HC 2 Rationalisme en empirisme

Question 1

Francis Bacon

Answer 1

Bedacht de ‘Nieuwe Methode’
- GIng in tegen het idee dat je geen experimenten zou mogen gerbuiken om kennis te verwerven

Question 2

De Nieuwe Methode
- Francis Bacon

Answer 2

1. Epistemologische voorbeelden laten varen
2. Stelt dat we de empirische methode moeten gebruiken (en geen autoriteitsboeken zoals die van Aristoteles). Zowel experimenteren als observeren
3. Hiervoor is inductie een belangrijk middel

Question 3

Epistemologische vooroordelen
- idols of false conceptions

Answer 3

Mensen hebben allerlei manieren van denken, die ons soms tot verkeerde conclusies kunnen brengen. Deze staan in de weg bij het proberen te verwerven van kennis
- idols of the tribe
- idols of the cave
- idols of the marketplace
- idols of the theatre

Question 4

Idols of the tribe

Answer 4

Vooroordelen die we als mensen hebben. We zijn geneigd om typisch menselijke fouten te maken, zoals het je vergissen bij een visuele illusie
- verkeerd inductie gerbuik
- confirmation bias
- visuele illusie
- verkeerd geloof in God

Question 5

Verkeerd gebruik van inductie

Answer 5

Het zien van orde en regelmaat waar die niet is, bijv. alle zwanen zijn wit (dit is niet zo)

Question 6

Confirmation bias

Answer 6

Het zoeken naar bevestiging en het negeren van weerleggingen van wat je gelooft

Question 7

Visuele illusie

Answer 7

We zien de zon onder gaan, maar die gaat natuurlijk niet onder, want de aarde draait om de as, waardoor het lijkt dat de zon onder gaat

Question 8

Verkeerd geloof in God

Answer 8

Zeelui die de kracht van hun gebed hoog inschatten toen ze gered werden uit een storm. Hierbij vergeten ze, dat er veel mensen zijn, waarbij de gebeden ongehoord bleven

Question 9

Idols of the cave

Answer 9

Vooroordelen die we hebben omdat we tot een bepaalde (culturele) groep horen
- Extreem coservatisme
- extreme voorkeuren voor vernieuwing om de vernieuwing
- denken dat anderen net als ons zijn

Question 10

Extreem conservatisme

Answer 10

Extreme voorkeur voor vroeger, vooral bij ouderen ‘vroeger was alles beter’

Question 11

Idols of the marketplace

Answer 11

Vooroordelen die we hebben omdat we woorden hebben die naar dingen in de werkelijkheid verwijzen, waardoor we erover kunnen praten. Hierdoor gaat men denken ddat alle woorden verwijzen naar iets in de werkelijkheid
- mok en koffie verwijzen naar iets in de werkelijkheid
- geluk, het element vuur, de eerste beweger, toeval verwijzen niet naar iets in de werkelijkheid

Question 12

Voorbeeld van idols of the marketplace

Answer 12

Stel er wordt een loterij georganiseerd door studenten, en het winnende lot kan dus uitgedeeld worden aan een van de deelnemende studenten. Had deze persoon ook geluk? Nee, want geluk is geen ding in de werkelijkheid, het verwijst naar niks.

Question 13

Idols of the theatre

Answer 13

Vooroordelen die we hebben, omdat autoriteiten zeggen dat ze kloppen. Bacon dacht hierbij aan oude filosofische scholen (met name die nog steeds Aristoteles volgen)

Question 14

Je mag experimenten gebruiken
- Fancis Bacon

Answer 14

Aristoteles stelde dat wanneer je kennis wilde verwerven van de natuur, je hier geen manipulatie op mocht uitoefenen, want dit zou dan kennis zijn van de onnatuurlijke vewegingen
–> Bacon deed daarentegen wel experimenten
- bijv. Had hij een hypothese dat wanneer je één keer per jaar heel veel opium gebruikte, dat dat je leven zou verlengen

Question 15

Inductie
- Francis Bacon

Answer 15

• Inductie is een mix van waarneming en verstand –> rationalistisch element in de epistemologie
• goede wetenschap maakt gebruik van experimentele observatie en rationele gevolgtrekking rekening houdend met het inductieprobleem
  –> Aristoteles deed het dus fout volgens Bacon, hij nam het inductieprobleem niet serieus
• kijk of algemene aannames wel kloppen en weerleg deze eventueel

