hoofdstuk 5: angststoornissen en OCD Flashcards
wat is de definitie van angst? En wanneer is de angst afwijkend?
angst = emotionele toestand (gevoel van vrees & bezorgdheid) gekenmerkt door fysiologische arrousal
=> onaangenaam maar zinvol => maakt ons alert
Afwijkend wanneer angst niet meer in verhouding is met dreiging & plots uit het niet komt zonder waarschuwing
wat is een angststoornis
psychische stoornis waarbij iemand buitenproportionele angst of bezorgdheid ervaart die niet in verhouding staat tot de situatie. Deze angst gaat gepaard met lichamelijke symptomen zoals hartkloppingen, zweten, trillen en ademhalingsproblemen, en leidt vaak tot vermijding van situaties of dingen die de angst oproepen.
wat zijn de verschillende soorten angststoornissen?
1) paniekstoornis
2) gegeneraliseerde angst stoornis
3) specifiek fobie
4) sociale angst stoornis
5) agorafobie
wat is een paniekstoornis?
paniekaanvallen
=> episoden van pure angst gepaard met fysiologische reacties + catastrofaal denken & angst voor verlies van controle
=> vaak zonder waarschuwing
volgens de dsm: terugkerende paniekaanvallen & minstens één van de paniekaanvallen moet gevolgd worden door periode van min 1 maand waarin
1) aanhoudende angst voor volgende aanval
2) of belemmeringen in het functioneren
belemmeringen in functioneren: na een tijd paniek gaan linken aan plekken/ cues/ situaties en deze gaan vermijden & freezen wanneer vluchten geen optie meer is
wat zegt het cognitief biologisch model over paniekstoornis?
biologische factoren:
=> genetische aanleg
=> limbisch systeem is overactief => amygdala is overgevoelig en gaan intense angstreacties uitlokken door hoge arousal en activatie van sympatische zenuwstelsel => amygdala domineert waardoor de prefontale cortex minder kan reguleren
=> neurotransmitters: gamma- aminoboterzuur GABA => remmende nt die stressreactie helpt onderdrukken => bij mensen met paniekstoornis lage gaba & lage serotine die helpt de emotionele stemming te reguleren
=> personen met paniekstoornis reageren ook sterk op CO2 niveau verandering
Cognitieve factoren
=> bepalen de angstintensiteit => anticiperende angst => verhoogde aandacht voor de fiologische veranderingen en vermijdingsgedrag
wat is de behandeling voor mensen met een paniekstoornis?
Medicatie:
- antidepressiva => erhoogde serotine activiteit => helpt de emoties te reguleren
- benzodiazepine = verhogen de GABA activiteit in de hersenen
Cognitieve gedragstherapie:
- veranderen van foutieve interpretatie van fysieke reacties
- catastrofale gedachten vervangen door kalmerende rationele alternatieven
- ontwikkelen van coping: ontspanning en ademhaling
- blootstelling aan stimuli die paniek uitlokken in veilige context => leren dat lichamelijke reacties voorbijgaande reacties zijn
wat zijn fobische stoornissen?
buitenproportionele irrationele angst voor een specifiek object/ situatie (vrees voor gewone dingen)
=> foute inschatting van gevaar
=> angst is zo sterk => belemmeringen in dagelijks functioneren: reizen/werk etc
=> psychische stoornis die het meeste voorkomt
wat zijn de drie typen fobieën?
1) specifiek fobie: angst voor specifieke omgeving/ dier/ situatie/ object
=> acarofobie: insecten
=> acrofobie: hoogtevrees
=> claustrofobie
2) sociale fobie: sociale angststoornis
3) agorafobie
fobieën in de vroege en de latere ontwikkeling
vroege:
=> fobie voor dieren => door kinderlijke fantasie
=> kan chronisch zijn
Latere:
=> agorafobie
=> claustrofobie
Wat is de sociale angststoornis?
buitenproportionele angst voor sociale interacties/ situaties
Vrees voor afwijzing => super kritisch van de eigen sociale vaardigheden
Vermijden van sociale interacties=> negatieve bekrachtiger want verminderde angst => versterkt de associatie tussen angst en sociale situatie
Ontwikkeling tijdens kindertijd/ adolescentie
Vaak is Alcohol of angstremmers => coping
Diathese stressmodel
Verlegenheid kan een aanleg/ diathese zijn om ontvankelijker te zijn voor ontwikkeling van sociale fobie als dit samen gaat met stressvolle sociale ervaring (publieke vernedering)=> sociale fobie => is meestal chronisch
wat is agorafobie?
