierige ervaring
a. individuele variatie
b. meetbaarheid (bij dieren)?
kunnen dieren pijn waarnemen?
Dit is nog niet wetenschappelijk onderbouwd. Het moeilijke hiervan is dat pijn een emotionele ervaring is. Emoties zijn nog niet bewezen bij dieren. Het kan ook een stressreactie zijn.
analogie postulaat
de aan- of afwezigheid van bewustzijn bij dieren weliswaar niet direct wetenschappelijk bewijsbaar is, maar dat op grond van aanwijsbare overeenkomsten tussen mensen en dieren in anatomie, fysiologie en gedrag aangenomen mag worden dat er ook overeenkomsten in subjectieve beleving moeten bestaan.
–> zoogdieren (mens en dier) lijken veel op elkaar, dus moeten pijn kunnen waarnemen.
Pijn assessment
Tabel met houdingen. Pijn herkenning is lastig, vaak onderschat en onvoldoende pijnbestrijding voorgeschreven bij kat.
pijn pathways
- transactie door nocireceptoren (pijnprikkel in voet)
- transmissie door primaire afferente neuron (PAN)
- transmissie via dorsale hoorn en anterolaterale funiculus = projectie neuron (PRN)
- perceptie in UMN.
Type nociceptoren
- A(beta) = mechanoreceptor; lage drempelwaarde; pijn bij overstimulatie
- A(delta) = mechanisch/scherpe pijn; hoge drempelwaarde; nociceptor
- C = polymodaal (mech./Temp./chem.); hoge drempelwaarde; nociceptor.
snelheid nociceptoren
- A(beta) = gemyeliniseerd: snel. Pijnprikkel ook groter.
- A(delta) = licht gemyeliniseerd: matige snelheid
- C = ongemyeliniseerd: langzaam
wat doet a-motor neuron bij pijn pathway?
veroorzaakt reflex, bijv. terugtrekreflex.
Ruggenmerg en pijn
- Synapsen in dorsale hoorn
a. interneuronen
b. projectieneuronen
mogelijkheden respons pijn
- Terugtrekreflex (geen pijnperceptie)
- Pijnperceptie en gedragsrespons
- Gate control theorie (modulatie pijn signaal)
terugtrekreflex
prikkel > primair afferente neuron (PAN) in ruggenmerg > a-motor neuron geeft signaal naar ledemaat > terugtrekken
–> geen pijn.
waar wordt pijn waargenomen?
alleen grote hersenen. Komt daar terecht via projectieneuron (PRN)
overdracht pijn pathway ruggenmerg
- Dorsale column = vnl. mechanosensorisch: lemniscaal
2. Antero/ventrolaterale funiculus =temperatuur en pijn: extra-lemniscaal.
Tussenstations in hersenen
Anterolaterale funiculus bevat banen naar hersenkernen in volgende gebieden:
- Peri aquaductale grijs (PAG)
- format reticular
- thalamus
pijn & peri aquaductale grijs (PAG
- endogene pijnstilling
- connectie met hypothalamus en amygdala (emotionele respons)
pijn & formatio reticularis
- sympatische activatie = wegrennen van hetgeen wat je pijn heeft gedaan
- endogene pijnstilling
pijn & thalamus
bewustwording (d.m.v. projectie cortex) = weten waar het pijn doet
gate control theorie
A(beta)-vezels geeft tegensignaal door bijv. te wrijven over plek die zeer doet > remmen van projectieneuron.
sensitisatie
verandering (verlaging) van drempelwaarde voor het voelen van pijn resulterend:
a. in een verhoogde woeligheid voor pijn na een periode van stimulatie = hyperalgesia
b. in allodynia = pijngevoel op stimuli die normaal niet pijnlijk zijn.
NB mogelijk irreversibel fenotype verandering drempwaarde nociceptor!
Perifere sensitisatie
op het moment dat je weefselbeschadiging hebt > dan komen allerlei stofjes vrij (adrenaline, prostaglandinen, leukotrienen) daarnaast komt er een ontsteking > sympathisch ZS aan > soep van moleculen die pijnvezels drempelwaarde verlaagt > sneller pijn voelen.
centrale sensitisatie
door perifere sensitisatie ook prikkeling projectieneuron > verlaging drempelwaarde