Question 16

René Descartes

Answer 16

Rationalist –> geloofd niet in het herinneren van de ideeënwereld, want hij wilde zekere kennis achterhalen door alles te betwijfelen

Question 17

Methode van de twijfel –> Michel de Montaigne

Answer 17

Sceptici beweren dat je geen rechtvaardiging kan geven voor je overtuigingen.
- ‘Ik weet niets’ was al te sterk voor Montaigne (dit is namelijk een kennisclaim)
- gebruikt een weegschaal: argumenten voor en tegen –> altijd in balans
–> uiteindelijke vraag ‘Wat weet ik?’ –> ook Descartes

Question 18

2 methodes van Descartes

Answer 18

2. Radicale Twijfel
3. Helder en Duidelijk Inzicht

Question 19

Radicale Twijfel

Answer 19

• leraren zijn onbetrouwbaar (kunnen bedriegen)
• zintuigen zijn onbetrouwbaar (kunnen bedriegen, bijv. illusies) –> empirisme is onzin
• Malin genie

Question 20

Malin Genie

Answer 20

Kwade geest die je voor de gek houdt
- misschien bestaat de fysische wereld niet –> dit is dan mening, ipv. kennis
- misschien droom je wel –> hoe kun je weten van niet?
- misschien klopt wiskunde niet –> is 2+2 wel 4?

Question 21

Cogito ergo sum
- Descartes

Answer 21

‘Ik denk, dus ik ben’ –> Door deze stelling kan er niet getwijfeld worden aan het eigen bestaan en kan de malin genie hem dus niet voor de gek houden
- rationalistisch fundament voor het kennissysteem

Question 22

Helder en duidelijk inzicht
- Descartes

Answer 22

• wanneer je met je verstand denkt, zie je helder en duidelijk in dat iets waar is
  –> wanneer je iets duidelijk en helder inziet, is het waar
• perception of the mind/waarnemen met de ratio
• God is perfect dus hij moet bestaan en daarom bestaat ook de fysische wereld en onze lichamen etc.

Question 23

Ingeboren ideeën van Descartes

Answer 23

Rationalisten denken dat er ingeboren kennis is
- ingeboren ideeën
- verworven ideeën
- verzonnen ideeën

Question 24

Ingeboren ideeën

Answer 24

Bijvoorbeeld een driehoek en God

Question 25

Verworven ideeën

Answer 25

Door de wetenschap getoetst aan de ratio
- zon en maan bijv.

Question 26

Verzonnen ideeën

Answer 26

Overtuigingen die niet getoetst worden aan de ratio
- bijv. het paard Pegasus

Question 27

Descartes’ optimisme

Answer 27

Descartes gerbuik de methode van radicale twijfel om zijn tegenstander zo sterk mogelijk te maken
- toevoeging van Cogtio leidt tot de rationalistische methode (helder en duidelijk inzicht) –> hij is optimistisch over het hebben van echte kennis
–> Descartes verslaat tijdelijk het scpetisme (Locke, Berkeley en Hume gaan wel nog door als sceptica)

Question 28

De mechanisering van het wereldbeeld

Answer 28

Descartes en Newton zagen de wereld beide als eeng rote machine
–> er kan voorspelt worden wat objecten in dat mechanisme/wereld gaan doen op basis van natuurwetten

Question 29

Britse Empiristen

Answer 29

• John Locke
• George Berkeley (idealisme)
• David Hume

Question 30

John Locke

Answer 30

Locke kan als empirist ingeboren ideeën niet accepteren. Weerlegging door te alten zien dat vermeende ingeboren ideeën helemaal niet voorkomen bij veel mensen
- dat wat is, is
- het is onmogelijk tegelijk te zijn en niet te zijn
- morele principes

Question 31

Universele pricipes volgens Locke

Answer 31

Rationalisten zeggen dat deze ideeën bij iedereen voorkomen, omdat deze ingeboren zijn, maar volgens Locke kan ook:
- op vroege leeftijd verworven
- niet universeel

Question 32

Op vroege leeftijd verworven ideeën
- Locke

Answer 32

Een kind wat nog niet kan praten en waarbij je het dus ook niet kunt testen. Zelfs wanneer je het bij iedereen aantreft, kan het anders verklaard worden, bijv. taal die verworven wordt

