HC 5 Het kritisch rationalisme van Karl Popper

Question 1

Twee vragen van Karl Popper

Answer 1

• kunnen we wetenschap redden van de irrationaliteit van inductie?
• kunnen we een ander demarcatiecriterium geven dan verifieerbaarheid of confirmeerbaarrheid?
  –> antwoord op beide is ja vanuit het kritisch rationalisme

Question 2

Confrontatie Popper met Karl Marx

Answer 2

De sociale confrontatie met Karl Marx leidt ertoe dat Popper tot vragen over de wetenschap komt. Hij heeft van Marx, Marxisten enz ichzelf geleerd dat de mens feilbaar is. Hij liep ogmatisch met Marx en de Marxisten mee, maar Marx had het misschien fout, en dit kan levens kosten. Hij heeft geleerd dat hij zelf ook fielbaar is. Er is een groot verschil tussen dogmatisch en zelf kritisch denken

Question 3

Overeenkomsten LP en Popper

Answer 3

Ondanks dat Popper geen empirist is, is empirisme volgens hem van groot belang. Ervaring is een manier om kennis te verwerven, maar de Logisch Positivisten zijn te radicaal volgens Popper
- Logica en wiskunde kunnen worden gebruikt. Volgens hem staat de geldigheid niet ter discussie, maar die leveren geen kennis (synthetische oordelen) op (want ze zijn analytisch). Dit is anders dan wat Kant denkt

Question 4

Verschillen tussen LP en Popper

Answer 4

Popper hanteert een ander wetenschappelijk model dan de LP
- LP: verifiëren/confirmeren/bevestigen (context of discovery en justification)
- Popper: eerst is er een probleem, er wordt een gissing gedaan (hypothese) en die ga je dan proberen te weerleggen –> tegenintuïtief, want normaal wil je juist data verzamelen die bij je fenomeen passen

Question 5

Context of Discovery
- Logisch Positivisten

Answer 5

Je ontdekt een algemene wet via inductie, maar dit is irrationeel waardoor je niks kan bevestigen

Question 6

Context of Justification
- Logisch Positivisten

Answer 6

Je gat nog meer bewijsmateriaal verzamelen, maar omdat algemene beweringen in principe onverifieerbaar zijn (je kunt ze alleen confirmeren), gaat het niet lukken om de rechtvaardiging te vinden, want er is altijd een kans dat er bijv. een zwarte zwaan is naast alle witte die je hebt gezien

Question 7

Poppers kritisch rationalisme

Answer 7

• flasificationisme
• ingeboren ideeën
• kritisch rationalisme
• kritisch rationalisme??

Question 8

Falsificationisme

Answer 8

Popper: Marx en Freud zijn pseudowetenschappers en Newton en Einstein zijn wetenschappers
–> wetenschap is de bron van kennis, een ware en gerechvaardigde overtuiging –> demarcatiecriterium om wetenschap te onderscheiden van niet-wetenschap
- Volgens Popper is dit niet een waarheidscriterium –> falsificationisme levert juist demarcatiecriterium op

Question 9

4 kenmerken van falsiofactionisme
- Popper

Answer 9

• feilbaarheid van de mens (en wetenschapper)
• falsifieerbaarheid als demarcatiecriterium
• enkel falsifieerbare theorieën zijn informatief
• enkel door falsificatie kunnen we kennis vergroten

Question 10

Feilbaarheid van de mens

Answer 10

Popper stelt dat zelfs de grote denkers fouten kunnen maken, zoals Aristoteles en zijn ideeën over de fysica, die vervangen werd door Newton, die vervangen werd door Einstein. Deze theorieën zijn niet ineens niet-wetenschappelijk, maar grote denkers kunnen het ook fout hebben omdat ze ‘educated guesses’ maken.
Popper: we do not know, we can only guess
- sociale consequentie hiervan is als je niks weet, dat je dan ook niet kan weten hoe een rechtvaardige samenleving eruit ziet

Question 11

Falsifieerbaarheid als demarcatiecriterium

Answer 11

Neem een onfalsifieerbare ‘mini-theorie’: morgen regent het of niet. –> dit is waar/ niet falsifieerbaar, maar het is geen wetenschap. Waarheid, verifieerbaarheid, confirmeerbaarheid vallen diract af als mogelijke demarcatiecriteria. Hetzelfde geldt voor de theroie van Freud over het Oedipudcomplex. Deze is onwetenschappelijk omdat het altijd waar kan zijn

