3. Irrationaliteit in actie

Question 1

Bijgeloof

Answer 1

Bijgeloof is ontstaan doordat mensen veel te veel verbanden zien die er niet zijn: error management

Question 2

Correlation does not imply causation

Answer 2

Zelfs wanneer er daadwerkelijk een verband of correlatie is, wil dat niet altijd zeggen dat het een oorzakelijk verband is. Vaak gaan we dan oorzakelijke connectie vermoeden terwijl deze er niet is

Question 3

Regression to the mean

Answer 3

Na een uitzonderlijke waarde, gaat men meer naar een gemiddelde waarde

Question 4

Orde in willekeur en willekeur in orde

Answer 4

In willekeurige sequenties zien we patronen, maar in niet-willekeurige sequenties niet

Question 5

Blind voor toeval

Answer 5

Extreem toeval, zoals dat iemand Lotto winnen, komt voor, waardoor mensen vaak de neiging hebben om er meer achter te zoeken

Question 6

Oorzakelijke redeneerfouten

Answer 6

• We zien oorzakelijke verbanden die er niet zijn
• wanneer we geen kennis hebben van de werkelijke oorzaak, hebben we de neiging om oorzaken te verzinnen
• we misinterpreteren oorzakelijke verbanden

Question 7

Samenzweringstheorieën

Answer 7

Theorieën die afwijken van de officiële verklaring die als een dekmantel wordt gezien, opgezet door de schuldige partij
- oorzakelijke redeneerfouten
- confirmation bias
- ingroup-outgroup bias
- ingebouwde immunisatiestrategie

Question 8

Oorzakelijke redeneerfouten

Answer 8

A leidt tot B, C wil B, dus C is verantwoordelijk voor A

Question 9

Confirmation bias

Answer 9

Complotdenkers focussen zich enkel op datgene wat hun stelling bevestigd, niet naar datgeen wat hun stelling ontkracht

Question 10

Ingroup-outgroup bias

Answer 10

Complotdenkers omringen zich door gelijkgestemde denkers, omdat ze alleen opzoek zijn naar bevestigende zaken. De bevindingen van anderen in deze groep worden gemakkelijk en onkritisch ervaart, en iedereen die hier tegenin gaat worden buitengesloten

Question 11

Ingebouwde immunisatiestrategie

Answer 11

Hoe meer kritiek je van de buitenkrijgt, hoe meer je gelooft dat je op het goede spoor zit

Question 12

Samenzweringstheorieën doorbreken

Answer 12

Makkelijk te doorbreken met kritisch denken. Het beste wat we kunnen doen is Ockhams scheermes toepassen; de verklaring die we gaan bieden, moeten geen nieuwe vragen opnieuw verklaringen nodig hebben

Question 13

Pseudowetenschappen

Answer 13

Pseudowetenschappen bezitten zaken die er wetenschappelijk uitzien, maar eigenlijk dit criterium niet verdienen
- Aristoteles: wetenschap heeft ware kennis over feiten, terwijl pseudowetenschap enkel ongefundeerdere meningen had
- Popper: wetenschap maakte falsifieerbare claims, terwijl pseudowetenschappen dit neit doen (door Freud met Einstein te vergelijken)

Question 14

Conclusie wetenschap en pseudowetenschap

Answer 14

Wetenschappen stellen zich open voor weerlegging en pseudowetenschappen beschermen zich of immuniseren zich tegen weerlegging
–> wetenschappers blijven vatbaar voor confirmation bias

Question 15

Bescherming pseudowetenschappen tegen kritiek

Answer 15

• moving targets
• ingebouwde vaagheid

Question 16

Moving targets

Answer 16

Men gaat de theorie herinterpreteren als er falsifiërend tegebewijs komt. In plaats van de theorie af te zetten, gaat men de theorie zodanig aanpassen zodat het in stand houdt in het licht van tegenbewijs

Question 17

Ingebouwde vaagheid

Answer 17

Genoeg beweegruimte inbouwen bij het vaststellen van de effecten

Question 18

Pseudowetenschap populair in de gezondheidszorg

Answer 18

• placebo-effect
  -confirmation bias
• spontane genezing/regression to the mean

Question 19

Placebo-effect

Answer 19

De belangrijke positieve invloed dat het psychologisch verwachtingspatroon van de patiënt heeft op het genezingsproces

Question 20

Spontane genezing

Answer 20

Alle ziektes zullen gedurende de tijd genezen door het lichaam zelf, dus het tijdsverloop van de meeste ziektebeelden zorgt ervoor dat patiënten spontaan genezen als er genoeg tijd over gaat

