Hoorcollege 11: ataxie/incoördinatie

Question 1

doel neurologisch onderzoek

Answer 1

1. gaat het om een neurologische probleem?

2. waar is het probleem gelokaliseerd?

Question 2

ruggenmerg

Answer 2

grijze stof binnenkant: cellichamen
witte stof buitenkant: axonbanen
–> UPMN beïnvloeden de LMN door extra informatie te geven zodat reflex nauwkeuriger gebeurd.

Question 3

Motorische reflexboog

Answer 3

• reflex is vaste, snelle, onbewuste reactie op prikkel (simpele reflexboog)
• actie = reactie > uitrekken spierspoel (= prikkel) edit tot contractie van de spier (=reactie)
• 1 reflexboog = springstof of springveer met 2 mogelijkheden:
  > stilstaan of eindeloos springen

Question 4

2 standen reflexbogen

Answer 4

1. ongeremd: eindeloos springen
2. gecoördineerd afgeremd: staan
   > remsignaal komt van (onbewuste) UMN t.h.v. de hersenstam.

Question 5

invleoden reflexboog

Answer 5

• UMN’s aangestuurd door evenwicht en kleine hersenen

- bewuste UMN’s in cerebrum.

Question 6

UMN systeem

Answer 6

Anatomie:
- celkernen in hersene (cerebrale cortex en hersenstam) en axonen, descendenten naar de LMN om deze te moduleren

Functie:

• gecoördineerde controle van spiertonus
• nodig voor zinvolle beweging

Question 7

klinische beeld probleem UMN systeem

Answer 7

• verhoogd spiertonus
• hyperreflexia
• spastische paralyse = soort kramp
• langzame ontwikkeling van ernstige spieratrofie.

Question 8

LMN systeem

Answer 8

Anatomie:
- celkernen in ruggenmerg en hersenstam die effectoren skeletsier innerveren

Functie:
- innervatie spieren

Question 9

klinische beeld probleem LMN systeem

Answer 9

• spierzwakte, spiertonusverlaging
• parese/paralyse
• verminderde spinale reflexen
• snelle atrofie spieren

Question 10

ataxie

Answer 10

incoördinatie van romp en ledematen als gevolg van het ontbreken van coördinerende informatie (aanvoerend e/o afvoerend).

Question 11

Herkenning ataxie tijdens monsteren

Answer 11

Cave! : ataxie, parese of cachexia?

• op meer dan 2 en wisselende sporen lopen
• onregelmatig onregelmatige gang in lengte en hoogte
• struikelen/overkoot gaan
• afwijkende overgangen (m.n. abrupt halt houden)
• uitzwaaien buitenbeen op volte
• “gaan zitten” bij achteruitzetten
• hypermetrie/hypometrie/dysmetrie
• truncal sway = te veel heen en weer bewegen lichaam
• invloed blinddoeken (optische correctie)

Question 12

kreupelheid

Answer 12

onregelmatige regelmatigheid = iedere pas is onregelmatig.

Question 13

dysmetrie

Answer 13

hyper- en hypometrie door elkaar.

Question 14

hypometrie

Answer 14

achterbenen. Minder beweging/optillen.

Question 15

verlies proprioceptie

Answer 15

• niet meer bewust van positie in ruimte van benen en lichaam
• onafhankelijk van zicht

Question 16

klinische beeld verlies proprioceptie

Answer 16

• afwijkende stand in rust
• afwijkende plaatsing voeten
• schommelende beweging romp (als een schip)

Question 17

houdingsreactie (correctie reflexen)

Answer 17

Bewustzijn van positie lichaam in ruimte:

• vereist aansturing beweging door UMN systeem > centrale communicatie en regulatie
• -> het echte werk wordt verricht door LMN systeem

Question 18

3 vormen ataxie

Answer 18

1. cerebellair
2. vestibulair
3. spinaal

Question 19

bepaling ataxievorm

Answer 19

Beslisboom met meestal 2 vragen: 
1. (intentie)tremor > ja: cerebellair
      > nee
2. scheve hoofdhouding > ja: vestibulair
      > nee
3. spinaal

Question 20

vestibulaire ataxie

Answer 20

• Perifeer
  a. aantasting labyrint e/o N. VIII
• Centraal
  a. aantasting kernen in verlengde merg
  b. bewustzijn vaak aangetast via formatie reticualri
  c. vaak ook uitval andere kernen
  NB richting nystagmus

Question 21

principe vestibulaire sturing

Answer 21

• een intact labyrint zorgt ervoor dat je rechtop kunt blijven staan op het been aan dezelfde kant
• een intact labyrint zorgt ervoor dat je oogbol de horizon vasthoudt
• links en rechts houden elkaar “in evenwicht”

Question 22

probleem vestibulaire sturing

Answer 22

• strekkers van hals en ledematen aan dezelfde (aangetaste) kant worden slapper
• scheef hoofd met oor omlaag naar aangetaste kant
• doorzakken door benen aan aangetaste kant en rondjes lopen naar aangetaste kant.

