Hoorcollege 10: Evenwicht Flashcards
zenuw evenwichtsorgaan
n. vestibulo cochlearis
waar gaat proprioceptie van evenwichtsorgaan naartoe?
proprioceptie naar cerebellum
vestibulair apparaat
evenwichtsapparaat
opbouw labyrint (binnenoor)
- Cochlea (slakkenhuis) = gehoorzintuig; orgaan van Corti
- Vestibulair labyrint = evenwichtszintuig:
a. Utriculus & sacculus = otolietorgaantjes; Maculae
b. Drie ½ cirkelvormige kanalen = Cristae
locatie labyrinth
- in het benige labyrint ligt het vliezige laybrint dat gevuld is met endolymfe
- de ruimte tussen de vliezige labyrint en de benige wand is gevuld met perilymfe
locatie utriculus en sacculus
Utriculus = basis voor de drie ½ cirkelvormige kanalen.
Sacculus = ligt onder utriculus als een soort zakje, verbonden met cochlea.
–> beide gevuld met endolymfe.
haarcellen vestibulair apparaat
macula utriculus
macula sacculus
in ½ cirkelvormige kanalen alleen in ampul.
AP haarcel
Haarcel met oplopende stereocilia in endolymfe. Als haarbundel afgebogen wordt naar langste haartje, dan komt er spanning in tip-links dan gaan kanaaltjes open. Kalium stroomt vanuit endolymfe naar binnen en zorgen voor depolarisatie. –> neurotransmitter afgifte > n. vestibulocochlearis > cerebellum
Als haartjes naar kortste haartje buigen, dan sluiten de kanalen en kan de cel weer hyper-/repolariseren.
locatie otolietorgaantjes
utriculus en sacculus
otolietorgaantjes
kristallen, die ingebed liggen in een gelei die de stereocilia omgeven. Er ligt dus massa bovenop de haarbundels.
2 mechanisme otolietorgaantjes
door lineaire versnelling (F = m.a; optrekken/afremmen) en zwaartekracht (F = m.g; headtilt)
–> zo worden haartjes afgebogen. Zodra mechanisme stopt, dan vuren stereocilia geen AP meer af.
orientatie maculae
Sacculus = verticaal = zwaartekracht Utriculus = horizontaal = lineaire versnelling
orientatie van haarbundel maculae
Er zijn allerlei richtingen: dan kunnen alle bewegingen geregistreerd worden.
Sacculus = langste haarbundel van binnen naar buiten.
Utriculus = langste haarbundel van buiten naar binnen.
Intern spiegelbeeld
striolae > zit binnen in maculae. Mechanisme onbekend.
ampullen ½ cirkelvormige kanalen
haarcellen hebben allemaal dezelfde orientatie. Als je linksom gaat draaien, dan gaat de haarbundel afbuigen door de vertraging van het endolymfe > vuurfrequentie omhoog.
Als je blijft draaien, dan komt endolymfe ook op gang > haarbundel neutraal.
Als je stopt met draaien, dan blijft endolymfe nog even doordraaien > haarbundel buigt andere kant op > inhibitie AP.
½ cirkelvormige kanalen
1 horizontale
2 verticale die met elkaar verbonden zijn.
orientatie haarcellen ½ cirkelvormige kanalen
Haarcellen in een kanaal zijn allemaal op dezelfde manier georiënteerd, i.t.t. de haarcellen in de otolietorganen. Elk kanaal werkt samen met zijn spiegelbeeldkanaal aan de andere kant van de kop, waar de haarcellen in de tegenovergestelde richting zijn georiënteerd.
samenwerking kanalen
kanalen werken samen met kanalen in het zelfde vlak. Dus links voor en rechts achter; links achter en rechts voor; en midden.
Als het ene kanaal wordt geprikkeld, dan wordt de tegenovergestelde kanaal geremd.
linkse draaiing
dan wordt linkse horizontale booggang geprikkeld, en wordt rechtse horizontale booggang geinhibeerd.
