4. Hoe kunnen we ons wapenen tegen denkfouten

Question 1

Intuïtieve redeneerfout: systeem 1

Answer 1

We moeten ons beseffen dat systeem 1 niet uitgeschakeld kan worden. Zelf in situaties waar mensen getraind zijn om systeem 2 te gebruiken, zoals in de moderne wetenschappen, blijft systeem 1 actief en kan het onze denkwijze vertekenen door intuïtief te denken

Question 2

Kritisch/wetenschappelijke denken met de systemen

Answer 2

Kritisch/wetenschappelijk denken bestaat er dus in om geregeld systeem 2 in te schakelen om de output van systeem 1 te controleren. Dit lijkt haaks te staan op de raadgeving dat we onze intuïtie moeten volgen, maar dit is niet altijd de beste strategie. Intuïtie vertrouwen:
- genetisch verankerde denkprocessen
- verworven denkmechanismen

Question 3

Genetisch verankerde denkprocessen

Answer 3

Evolutie en natuurlijke selectie heeft ons snel en zuinig denken geschonken, waardoor we een automatisch denkvermogen krijgen door heuristieken. Systeem 1, en intuïtie, zijn hierdoor feilbaar, maar dat is niet altijd zo, want waarheid was doorgaans wel het beste middel om te overleven en reproduceren. Heuristieken leiden op een voorspelbare manier tot denkfouten in bepaalde context
- Gigerenzer –> ecologische rationaliteit

Question 4

Gigerenzer en ecologische rationaliteit

Answer 4

Volgens Gigerenzer zijn heuristieken niet altijd de bron van irrationaliteit, maar juist een bron van ecologische rationaliteit, voor zover we de intuïties toepassen in een ecologische, valide context

Question 5

Intuïties en heuristieken

Answer 5

Intuïties stellen ons in staat om snel en accuraat ecologisch relevante problemen op te lossen.
Heuristieken brengen ons tot accurate overtuigingen voor zover ze in de ‘echte wereld’ contexten worden toegepast: ecologisch valide contexten
–> Onze intuïties zijn ontwikkeld om dichtbij voorspellingen te doen, moeten we de intuïties achterwegen laten. wanneer de context ecologisch valide is dan kunnen we doorgaans ons intuïtief denken vertrouwen.

Question 6

Verworven intuïties

Answer 6

Naast de genetische verankerde denkprocessen zijn er ook verworven intuïties zoals het leren autorijden of fiets. Wanneer we dit voor het eerst doen, moeten we overal bewust bij nadenken (systeem 2), waardoor het moeizaam verloopt en maak je veel fouten. Na een tijdje gaan handelingen automatisch, onbewust en accuraat, waardoor ze door systeem 1 overgenomen zijn

Question 7

Aangeboren en verworven intuïtie

Answer 7

Aangeboren: wanneer het toegepast wordt in een ecologisch, valide context, dan is het doorgaans betrouwbaar wanneer er geen cognitieve valkuilen zijn
Verworven: oordeel vellen doordat we erin getraind zijn, en over hebben geleerd. Dit is betrouwbaar, wanneer het van een leerproces afkomstig is

Question 8

Emoties

Answer 8

Mensen zijn geen koele robots, maar heethoofdige primaten. Emoties leiden tot irrationaliteit, door enerzijds welke overtuigingen we aannemen en welke niet (= ingroup-outgroup bias), en anderzijds welke overtuigingen we weigeren over boord te gooien
- cognitieve dissonantie

Question 9

Cognitieve dissonantie

Answer 9

We passen onze perceptie niet aan aan de buitenwereld, maar we passen de buitenwereld aan aan onze perceptie

Question 10

Confirmation bias

Answer 10

We kunnen ons eigen denken beschermen op twee manieren
- speel advocaat van de duivel in eigen denken
- omring je door andersgezinden

Question 11

Speel advocaat van de duivel in eigen denken

Answer 11

We moeten ons er bewust van zijn, en open staan voor onze eigen denkwijze, én aandacht schenken aan mogelijke tegenargumenten

Question 12

Omring je door andersgezinden (wisom of the crowd

Answer 12

Omgaan met mensen die anders over een bepaald standpunt denken. Bedrijven zijn gebaat bij besturen waar veel meningsverschillen zijn, omdat mensen dan naar elkaar meningen gaan luisteren. Groepen komen vaker tot meer accurate inschattingen dan individisten, zeker wanneer het diverse groepen zijn: wisdom of the crowd

Question 13

Overconfidence bias

Answer 13

Door de confirmation bias zijn mensen veel te zeker van hun eigen gelijk. Mensen die heel zeker zijn voorspellen slechter dan mensen die minder zeker zijn. Logisch, want dan hebben we grote oogkleppen op en worden we blinder voor tegenbewijs
- extenden mind hypothesis

Question 14

Extended mind hypothesis

Answer 14

Onze grote verwezenlijkingen komen niet zozeer door onze hersenmassa, maar het gebruiken van externe elementen in ons denken
- andere geesten
- cognitieve artefacten
- instrumenten

Question 15

Andere geesten

Answer 15

Alle grote ontdekkingen komen door samenwerking van geesten, en doorheen de tijd

Question 16

Cognitieve artefacten

Answer 16

Doordat we deze hebben ontwikkeld kunnen we op een andere en meer accurate manier naar de werkelijkheid kijken

Question 17

Instrumenten

Answer 17

Schrift, telescopen en rekenmachines

Question 18

Bescherming tegen intuïties

Answer 18

Aangeboren: enkel betrouwbaar in ecologisch en valide context
Verworven: doorgaans betrouwbaar, wanneer het leerproces betrouwbaar was

Question 19

Bescherming tegen emoties

Answer 19

Op de hoede zijn voor cognitieve dissonantie reductie

Question 20

Bescherming tegen confirmation bias/ overconfidence bias

Answer 20

• wees je ervan bewust
• speel advocaat van de duivel in eigen denken: ga actief opzoek naar tegenbewijs
• omringen met en luisteren naar anderesgezinden