Hoofdstuk 9: Begaafde leerlingen

Question 1

Wat is intelligentie?

Answer 1

Geheel van cognitieve vaardigheden, zoals ontwikkeld op bepaald moment

Question 2

Waaruit bestaat g volgens het CHC-model van cognitieve vaardigheden?

Answer 2

-Fluïde intelligentie Gf
-Kwantitatieve kennis Gq
-Gekristalliseerde kennis Gc
-Lezen en schrijven Grw
-Kortetermijngeheugen Gsm
-Visuele informatieverwerking Gv
-Auditieve informatieverwerking Ga
-Langetermijngeheugen Glr
-Verwerkingssnelheid Gs
-Reactiesnelheid Gt

Question 3

Hoe hangt IQ samen met aanleg en potentieel?

Answer 3

-Adhv tests niet te achterhalen wat puur aanleg is: steeds resultaat wisselwerking genetische- en omgevingsinvloeden
-Cognitieve vaardigheden niet resultaat van expliciete instructie of formeel leren: natural abilities
–>”Normaal”: randordening van personen relatief stabiel en meer stabiel naarmate leeftijd

Question 4

Wat is het belang van intelligentie?

Answer 4

-1 beste voorspellers schoolresultaten, studieloopbaan, beroepssucces
-NAAST andere factoren: inzet, zelfvertrouwen, doelen, etc.

Question 5

Welke conclusie kun je trekken over intelligentie?

Answer 5

-Geheel van cognitieve vaardigheden zoals ontwikkeld op bepaald moment
-In ontwikkeling spelen genen en omgeving rol
-Betrouwbaar en valide te meten met intelligentietests die breed bereik van cognitieve vaardigheden meten
-Hogere intelligentie maakt voor kinderen en jongeren makkelijker succesvol te zijn in studies, maar GEEN garantie op succes

Question 6

Welke algemene modellen zijn er van hoogbegaafdheid?

Answer 6

-Hoogbegaafdheid als aantoonbaar gedrag
-Hoogbegaafdheid als aanleg
-Synthetisering: Megamodel of Talent-Development (Subotnik)

Question 7

Welke modellen zijn er binnen het model van hoogbegaafdheid als aantoonbaar gedrag?

Answer 7

-Pentagonaal model (Sternberg)
-Drie-ringen model (Renzulli)
-Traidisch interdependentiemodel (Mönks)

Question 8

Waaruit bestaat het pentagonaal model van Sternberg van hoogbegaafdheid als aantoonbaar gedrag?

Answer 8

-Excellentie: gedrag vergeleken met gedrag leeftijdsgenoten superieur op 1 of meer gebieden
-Zeldzaamheid: gedrag weinig voorkomend in categorie leeftijdsgenoten
-Aantoonbaarheid: gedrag aantoonbaar mbv valide tests/middelen
-Productiviteit: dimensies waarop excelleert moet (potentieel) leiden tot productiviteit, omgezet worden in resultaat, productief gedrag
-Waardering: gedrag in samenleving als waardevol gezien
(afbeelding)

Question 9

Waaruit bestaat het drie-ringen model van Renzulli van hoogbegaafdheid als aantoonbaar gedrag?

Answer 9

-Task-commmitment
-Creativity
-Above-average ability
(afbeelding)

Question 10

Waaruit bestaat het triadisch interdependentiemodel van Mönks van hoogbegaafdheid als aantoonbaar gedrag?

Answer 10

-Niet intelligentie, maar buitengewone capaciteiten (ook op andere, non-cognitieve domeinen mogelijk)
-Specifieert betrekkingen tussen factoren niet
-Creativiteit onscherp concept en niet onafhankelijk van intelligentie
-Uitbreiding met omgevingsfactoren geen toegevoegde waarde, want factoren beïnvloeden alle gedrag en eigenschappen
(afbeelding)

Question 11

Welke conclusie kun je trekken over begaafdheid als aantoonbaar gedrag/creative productivity?