Question 23

opdeling rug paard

Answer 23

• cervicaal C1-C5
• cervicothoracaal C6-T2
• thorcolumbaal T3-L3
• lumbosacraal L4-S2
• sacrococcygeaal S3-Cd5

Question 24

cervicale laesie

Answer 24

• soms eenzijdige (ipsilaterale klachten)
• ataxie voor en achter
• hypermetrie & -reflexie voor en achter
• achter 1-2 graden erger dan voor
• ernstige laesie:
  a. hemi- of tetraparalyse
  b. hoofdallen op te tillen als laesie onder ligt
• complete laesie craniaal van C6 = dood.

Question 25

cervicothoracale laesie

Answer 25

• tetraparese of -paralyse
• ataxie voor en achter
• hypotonie en -reflexie voor
• hypermetrie en -reflexie achter

soms Horner syndroom door uitval N. Sympaticus, perifeer vanaf T1-T3:

• ptosis, enophthalmus, miosis,
• paard: locaal zweten
• rund: opdrogen helft van neusspiegel

Question 26

thorocalumbale laesie

Answer 26

• Alleen achter ataxie
• parese, soms paralyse achter
• hypermetrie en -reflexie achter

Schiff-Sherrington fenomeen: achterbenen slap, voorbenen verkrampt (hondenzit)
- duidelijk bij jonge dieren, voorbijgaand bij volwassen dieren

Question 27

lumbosacrale laesie

Answer 27

• alleen achter ataxie
• parese, soms paralyse achter
• hypotonie en -reflexie achter

bij laesie L3-L6:
- Incontinentie door blaasverlammming m.a.g. urineus eczeem

Question 28

Sacrococcygeale laesie

Answer 28

• Géén ataxie(!)

Cauda equina syndroom :

• blaas-sphincterverlamming: overloop blaas & urineus eczeem
• rectumverlamming (volproppen)
• staart-tonus verminderd
• mannelijke dieren schachten uit
• hyposensibele perineale zone met hyper- sensibele zoom

Question 29

oorzaken ataxie

Answer 29

• Traumatisch insult
• Compressie
• Infecties
• Intoxicatie / metabole oorzaken
• Overige oorzaken

Question 30

traumatisch insult

Answer 30

• Acuut ernstig druk op zenuwbanen of fysieke beschadiging door bloeding / haematoom of oedeem
• Als gevolg van kneuzing, fractuur, dislocatie/ subluxatie, etc.

Question 31

compressie

Answer 31

• Cervicale instabiliteit
• Cervicale stenotische myelopathie
• Arthrose facetgewrichten
• Osteochondrosis dissecans met als gevolg gewrichtsdeformaties / malformatie
• Bacteriële infecties gepaard gaande met (hersen)abcessen zoals droes / rhodococcose
• Tumoren

Question 32

infecties

Answer 32

Kunnen gepaard gaan met koorts (maar niet altijd…)
• Parasitair (Paard: Str. vulgaris met als gevolg ook
bloeding en evt. oedeem)
• Protozoair (Sarcocystes neurona = EPM, niet in NL)
• Bacterieel (Strep, Staph, Actinobacillus, Salmonella, e.a)
• Viraal (Equine Herpes (EHV), West Nile virus)
• Prionen (BSE (rund), scrapie (schaap), Creutzfeldt- Jakob Disease (mens))

Question 33

toxisch/metabool

Answer 33

• Lolitrem (schimmelingras/hooi)
• Hepato-encephalopathie (=NH3 intoxicatie)
• Deficiënties (hypovitaminose B1)
• Paardenstaart (equisetum)

Question 34

diversen oorzaken ataxie

Answer 34

• Congenitaal (cerebellaire abiotrophie)
• Degeneratieve processen
(Equine Degenerative Myelopathie) 
• Onstekingsprocessen
(geen infectie, b.v. (poly)Neuritis Equi)

Question 35

“valse” ataxie

Answer 35

• Parese door bv cachexie, hypoglycaemie

* Slecht uit kunnen voeren van beweging door orthopedische afwijkingen, incl. spierproblemen

Question 36

prognose ataxie

Answer 36

• Sterk afhankelijk van oorzaak en ernst van het beeld!!
• Afhankelijk van reactie op therapie en management
• Genezing vergt veel tijd
• Genezing lang niet altijd volledig