Question 33

Niet universele ideeën
- Locke

Answer 33

‘dat wat is, is’ en ‘het is onmogelijk te zijn en niet te zijn’, vinden we niet bij kinderen en dwazen, en vergelijking van culturen/samenlevingen laat zien dat er helemaal geen universele morele principes zijn

Question 34

Formulering empiristisch principe

Answer 34

Volgens Locke verwerven we kennis door zintuige die ons laten ervaren. Ervaring is de bron van de kennis
Empirisch principe: ervaring is waarneming en reflectie/introspectie (= interne waarneming: kennis hebben over wat er in je geest gebeurd, zoals geheugen en gedachtes)

Question 35

Categorisering der ideeën

Answer 35

Locke maakte een verschil tussen enkelvoudige en complexe/samengestelde ideeën

Question 36

Enkelvoudige ideeën

Answer 36

Ideeën die je niet kunt splitsen, geen onderdelen hebben en dus slechts uit één deel bestaan
- van één zintuig (bijv. zoet of rood)
- van twee+ zintuigen, dus het kan met verschillende zintuigen waargenomen worden (bewegen)
- van de reflectie (bijv. het idee ‘denken’)
- van zintuigen en refelctie (bijv. het idee ‘pijn’)

Question 37

Complexe/samengestelde ideeën

Answer 37

Ideeën die je wel kunt splitsen en dus uit meerdere delen bestaan
- ideeën van modus (eigenschappen) (bijv. schoonheid, er is iets mooi, zoals een schilderij
- ideeën van substantie
- ideeën van relatie

Question 38

Probleem van substanties

Answer 38

Substanties zijn dingen die onafhankelijk van iets kunnen bestaan en allerlei eigenschappen hebben. Een substantie kun je niet zien. Je neemt eigenschappen van een substantie waar, niet de substantie zelf
–> probleem voor empiristen, aangezien je fysische substanties enkel kunt beredeneren, niet waarnemen

Question 39

Primaire kwaliteit/eigenschappen

Answer 39

Eigenschappen van de dingen zelf, onafhankelijk van de waarnemer
- temperatuur of rondheid van een sneeuwbal: objectieve eigenschap

Question 40

Secundaire kwaliteiten/eigenschappen

Answer 40

Eigenschappen die bestaan bij de gratie van een waarnemer, oordeel van de waarnemer
- warm of wit: subjectieve eigenschap (van de waarnemer)

Question 41

Voorbeeld van primaire en secundaire eigenschappen

Answer 41

Stel je neemt een bak met water van 18 (objectieve eigenschap, kan gemeten worden door een thermometer. Of het water warm of koud (subjectieve eigenschap) is, hangt af van hoe je het ervaart. Wanneer je op een zomerse dag buiten in de zon hebt gezeten, vind je het water lekker fris. Alleen wanneer je in de winter met blote handen sneeuwballen hebt gegooid, vind je het water lekker warm.

Question 42

George Berkeley
- Idealisme

Answer 42

Laat alle eigenschappen van de fysische wereld afhangen van de geest
- esse est percipi (zijn is waargenomen worden)
- ook bij primaire eigenschappen –> alle eigenschappen zijn secundair, want ze worden waargenomen
–> empirisme, omdat de waarneming centraal staat en kennis volgt uit de ervaring

Question 43

God neemt alles waar

Answer 43

De wereld verdwijnt niet als we niet kijken, omdat god nog steeds kijkt
- Bier verdwijnt niet in de koelkast omdat god nog steeds observeert als de deur dicht is

Question 44

Idealisme

Answer 44

De filosofische opvatting dat de werkelijkheid essentieel mentaal is, afhankelijk van de geest. Bij de gratie van de waaarneming, bestaat de fysische wereld
–> dit is alleen geen goede beredenering
- een mok van 10 cm hoog is voor een mier en een reus verschillend in ervaring van grootheid (primaire eigenschap: 10 cm, secundaire eigenschap: ervaring van grootheid)

Question 45

Dualisme

Answer 45

Twee substanties
- res extensa
- res cogitans
–> allebei kunnen ze bestaan zonder elkaar
–> modern: fysieke wereld bepaald de mentale wereld (geen zielen, alleen hersenen en mentale functies) –> Berkeley dacht andersom