Answer 11

-Beklemtoont wat (op termijn) vooral van tel is, is wat je met potentieel doet: realisaties/productiviteit
-Maar erkenning in ontwikkelingsdimensie

Question 12

Welke modellen zijn er binnen het model van hoogbegaafdheid als aanleg?

Answer 12

-Munich model of giftedness and talent (Heller)
-Differentiated Model of Giftedness and Talent (Gagné)

Question 13

Waaruit bestaat het Munich model of Giftedness and Talent van Heller?

Answer 13

-Hoogbegaafdheid als aanleg
-Erkenning meerdere domeinen van talent (~Gardners multipele intelligenties)
-Erkenning rol omgeving en andere niet-cognitieve persoonskenmerken in omzetting van aanleg naar prestatie (als moderatoren)
(afbeelding)

Question 14

Waaruit bestaat het differentiated model of giftedness and talent van Gagné van hoogbegaafdheid als aanleg?

Answer 14

-Giftedness: hebben en gebruiken van ongetrainde en spontaan-uitgebrachte natuurlijke vaardigheden: “buitengewone aanleg/gave”
-Talent: buitengewone meesterschap over systematisch ontwikkelde vaardigheden (of capaciteiten) en kennis
(afbeelding)

Question 15

Welke conclusie kun je trekken over begaafdheid als aanleg?

Answer 15

-Meer dan alleen cognitieve talenten: plaats krijgen in kader talentontwikkeling in onderwijs
-Cognitieve begaafdheid: uitzonderlijk hoge cognitieve vaardigheden (ivm leeftijdsgenoten), geen garantie voor uitzonderlijke prestatie, ruimte voor “begaafd onderpresteren”
-Handvaten voor verklaren en aanpakken onderpresteren

Question 16

Welke kanttekeningen zijn belangrijk bij begaafdheidsmodellen?

Answer 16

-Minder sterk empirisch onderbouwd dan intelligentiemodellen (~omvattendheid)
-Niet altijd aansluiting bij recente en empirisch onderbouwde intelligentiemodellen
-Bruikbare werkmodellen voor diagnostiek en zorg

Question 17

Waaruit bestaat het mega model of talent development van Subotnik?

Answer 17

-Poging synthetiseren alle bevindingen
-Aanleg als aangeboren capaciteiten voor bepaald gebied speelt rol, maar capaciteiten vormbaar en moeten cultiveren
-Ieder domein eigen ontwikkelingstraject: varieert in start-, hoogte- en eindpunt
-In iedere fase ontwikkelingstraject moet omgeving zorgen voor kansen en mogelijkheden
-Toewijding individu vereist
-Psychosociale factoren beslissende rol bij succesvol ontwikkelen talent
-Eminentie, bijzondere wijze van verbeteren maatschappelijk leven, uiteindelijke doel van onderwijs aan hoogbegaafde leerlingen
(afbeelding)

Question 18

Wat zegt onderzoek over begaafdheid als eventueel risicofactor voor psychische problemen?

Answer 18

Systematische literatuurreview en meta-analyse
-Geen verschil voor depressieve symptomen, minder angst, minder gedragsproblemen, minder risico op psychopathologie
–>Als verschil: in voordeel van begaafden
-Sociale relaties met peers: meer gemengde bevindingen
-Creatief begaafden: wel indicaties voor hoger risico op psychische problemen

Question 19

Welke kanttekeningen kun je zetten bij begaafdheid als eventueel risicofactor?

Answer 19

-Diagnose hoogbegaafdheid: gemiddeld wel meer emotionele en gedragsproblemen
-Groepsverschillen vs individuele kinderen en jongeren

Question 20

Waaruit bestaat het diagnostisch proces van hoogbegaafdheid binnen de onderkennende diagnostiek?