LARP-plane
Left anterior en Right Posterior werken samen
RALP-plane
Right anterior en Left Posterior werken samen
LH en RH -plane
Left horizontal en right horizontal werken samen
fysiologie otolietorganen
Utriculus & Sacculus:
- reageren enkel op lineaire versnellingen (dynamisch)
- geven continu informatie door over de positie van de kop t.o.v. de constante verticale valversnelling t.g.v. de zwaartekracht (statisch)
- in de utriculus domineren de haarcellen in de pars medialis de respons van de utriculus; bij een ipsilaterale head-tilt neemt de gemiddelde vuurfrequentie toe.
fysiologie half-cirkelvormige kanalen
Semi-circulair:
- reageren enkel op hoekversnellingen
- worden normaal gesproken geprikkeld door een rotatie in het vlak van het kanaal waarbij het gezicht naar de ipsilaterale zijde wordt gebracht.
vestibulo-oculaire & vestibulo-spinale reflexen
komt terecht in vestibulaire kernen terecht > gaat naar cerebellum > terug naar vestibulaire kernen > aansturen oogbewegingen of beweging van armen bij vallen.
Vestibulo-oculaire reflexen
aansturen van buitenste oogspieren = door hoofd naar rechts te draaien maar ogen op zelfde plek te houden. VOR.
Rechtssom draaien > links horizontale booggang gaat vuren > vestibulocochlearis gaat vuren:
OF > interneuron gaat naar abducens van OS > meer afgifte GABA > Chloor kanalen open > remming lower motor neuron.
OF > interneuron naar abducens van OD > meer glutamaat > depolarisatie cel > meer Acetyl choline > activatie spier.
spieren rotatie oog
m. obliquus bulbi dorsalis & ventralis
spieren rotatie oog
m. obliquus bulbi dorsalis & ventralis
wat gebeurt er met VOR als rotatie doorgaat?
vestibulo oculaire reflex (rechtsom dan VOR naar links) onderbroken door saccadische oogbeweging –> nystagmus.
Nystagmus
langzame beweging = VOR reflex
snelle beweging = corrigerende beweging om oog weer centraal te krijgen.
VOR mechanisme
VORs kunnen worden opgewekt vanuit de otolietorgaantjes (head-tilt; pitch and roll) en de halfcirkelvormige kanalen (yaw).
Aanhoudende stimulatie van een 1/2CK (hoekversnelling) zorgt voor samengestelde oogbewegingen in het vlak van dat kanaal = nystagmus.
De langzamen component van een (post)rotatoire nystagmus is de VOR.
vestibulo-spinale reflexen
info uit evenwichtsorgaan komt in vestibulaire kernen terecht en info kan doorgestuurd worden naar ruggenmerg om doorgestuurd te worden naar ledematen
fijne motoriek (bewuste aansturing)
UMN > nucleus ruber (hersenstam) > laterale witte & grijze stof (LMN) > distale spieren
banen evenwicht, ogen, oren
tectum of vestibulaire kernen (UMN) > mediale witte & grijze stof (LMN) > axiale en proximale anti-zwaartekracht spieren. > gaat via mediale ventrale banen
spinale banen sensoriek
liggen tussen de smalle vlindervleugels in = mediaal dorsaal.
spinale banen fijne musculatuur (distale spieren)
liggen lateraal (tr. corticospinalis lateralis en tr. rubrospinalis)
spinale banen motoriek (proximale spieren)
liggen mediaal ventraal (tr. vestibulospinalis)
vestibulair spinaal reflex mechanisme
je staat op een helling: utriculus wordt geprikkeld door steentjes. Vestibulospinaal reflex > extensie ene been en flexie andere been. Bijv. een kat die van een balkon afvalt (alleen dan prominentere rol sacculus = verticale orientatie).
vestibulaire nek reflex mechanisme
je staat op een helling en je zet je hoofd weer recht.
nek spinaal reflex
je staat op een helling: utriculus wordt geprikkeld door steentjes > extensie ene been, flexie andere been EN je buigt je hoofd.