Question 12

Oedipuscomplex

Answer 12

Alle jongetjes willen hun vader vermoorden en seks hebben met hun moeder. Dit haalde hij uit de mythologie waarin gezegd werd dat het orakel voorspelde dat Oedipus zijn vader zou vermoorden en mijn zijn moeder zou trouwen. Freud maakt deze theorie onfalsifierbaar door te stellen dat of alle jongens een Oedipuscomplex hebben of in ontkenning zijn
- conclusie: de theorie van Freud kan alle gevallen verklaren, dat is een zwakte
- conclusie: deze theorie is zo geformuleerd dat ze nooit te weerleggen/falsificeren zijn

Question 13

Wat betekent het als een theorie fasifieerbaar is

Answer 13

Je kunt de theorie dan weerleggen
–> ales een stelling/theorie zo wordt geformuleerd dat die nooit te weerleggen is, meestal in het geval van als het dit niet is, dan is het dat, dan is de theorie niet falsifieerbaar
- als een theorie falsifieerbaar/weerlegbaar is dan is deze wetenschappelijk

Question 14

Verschil falsificationisme en geschiedenistheorie van Marx

Answer 14

• productiemiddelen veranderen
• sociale condities veranderen
• politieke macht verandert
• ideologische overtuigingen veranderen

Question 15

Popper over de geschiedenistheorie van Marx

Answer 15

In eerste instantie falsifieerbaar en dus wetenschappelijk
- later is deze geïmmuniseerd door herinterpretatie

Question 16

Geïmmuniseerde theorie

Answer 16

De theorie is altijd juist maar niet wetenschappelijk
–> Bij een revolutie zijn er stappen, maar niet met een vaste volgorde –> er is dus een alleen een revolutie en verder niks
- zonder herinterpretatie is deze theorie onjuist maar wetenschappelijk

Question 17

Criterium van falsificeerbaarheid is de oplossing tegen demarcatieprobleem
- Popper

Answer 17

Beweringen/theorieën worden als wetenschappelijk beschouwd indien ze instaat zijn om te kunnen conflicteren met mogelijke of voorstelbare waarnemingen
- ‘alle zwanen zijn wit’: wetenschappelijke bewering, want deze botst mogelijk met de waarneming van een niet witte zwaan

Question 18

Einstein weerlegt Newton

Answer 18

Newton: licht gaat in een rechte lijn -> Einstein: licht wordt afgebogen door grote lichamen
- Eddington: maakt 2 foto’s van de sterren ‘s nachts en met zonsverduistering
-> Newtons theorie was onjuist, waardoor die van Einstein werd gecorroboreerd

Question 19

Corroberated evidence

Answer 19

Wanneer je een theorie probeert te bewijzen, maar dit lukt niet
- Volgens Popper zegt bevestigend bewijsmateriaal alleen iets wanneer je de theorie daadwerkelijk getoetst hebt (= theorie proberen te weerleggen)

Question 20

Alleen falsifieerbare theorieën zijn informatief

Answer 20

Een voorspelling moet scherp zijn; to the point. ‘morgen regent het of regent het niet’ is niet informatief. Een horoscoop zoals: ‘op het werk kunnen communicatieproblemen onstaan’ is ook niet informatief, want er staat dat het kan niet dat het gebeurt

Question 21

Overtuiging die waar is

Answer 21

Een belangrijk kenmerk van kennis is dat het gaat om een overtuiging die waar is
–> met onze kennis willen we de wereld begrijpen en beter maken. Als psycholoog wil je wellicht mensen met psychische problemen helpen, daarvoor moet je kennis hebben over psychische stoornissen en hoe deze werken. Als je zeker weet dat een behandeling niet werkt, dan ga je deze niet gebruiken

Question 22

Falsifieerbare en waarachtige uitspraken

Answer 22

Als wetenschapper ben je bijna verplicht deze uitspraken te doen, maar zelfs dan kunnen theorieën onjuist lijken.
–> het maakt niet uit dat de theorieën onwaar zijn, maar het gaat erom dat je niet liegt, maar waarachtig bent.
–> nog niet gefalsifieerde uitspraken die wel fasifieerbaar zijn
–> Er is dus nooit echt iets bewezen

Question 23

Alleen door falsificatie kunnen we kennis vergroten

Answer 23

Je kunt nooit zeker zijn van beweringen, maar je mag ze wel voor waar aannemen –> corroboratie wordt niet gezien als inductief bewijs voor een theorie, want inductie is irrationeel en de wetenschap is rationeel
–> wetenschappers houden een theorie voor waar zolang deze niet gefalsificeerd is (weerlegd)

Question 24

Corroboratie

Answer 24

Ondersteunend bewijsmateriaal
–> niet inductief bewijs voor een theorie, want inductie is irrationeel en de wetenschap is rationeel