Answer 20

-(Intake)gesprekken met ouders en leerkracht: ontwikkelingsanamnese en cognitieve gedragskenmerken en leereigenschappen (soft signs)
-Afname individuele intelligentietest
–>Minimaal: betrouwbare en valide schatting g
–>Sterk aanbevolen: gedifferentieerder beeld van profiel brede cognitieve vaardigheden
–>Dimensioneel/beschrijvend benaderen: oog voor range begaafd-hoogbegaafd
-Observatie tijdens ITO
-Onderzoek schoolse prestaties: leerlingvolgsysteem, individueel onderzoek leervorderingen

Question 21

Wat zijn kenmerken van intakegesprekken bij de onderkennende diagnostiek van (hoog)begaafdheid?

Answer 21

-Ontwikkelingsanamnese: jonge kind (0-6j): ontwikkelingsvoorsprong, vroegtijdig symboolgebruik zonder expliciet onderricht
-Leerkenmerken/cognitieve gedragskenmerken: snelheid van denken, kennisbank en geheugen, complexiteit en abstractie, leer- en oplossingsstrategieën, zelfregulatie en metacognitie

Question 22

Wat zijn kenmerken van intelligentie-onderzoek?

Answer 22

-Algemene intelligentietest of cross-battery test
-Rekening houden met plafondeffecten
-Observatie: snelheid leerproces, originaliteit denken
-Typerende antwoordpatronen bij makkelijke vs moeilijke items, te ver doordenken, anticiperen fouten, creatieve oplossingen

Question 23

Welke bedenkingen kun je hebben bij onderkennende diagnostiek van (hoog)begaafdheid?

Answer 23

-Intelligentie is continu verdeeld
-Grens in zekere zin arbitrair: boven grens is niet kwalitatief andere groep
-Meetfouten
-Onderkennende diagnostiek hoeft niet classificerend te zijn

Question 24

Welke conclusies kun je trekken over onderkennende diagnostiek van (hoog)begaafdheid?

Answer 24

-Beschrijving niveau cognitieve vaardigheden belangrijker dan classificatie of ja/nee beslissing: Pc90 begaafd is educatief relevant
-Belang van gedifferentieerde kijk op cognitieve vaardigheden
-Profiel van cognitieve sterktes en (relatieve) zwaktes

Question 25

Waaruit bestaat de diagnostiek van hoogbegaafdheid binnen de verklarende en indicerende diagnostiek?

Answer 25

-Breed kijken
-Aanpak die tegemoetkomt aan onderwijs- en opvoedingsbehoeften
-Aandacht voor heterogeniteit
-Bv bij onderpresteren: motivatie, leerstrategieën, onderwijsmaatregelen, etc.

Question 26

Welke didactische maatregelen kunnen genomen worden bij hoogbegaafdheid?

Answer 26

-Compacten: indikken regulieren leerstof
–>50-75% leerstof overslaan
–>Demotivatie voorkomen en tijd vrijmaken
-Verrijken: aanbieden extra leerstof
–>Binnen of buiten klas
–>Binnen of buiten reguliere curriculum
-Versnellen: versneld doorlopen curriculum
–>Individueel afwegen: indicaties en contra-indicaties
–>Nooit als enige maatregel

Question 27

Welke afwegingen moet je maken bij versnellen als didactische maatregel bij hoogbegaafdheid?

Answer 27

-Prestaties op verschillende leergebieden
-Niveau van cognitieve vaardigheden
-Sociaal-emotionele ontwikkeling
-Taakgedrag en werkhouding
-Fysieke/motorische ontwikkeling
-Aanwezigheid andere diagnoses
-Reeds geboden verrijking
-Houding van kind, ouders, leerkracht

Question 28

Welk aanbod is er dat tegemoetkomt aan onderwijsbehoeften van cognitief begaafde leerlingen?

Answer 28

-Snel denken en leren: hoog tempo in leerstof, minimale instructie
-Voorkeur voor complex en abstract denken: complexere taken, groter abstractieniveau, hogere orde denken, verdieping
-Sterk geheugen: weinig herhaling, omvangrijk aanbod, taken met veel voorkennis
-Goede probleem-oplossingsvaardigheden: real-life problemen, open taken, onderzoeksopdrachten, creativiteit stimuleren