Hjúkrun sjúklinga í svæfingu/deyfingu í skurðaðgerð Flashcards
Hvaða upplýsingum er aflað um sjúkling fyrir svæfingu?
Heilsufarssaga
Föst lyf
Reykingar
Áfengi
Fíkniefni
Tannstatus
Fræðsla um föstu
Fyrir hvað stendur ASA og hvernig er flokkunin?
American Society of Anesthesiologists.
ASA 1: Heilbrigður einstaklingur, reykir ekki, engin/lítil áfengisneysla.
ASA 2: Sjúklingur með vægan kerfisbundinn sjúkdóm. T.d. reykir, neytir áfengis, þungun, offita, DM,…
ASA 3: Sjúklingur með alvarlegan kerfisbundinn sjúkdóm. T.d. kransæðasjúkdómur, DM, háþrýstingur, COPD, lifrarbólga, sjúkleg offita.
ASA 4: Sjúklingur með alvarlegan kerfisbundinn sjúkdóm sem ógnar stöðugt lífi.
ASA 5: Dauðvona sjúklingur sem mun ekki lifa af án aðgerðar.
ASA 6: Sjúklingur hefur verið úrskurðaður heiladauður. Líffæragjafi.
Hverjar geta afleiðingar mikils kvíða fyrir aðgerð verið?
Áhrif á bataferlið eftir aðgerð
Kvíði og þunglyndi eftir aðgerð
Aukin þörf fyrir svæfingalyf
Auknir verkir eftir aðgerð
Seinkun á sáragróanda
Aukin hætta á sýkingu
Verri útkoma
Lengri dvöl á sjúkrahúsi
Hvernig er “triad of anaesthesia?
Meðvitundarleysi
Verkjastilling
Vöðvaslökun
Þegar talað er um svæfingu er átt við 3 tímabil:
Innleiðsla svæfingar (induction)
Viðhald svæfingar (maintenance)
Vöknun (emergence)
Hvaða svæfingarlyf er mest notaða lyfið?
Própófól
Hvað tekur sjúkling langan tíma að sofna við notkun própófóls?
15-30 sek
Hverjir eru kostir og gallar própófóls?
Kostir:
- Sjúklingur sofnar og vaknar fljótt
- Lítil ógleðihætta
- Berkjuvíkkandi
Gallar:
- Sársauki við gjöf
- Æðavíkkandi
- Lækkar blóðþrýsting
Hvenær eru svæfingargös notuð og hvað er alltaf gefið með þeim?
Notuð til viðhalds svæfingar.
Alltaf gefin með súrefni.
Hvaða verkjalyf eru gefin sjúklingum í svæfingu?
Fentanýl
Remifentanýl
Staðdeyfilyf
Bólgueyðandi lyf (NSAID)
Hvernig verka vöðvaslakandi lyf?
Blokkera taugaboð við taugavöðvamót beinagrindavöðva (koma í veg fyrir afskautun og samrátt) og verka eingöngu lamandi, hafa ekki áhrif á meðvitund
Hvenær eru lyf án afskautunar notuð?
En afskautandi lyf?
Lyf án afskautunar: notuð til að auðvelda barkaþræðingu og fá slökun á vöðvum til að auðvelda framkvæmd skurðaðgerða.
Afskautandi lyf: eingöngu notuð í bráðaaðgerðum í innleiðslu svæfingar
Hvaða lyf er gefið í lok aðgerðar til að hemja verkun vöðvaslakandi lyfja?
Robulin/Neostigmin
Nefndu algeng róandi lyf notuð í svæfingu/slævingu
Midazólam
Benzodiazepine
Hvað þarf að skoða við mat á loftvegi fyrir svæfingu?
Munn
Tennur
Hreyfanleika háls og höfuðs
Hverjir eru ókostir barkaþræðingar?
Þrýstingsskaði á larynx og trachea
Skaði á tönnum, vör, slímhúð
Þarf að vera djúpt sofandi
Vöðvaslökun
Hverjir eru kostir og ókostir kokgrímu?
Kostir:
- Minna inngrip en barkaþræðing
- Ekki þörf á notkun vöðvaslakandi lyfja
Ókostir:
- Mengun
- Möguleg ásvelging
Hvað tekur langan tíma fyrir sjúkling að dofna í mænudeyfingu og hvað virkar hún lengi?
Sjúklingur dofnar á u.þ.b. 5 mín.
Virkar í 3-5 klst.
Hvaða verkjalyf er gefið í epidurallegg?
BFA (bukaín-fentýl-adrenalín)
Í hvernig aðgerðum er utanbastsdeyfing (epidural) notuð?
Opnar skurðaðgerðir á brjóstholi, kviðarholi og grindarholi.
Fæðing.
Hverjar eru helstu aukaverkanir mænu- og utanbastsdeyfinga?