Question 46

Res extensa

Answer 46

Materiële substantie

Question 47

Res cogitans

Answer 47

Mentale substantie

Question 48

David Hume

Answer 48

Empirisme van Locke, maar kritischer
- copy principle

Question 49

Copy principle

Answer 49

Je doet impressies op en die resulteren in ideeën in de geest
- zegelring-analogie

Question 50

Zegelring-analogie

Answer 50

Er blijft een indruk van een zegelring in de was staan als je de ring eruit haalt (de ring is in deze analogie een indruk die je hebt gehad)
- voorbeeld: wanneer je voor het heer naar New York gaat, krijg je een impressie van de stad, en wanneer je je ogen sluit, heb je nog steeds het idee/beeld van New York

Question 51

Probleem 1 van Hume

Answer 51

Het complexe idee “New Jeruzalem” bestaat uit meerdere componenten, omdat wanneer je denkt aan New Jeruzalem, je jezelf kan inbeeld dat de daken van goud zijn en de wanden van robijn, ondanks dat je nog nooit zoiets in het echt hebt gezien.
“Hoe kan iemand een complex idee hebben van deze stad, terwijl deze niet bestaat en niemand er een impressie van kan hebben?”

Question 52

Oplossing voor probleem 1 van Hume

Answer 52

Ieder complex idee bestaat uit enkelvoudige ideeën, en ieder enkelvoudig idee correspondeert met een enkelvoudige impressie. In het geval van deze stad kunnen het enkelvoudige ideeën zijn zoals ‘pad’ en ‘goud’, hier heb je wel een impressie van

Question 53

Probleem 2 van Hume

Answer 53

Volgens Hume kunnen we enkel kennis opdoen via de ervaringen door onze waarnemingen. Redeneren over de wereld (= matter of facts) doen we met behulp van het idee van ‘oorzakelijkheid’ –> ‘de vonk veroorzaakt de ontploffing’, ‘het gebrek aan dopamine veroorzaakt Parkinson’
Je moet kennis kunnen hebben over oorzakelijkheid/correlatie in de wereld, anders spreek je van scepticisme. Als je geen kennis hebt kunnen hebben van oorzakelijke relaties, kun je niet waarnemen

Question 54

Bewijzen van oorzakelijkheid

Answer 54

Hume probeert oorzakelijkheid te analyseren, waaruit volgt dat men eigenlijk geen kennis kan hebben over oorzakelijke verbanden
- priority
- contiguity
- noodzakelijk verband

Question 55

Priority bij oorzakelijkheid

Answer 55

Juiste tijdsvolgorde, gebeurtenis A komt voor B –> biljardbal A botst tegen biljardbal B, waardoor B gaat rollen

Question 56

Contiguity bij oorzakelijkheid

Answer 56

Nabijheid –> A en B vinden (in tijd en ruimte) bij elkaar plaats
–> A botst tegen B, waardoor B gaat rollen binnen korte tijd

Question 57

Noodzakelijk verband

Answer 57

Het kan niet anders dan dat als de ene bal tegen de andere botsts dat deze dan gaat rollen –> niet waarneembaar
- dus een empirist kan geen kennis hebben over noodzakelijke verbanden en dus oorzakelijke verbanden –> scepticisme, maar Hume probeert dit tegen te gaan

Question 58

Hume’s poging om scepticisme in te dammen

Answer 58

Hume gaat kijken naar hoe de menselijke psyche werkte en stelt dat we noodzakelijkheid niet kunnen waarnemen, waardoor empiristen niet gerechtvaardigd zijn in het gebruik van het idee ‘oorzakelijkheid’
- constante conjunctie

Question 59

Constante conjunctie

Answer 59

Wanneer je keer op keer een gebeurtenis na een andere ziet gebeuren, ga je dit zien als oorzakelijk
–> volgens Hume komr dat doordat we psychisch zo in elkaar zitten dat we tot een oorzakelijk verband concluderen telkens als we een constante conjucntie waanemen
–> inductief redeeren en inductie is ongeldig, dus de kennis is ongeldig
- oorzakelijk redeneren is dus een ongeldig begrip voor empiristen

Question 60

Waarom is inductie een ongeldige reneervorm?

Answer 60

Als je niet alle gevallen hebt gezien, kan je niet zeker zijn van je inductieve conclusies. Het gevolg is dat wetenschap irrationeel is.