Question 21

Religie

Answer 21

Religie of het hebben van bovennatuurlijke overtuigingen is universeel en er gaan veel evolutionaire kosten mee gepaard, bijv. het opgelegde celibaat of extreme rituelen
- hyper actieve agency detection
- intuïtief dualisme
- intuïtieve voorkeur voor ‘teleofunctionele’ of doelmatige verklaringen
- ingroup-outgroup bias

Question 22

Hyper actieve agency detection

Answer 22

We zijn geneigd om snel de werking van een agent te vermoeden achter gebeurtenissen. Allerlei natuur fenomenen, zoals donder en bliksem, worden veroorzaakt door bovennatuurlijke agenten: Zeus die met bliksemschichten schiet op mensen

Question 23

Intuïtief dualisme

Answer 23

Op intuïtief niveau maken mensen snel een onderscheid tussen het geestelijke en het lichamelijke/materiële. Dar komt omdat we er andere intuïtief erop na houden over hoe een geestig iemand zich zal gedragen en handelen, en een materieel iets
- folk psychology
- folk physics

Question 24

Folk psychology

Answer 24

Hoe gedragen anderen/geestige zich; gebaseerd op ons vermogen ons in te leven in het denken van anderen . We schrijven intenties, gedachten en emoties toe aan anderen en verklaren zo hun gedrag

Question 25

Folk psysics

Answer 25

Hoe gedraagt de materiële wereld zich; gebaseerd op natuurkundige principes

Question 26

Intuïtieve voorkeu voor ‘teleofunctionele’ of doelmatige verklaringen

Answer 26

Als je kinderen of niet wetenschappelijk gevormde volwassenen vraagt waarom een rots puntig is dan zullen ze veel sneller zeggen dat dat is zodat zware dieren er niet op kunnen zitten dan dat het door erosie of door de wind kwam. Mensen kiezen sneller het doelmatige antwoord boven het toevallige. Vandaar is de stap snel gezet naar allerlei scheppingsverhalen die deel uitmaken van elk religieus systeem. Elke religieuze wereld wordt door een God maakt met een bepaald doel

Question 27

Ingroup-outgroup bias

Answer 27

Onze omgeving giet de religieuze overtuigingen er met de paplepel in

Question 28

Gedragseconomie: de mythe van de ‘homo economicus’

Answer 28

De rationele homo economicus gaat op een rationele manier de utiliteit, het nut of genot van een consumptie, bereken die hij kan verkrijgen uit een bepaalde uitkoop, is een mythe van de klassieke economie. Mensen zijn niet zo rationeel als de economie altijd voorspelt heeft, maar menzen zijn juist voorspelbaar irrationeel

Question 29

Betalingsbereidheid door anchoring

Answer 29

Mensen zullen overgaan tot een aankoop als de utiliteit groter is dan de aankoop van een ander product. Wat we bereidt zijn te betalen voor bepaalde producten, heeft te maken met de gangbare prijs op de markt voor dat soort producten. Bij nieuwe producten is er geen anker van andere producten, waardoor mensen erg terughoudend zijn om het product te kopen. Hier kun je op inspelen door meerdere gelijkaardige producten op de markt te brengen, zoals een deluxe en basic versie, zodat je mensen een anker geeft. Zo wordt het gemiddelde product op een voorspelbare manier erg aantrekkelijk worden.

Question 30

Framing

Answer 30

Wanneer exact dezelfde informatie op een andere manier gepresenteerd wordt, zorgt dit voor verschillende processen

Question 31

Endownment effect

Answer 31

De eniging om meer waarde aan iets toe te kennen, enkel en alleen omdat we het bezitten

Question 32

Andere vormen van irrationaliteit door gedragseconomen

Answer 32

• allais paradox
• loss aversion
• endownment effect

Question 33

Redeneerfouten bij bijgeloof, horoscopen en palmlezen

Answer 33

• hyperactieve patroon detectie
• confirmation bias

Question 34

Redeneerfouren bij samenzweringstheorieën

Answer 34

• oorzakelijke redeneerfouten
• confirmation bias
• ingroup-outgroup bias
• gebrek aan zelfkritiek

Question 35

Redeneerfouten bij pseudowetenschappen

Answer 35

• gebrek aan zelfkritiek
• confirmation bias

Question 36

Redeneerfouten bij religie

Answer 36

• hyperactieve agent detectie
• intuïtief dualisme
• voorkeur voor teleofunctionele of doelmatige verklaringen
• ingroup-outgroup bias