Question 25

Negatieve weg naar de waarheid

Answer 25

Dichterbij de juiste theorie komen, door de foute weg te strepen
Leren van onze fouten
–> we weten dan van meer hypotheses dat ze niet waar zijn. Zelfds als je over één onderwerp 100 theorieën hebt afgestreept, en 1 theorie over blijft, fan zijn beweringen hierover nog steeds falsifieerbaar
- onze kennis neemt toe door van fouten te leren

Question 26

Ware kennis

Answer 26

Kennis die confrontatie met de werkelijkheid heeft weerstaan en dus nog niet gefaslifieerd is
- we strepen af wat niet waar, in plaats van zoeken naar de waarheid
- alles in de wetenschap is dus hypothetisch

Question 27

Let op: demarcatiecriterium bij Popper

Answer 27

Het demarcatiecriterium bij Popper voor de wetenschap is geen betekeniscriterium.
- Wittgenstein I wilde zin van onzin scheiden
- Logisch positivisten wilden ook de wetenschap van pseudewetenschap scheiden
- Popper scheidt alleen wetenschap van pseudowetenschap

Question 28

Nativisme

Answer 28

Ingeboren ideeën als kennis
–> Popper gaat door op ingeboren reflexen

Question 29

Verwachtingen
- Popper - Nativisme

Answer 29

Ingeboren reacties (reflexen) waarmee een organisme om kan gaan met bepaalde situaties, zonder dat die verwachtingen bewust zijn
Voorbeeld: pasgeborenen verwacht gevoed en beschermd te worden door de uiting van huilen als ze honger hebben

Question 30

Regelmatigheid van verwachtingen

Answer 30

We verwachten dat wereld regelmatig is
Voorbeeld: als je tegen een boog gaat staan en deze boom valt niet om, dan gaat dit de volgende keer ook niet gebeuren.
–> dit brengt ons bij het Kritisch Rationalisme

Question 31

Kritisch Rationalisme

Answer 31

Wij zijn inductiemachines: we denken dat als we 1 A zien die B is, dat alle A B zijn.
Als je verwacht dfat de wereld regelamtig is, dan ga je die verwachting zoeken in de wereld
- dogmatisch denken

Question 32

Dogmatisch denken

Answer 32

Onze onbewuste neiging naar regelmaat te zoeken en de natuurwetten op te leggen zorgt ervoor dat we dogmatisch gaan denken
–> denken op een manier waarbij je je aan bepaalde overtuigingen vasthoudt

Question 33

Kritisch zijn

Answer 33

Kijken of een theorie te falsificeren is
- Wetenschappers moeten van hun eigen theorie kijken of ze weerlegbaar zijn (kritisch denken) en daarna proberen ze zelf te weerleggen

Question 34

Confirmation bias

Answer 34

De neiging om nieuwe informatie zo te interpreteren dat deze compatibel is met onze bestaande theorieën, overtuigingen en geloven

Question 35

Zoeken naar weerlegging

Answer 35

Je moet als wetenschapper opletten dat je niet naar bevestiging zoekt, maar naar weerlegging

Question 36

Deductie bij kritisch rationalisme

Answer 36

Bij kritisch rationalisme gebruik je deductie, niet inductie
- ‘alle zwanen zijn wit’ –> kritisch is om naar zwarte zwanen te gaan zoeken

Question 37

Relevantie van kritisch rationalisme

Answer 37

Theorieën hebben de status van hypothesen, dus als je veel ondersteunend bewijsmateriaal hebt, weet je het nog niet zeker
- je mag nooit stellen dt een theorie zal werken, maar je mag wel voorspellen dat het in de theorie zal blijven werken

Question 38

Rationele kant van kritisch rationalisme

Answer 38

Rationalisme accepteert ingeboren kennis
–> de wetenschap is rationeel, omdat ze typisch niet toegeeft aan het natuurlijke dogmatische denken: de ratio zorgt ervoor dat we niet alles wat we uit de ervaring af zouden willen leiden, klakkeloos acceteren
- we wetenschap is rationeel, omdat ze gebruik maakt van deductie

Question 39

Problemen met Popper over kritisch rationalisme

Answer 39

• tijdelijke immunizatie is geen probleem: nieuwe theorieën moeten kunnen groeien
• pseudowetenschappen doen ook falsifiseerbare uitspraken
• het stellen van het tegendeel is gebaseerd op inductie
• het vervangen van een valse theorie met een andere valse theorie is geen vooruitgang

Question 40

Conclusie kritisch rationalisme

Answer 40

Popper heeft gefaald, falsifieerbaarheid is wel een demarcatiecriterium wat beter werkt, maar laat ook niet-wetenschappelijke zaken toe –> wetkt wel beter dan logisch positivisten
- LP en Popper menen dat kennis wordt geleverd door wetenschap, maar beide kunnen geen demarcatiecriterium geven, omdat er nog steeds wordt gewerkt met inductie