Blóðþrýstingsfall og hægur hjartsláttur
Ógleði og uppköst
Kláði
Þvagteppa
Sýking á stungustað
Mænu (spinal) höfuðverkur
Hverjar eru frábendingar mænu- og utanbastsdeyfinga?
Andmæli sjúklings
Blæðingartilhneiging
Sjúklingur á blóðþynningu
Vökvaskortur
Sýking á stungustað
Nefndu dæmi um hjúkrunarmeðferðir tengdar öndun í svæfingu/deyfingu
Viðhalda opnum loftvegi
Fyrirbyggja ásvelgingu
Meta súrefnismettun
Hlusta öndunarhljóð
Meta hreyfingu brjóstkassa
Stillir öndunarvél og fylgist með henni
Fylgjast með þrýsting í öndunarvegi
Fylgjast með útönduðu koldíoxíð og útlit kúrfu (Capnograf)
Blóðgös mæld og metin
Nefndu dæmi um hjúkrunarmeðferðir tengdar blóðrás í svæfingu/deyfingu
Fylgjast með starfsemi hjartans, hjartsláttartakti og hraða
Fylgjast með blóðþrýsting
Meta blóðjafnvægi, blóðtap og blóðgjöf
Meta verkun lyfja sem hafa áhrif á blóðrás
Nefndu þá þætti sem svæfingarhjúkrunarfræðingar þurfa að fylgjast með í svæfingu/deyfingu
Öndun
Blóðrás
Vökva- og elektrólýtajafnvægi
Líkamshiti
Lega
Kvíði
Meðvitundarástand
Skráning og miðlun upplýsinga
Hverjir geta fylgikvillar svæfingar verið?
Áverkar á hornhimnu
Lækkun á líkamshita í aðgerð (Hypothermia)
Meðvitund í svæfingu
Illkynja háhiti - Malign hyperthermia (MH)
Ógleði - uppköst
Hálssærindi
Á hvaða bili er kjarnhiti líkamans?
36,5-37,3°C
Hvað orsakar hypothermiu í skurðaðgerðum?
Hitalækkun stundum byrjuð áður en sjúklingur kemur á skurðstofu
Sjúklingur fáklæddur
Skurðstofuumhverfið
Áhrif svæfingarlyfja
Hverjar eru afleiðingar hypothermiu í skurðaðgerðum?
Sjúklingur upplifir skjálfta og kulda eftir aðgerð
Aukin hætta á ↑ blæðingu í aðgerð og eftir aðgerð
Breytt verkun svæfingalyfja
Aukin hætta á sýkingu í skurðsár og seinkun á sáragræðslu vegna æðasamdrátts
↑ hætta á hjartaáfalli og sjúklegum einkennum frá hjarta
Sjúklingar lengur að vakna
Hverjir eru í áhættuhópi fyrir hypothermiu?
Aldraðir
Grannir einstaklingar
Brunasjúklingar
ASA 3 og 4 sjúklingar
Talið að ___% sjúklinga upplifi meðvitund í svæfingu
0,1%
Hvað er illkynja háhiti (malignant hyperthermia) og hvernig efni mega sjúklingar með MH ekki fá?
Arfgengur erfðasjúkdómur, þ.e. stökkbreyting á RYR1 viðtaka á vöðvafrumum sem veldur galla á kalsíum göngum í frymisneti vöðvafruma
Sjúklingar sem þola ekki að vera svæfðir með svokölluðum kveikiefnum þ.e. Scolin við barkaþræðingu og/eða svæfðir með svæfingagösum
Kveikiefnin fara inn í vöðvafrumurnar og geta valdið losun kalsíumjóna (Ca 2+) sem leiðir til stöðugs samdráttar í vöðvunum (stífleika)
Hver eru einkenni malignant hyperthermia sem koma fram í svæfingu?
Óskýrð hröð hækkun á etCO2 á mónitor
Óskýrður hraður hjartsláttur > 150 slög/mín
Hjartsláttatruflanir
Stífleiki í kjálka og vöðvastífleiki
Hitahækkun (2-6° á klst.) í allt að 42° C
Hver er meðferðin við malignant hyperthermia?
Skrúfa fyrir svæfingargös
Bráðaðgerð: halda áfram með svæfingarlyfjum sem eru ekki með kveikiefni MH
Ráðlögð aðgerð: vekja sjúkling/halda áfram með svæfingarlyfjum sem eru ekki með kveikiefni MH
Hverjir eru helstu áhættuþættir PONV?
Kona
Saga um PONV/ferðaveiki
Notkun ópíóíða eftir aðgerð
Reykleysi
Hver er meðferðin við PONV?
Fjöllyfjameðferð
Innleiðsla svæfingar: dexamethazone
Í lok svæfingar: ondansetron
Á vöknun: metoclopramide
Nálastunga
Ilmmeðferð
Vökvagjöf
