Hoofdstuk 10 Flashcards
wat is geluid?
trilling luchtmoleculen -> leidt tot luchtdrukverschillen die zich als golf voortbewegen (in een comprimeerbaar medium zoals lucht en water)
brein interpreteert dit als geluid
fysieke eigenschappen van geluid
- frequentie = toonhoogte
- amplitude = volume
- complexiteit = timbre; combinatie amplitudes en frequentie
frequentie
menselijk gehoor = 20-20000HZ
- lage frequentie = lange afstanden (walvissen)
- hoge frequentie = echolocatie (vleermuizen)
toonhoogte draagt bij aan prosodie van spraak
amplitude
langdurige blootstelling aan hard geluid resulteert in gehoorschade
- een toename van 3 db staat gelijk aan verdubbeling van perceptuele volume (dus logaritmische schaal)
complexiteit
- fundamentele frequentie = snelheid waarmee laagste frequentie zich herhaald
- verschillende overtonen = geluidsgolven met hogere freq deelbaar door ff.
- relatieve sterkte overtonen bepaald timbre
periodiciteit vs aperiodisch
periodiciteit vs aperiodisch
- periodiciteit = de fundamentele frequentie wordt op vaste intervallen herhaald
- aperiodisch = wordt ervaren als ruis
oor grofweg ingedeeld?
- uitwendige oor = oorschelp, externe gehoorgang, trommelvlies
- middenoor = hamer, aambeeld, stijgbeugel
- binnenoor = ovaal venster (rond venster), slakkenhuis, orgaan van corti, gehoorzenuw
uitwendig oor?
- oorschelp = vangt geluidsgolven op en kanaliseert het naar
- externe gehoorgang = lopen golven doorheen en botsen dan tegen
- trommelvlies = membraam wat door golven in beweging wordt gezet
middenoor
- hamer
- stijgbeugel
- aambeeld
zijn verbonden aan trommelvlies en nemen trillingen over en versterken die
rond venster = onder het ovale venster, zorgt ervoor dat vloeistof in slakkenhuis kan bewegen. als ovale venster in wordt gedrukt zet deze uit.
binnenoor
- ovaal venster
- slakkenhuis “cochlea”
- orgaan van corti (in slakkenhuis)
- gehoorzenum (nervus cochleus)
hoe ziet slakkenhuis eruit anatomisch?
in slakkenhuis zit orgaan van corti waar de de mechanische energie omgezet wordt in actiepotentiaal
orgaan van corti?
heeft twee membranen
- basilair (onder)
- tectoriaal (boven)
door klopping van stijgbeugel tegen ovale venster worden membranen in beweging gezet.
tussen die membranen zitten twee soorten haarvaten.
twee soorten haarvaten
- buitenste = verbonden tectoriaal membraan, beïnvloeden verbinding tussen de twee. motorische functie (~12000) basis is stijf en uiteinde flexibel.
- binnenste = hier wordt energie omgezet in actiepotentiaal, auditieve receptorcellen (~3500) regenereren niet na schade
tinnitus?
als binnenste haarcellen gebogen zijn (hoort geluiden die er niet zijn)
Hoe werken haarcellen?
door middel van repolarisatie en depolarisatie en hyperpolarisatie
dus een standaardpositie en als je membranen kanten opbuigt kan dat zorgen voor
- depolarisatie = K+ influc en CA2+ influx (exicatie)
- hyperpolarisatie = K+ influx (inhibitie)
route van geluid
- axonen van binnenste haarcellen vormen gehoorszenuw
- verlaat slakkenhuis en komt via hersenstam CZS binnen
- daar kruist sommige informatie contralateraal
- vanuit hersenstam naar middenhersenen naar tectum
- Inferieure colliculi verwerken auditieve informatie
- vanuit daar naar thalamus
- dan naar A1
- andere gebieden
andere geluids gebieden
- secundaire auditieve cortex; bevat gebied van Wernicke verantwoordelijk voor spraakherkenning (linkerhemisfeer groter)
- in rechterhemisfeer meer A1 voor muziekverwerking.
grootte verschilt
codering van frequentie
haarcellin in slakkenhuis coderen freq als functie voor plaats op het basilair membraan
= tonotopische codering (ook vorm spatiele codering)
- base = voor hoge freq (dus smal dik en stug)
- apex = voor lage frequenties (minder stug)
tonotopische codering blijft door alle zenuwbanen en A1
cochlear implants
elektronische device dat dove mensen met kapotte haarcellen helpt door elektronische impulsen te sturen direct vanuit de omgeving.
geluiden onder 200 Hz
worden niet tonotopisch gecodeerd, maar temporeel = frequentie blijft intact tot A1
is ook frequentie waarin we ongeveer spreken.
codering van amplitude
directe correlatie tussen amplitude en actiepotentiaal. meer trilling/beweging van vloeistof = meer actiepotentiaal
dus temporele codering
coderen van locatie
we berekenen twee verschillen tussen de twee oren
- ITD = interaural time difference, in olijf iets
- IID = interaural intensity difference, in trapezevormig lichaam.
mensen gebruiken deze voor horizontale lokalisatie, maar ook voor onder en boven, maar hier is vaak kantelen/draaien hoofd voor nodig. oorschelp helpt bij verticale lokalisatie.
taalgebieden in het brein?
- ventraal = taalbegrip, gehoorherkenning. linker temporaalkwab -> gebied van wernicke
- dorsaal = taalproductie, gehoor voor actie. Linker frontaalkwab -> gebied van Broca
geldt ook voor schrijven
weten we door stimulatie, “mappen” van de cortex in vooral jaren 80.
muziek?
relatief meer activiteit in rechterhemisfeer A2.
door luisteren muziek stimuleer je gebieden die beweging stimuleren, dus kan helpen bij ziekte van parkinson.