Disproportionele Angst voor openbare plekken
Heel veel vermijdingsgedrag => hierdoor zich zelf gaan isoleren
Einde van de adolescentie/ begin volwassenheid
* Twee vormen
Met paniekstoornis: constant bang voor paniekaanval in openbare plek
Zonder paniekstoornis
veel Belemmeringen in het functioneren
wat is de gegeneraliseerde angststoornis? GAS
Aanhoudende angst over alledaagse gebeurtenissen
Constant gevoel van onrust/ nare voorgevoelens en verhoogde arousal
Stoornis wanneer er veel emotionele onrust is en belemmering in het dageliks functioneren
Comorbiditeit met: depressie en andere angststoornissen zoals agorafobie of OCD
Kenmerken
o Onrust
o Snel vermoeid zijn
o Hoge spierspanning
o Slaapproblemen
Ontstaat in de puberteit tot de leeftijd van 25 jaar
wat zijn de visies op gegeneraliseerde angststoornissen?
Psychodynamische theorie: onacceptabele seksuele of agressieve impulsen die het bewustzijn dreigen binnen te dringen
Leertheorie:
Klassieke conditionering:
* Aanleren van de vrees
* Neutrale stimulus worden gekoppeld aan een aversieve stimulus
* Prepared conditioning: genetische geprogrammeerd om sneller bang te worden van roofdieren => overlevingskansen die stijgen
Operante conditionering
* Aanleren van vermijding => Vermijden wordt negatief bekrachtigd want verminderde angst
Leren door observatie
* Het observeren van ouders die bv angstige reactie vertonen voor de stimulus => zelfs al horen praten
Cognitief perspectief: de gedachte=> is een irrationele perceptie van de angstige prikkel => activeert continu het sympatisch zenuwstelsel => hogere arousal en hierdoor gespannen => de gedachten liggen ten grondslag
Biologisch perspectief: overgevoelige amygdala en hierdoor mindere werking van de prefrontale cortex die nodig is voor reguleren van angst en rationeel gedrag uit te voeren
wat zijn behandelingen voor GAS?
Behandeling
Medicatie: antidepressiva en angstremmende medicijnen die GABA verhogen => kalmerend effect op sympatische zenuwstelsel
Gecombineerd met cognitieve gedragstherapie: vervangen van disfunctionele gedachten door rationeel opbouwende alternatief => afleren van catastrofaal denken
welke gedragstherapie zijn er voor fobieën?
Systematische desensitisatie: gefaseerde aanpak met ontspanning
=> Geleidelijk proces waarbij patiënten leren om steeds angstigere stimuli te hanteren en ontspannen te blijven
Angst-stimulus hiërarchie => instrument => is een reeks van steeds angstigere stimuli => Stap per stap de geconditioneerde angstrespons vervangen door een incompatibele/ ontspanningsrespons => uitdoving
Geleidelijke blootstellin/ exposure therapie
Vormen =>Imaginaire blootstelling of Vivo blootstelling = Echte confrontatie
Stapgsgewijs proces van blootstelling door steeds engere prikkel => Gewenning van angst stimulus => leren zelfstandig de situatie te hanteren + neiging om te vluchten te onderdrukken
Hier Minder nadruk op de ontspanning en meer op de gewenning van de blootstelling
Flooding
Niet stapsgewijs maar overwinnen van de angst door middel van blootstelling aan intens enge stimulus => angst zou verdwijnen als patient lang genoeg aan fobische stimulus wordt blootgesteld zonder ernstige consequentie
=> Sociale fobie: direct aan de lunchtafel zitten en daar zitten tot dat de angst verdwenen is
Virtualreality therapie: gedragstherapeutische techniek => Computersimulatie die geleidelijke blootstelling nadoet
Handig: patiënt kan de stimulusomgeving controleren en de intensiteit reguleren
