HC 3.4 Hormoon Substitutie

Question 1

hoeveel jaar vervroegt roken de overgang?

Answer 1

1-2 jaar

Question 2

heb je bij een hysterectomie gelijk overgang?

Answer 2

bij een hysterectomie verwijder je de baarmoeder. je komt dan niet direct in de overgang

Question 3

heb je bij het weghalen van de eierstok gelijk overgang?

Answer 3

ja

Question 4

benoem bekende ovegangsverschijnselen

Answer 4

menstruatie
- onregelmatige cyclus
- meer bloedverlies
- langer bloedverlies

opvliegers
slapeloosheid en nachtelijk transpireren

hartkloppingen

moodswings

verminderd libido, vaginale droogheid

Question 5

wat is een opvlieger?

Answer 5

een plotseling gevoel van warmte door bloedaandrang naar het gezicht, met name bij vrouwen in de overgang

opvliegers zijn tijdelijk en komen spontaan waardoor je het erg warm kunt krijgen
soms gaat een opvlieger gepaard met hartkloppingen, duizeligheid en zweetaanvallen

Question 6

stijgt je huidtemp bij een opvlieger?

Answer 6

ja

Question 7

wat is het voorkomen van opvliegers in jaren na menopauze?

Answer 7

> 1 jaar na menopauze: 82%
2: 50%
3: 26%
10: 10%

Question 8

Wanneer geef je hormoon substitutie therapie?

Answer 8

Altijd < 46 jaar
Soms 50-56 jaar: osteoporose, ernstige klachten
Liever niet > 56 jaar

Question 9

Wat zijn kenmerken van de menopauze?

Answer 9

Laatste menstruatie (vast te stellen na 1 jaar)
- Mediane leeftijd 51 jaar (46-59)
- Gerelateerd aan roken en leeftijd bij moeder

Question 10

Door welke periodes wordt de menopauze omgeven?

Answer 10

Menopausal transition: variabele en overgeslagen cyclus
Perimenopause: transition + 1 jaar na menopauze
Postmenopauze: vroeg (4 jaar) en laat

Question 11

wat is de fysiologie van een opvlieger?

Answer 11

thermoregulatie op het niveau van de hypothalamus

de thermoneutrale zone is smaller bij vrouwen met opvliegers
- premenopauzaal wordt overvloedige warmte ‘weggewerkt’ bij stijgen van de kern temperatuur vanaf 0,4 °C
- dit fenomeen treedt bij kleinere schommelingen op in de perimenopauze (je gaat in menopauze dus sneller zweten of trillen)

Question 12

wat zijn de effecten van estrogenen in de menopauze mbt de thermoneutrale zone?

Answer 12

het dalen van de estrogeen spiegel geeft een toename van het cerebrale noradrenaline waardoor de thermoregulatoire zone versmalt wordt

wordt geinduceerd door dalen van oestrogeen spiegel
- perifere vasodilatatie: bloed doorstroming van de huid stijgt, gevoel van warmte. stijgen hart freq
- transpiratie: dalen kerntemperatuur
- bibbereb: als kerntemp onder normaal waarde komt

toevoegen van oestrogenen herstellen de thermoneutrale zone waardoor de opvliegers (grotendeels) verdwijnen

de thermoneutrale zone kan verbreden door serotonine

Question 13

waardoor worden opvliegers getriggerd?

Answer 13

dieet gewoontes
- alcohol, koffie, hete dranken

sociale acceptatie (bv waar je normaal van gaat blozen)

culturele perceptie

stress

Question 14

noem minder bekende overgangsklachten

Answer 14

effect van dalen oestrogeen
- afname bloedcirculatie in genitale gebied
- afname elastine en collageen
- vagina epitheel, omliggende bindweefsel, urethra en blaas

urogenitale verschijnselen
- droge vagina
- pijn bij vrijen
- minder libido
- jeuk
- verandering afscheiding

dysurie (pijn bij plassen)
pollakisurie (meer plassen)
UWI’s
incontinentie
spier en gewrichtspijnen

Question 15

wat zijn uiterlijke veranderingen bij de overgang?

Answer 15

Gewichtstoename, droge en rimpelige huid, meer beharing, spier-en gewrichtspijn, droge ogen, bloedarmoede, vergeetachtigheid

Question 16

wat zijn lange termijn veranderingen van de overgang?

Answer 16

toename hart- en vaatziekten

toename borstkanker

toename osteoporose (botbreuken)

Question 17

wat kunnen we doen aan de klachten van overgang?

Answer 17

hormoon therapie

meest effectief

het is een oestrogeen substitutie
progestageen moet toegevoegd worden om endometrium te beschermen

risicoprofiel verandert
- meer kans mammacarcinoom
- minder kans cardiovasculaire ziektes
- minder kans osteoporose
- meer kans thrombose

Question 18

hoezo moet progesteron toegevoegd worden om endometrium te beschermen bij HST?

Answer 18

oestrogeen zorgt voor endometrium differentiatie en groei.

toevoegen van progesteron voorkomt continue deling en daarmee endometriumcarcinoom

Question 19

wat zijn alternatieven voor HST?

Answer 19

clonidine (tegen hoge BD)
SSRI’s (stemming en emoties)
gabapentine (beinvloedt overdracht van zenuwsignalen)

yoga
joggen
acupunctuur
cognitieve gedragstherapie
blokkade ganglion stellate

dit is niet per definitie allemaal effectief

gezonde levenswijze
kleding (laagjes)
beddengoed
matig gebruik alcohol
niet roken

Question 20

wat zijn voordelen van HST?

Answer 20

overgangsklachten verdwijnen

goed voor de botten

goed voor de blaas en vagina

goed voor huid, haar, slijmvliezen

Question 21

wat zijn nadelen HST?

Answer 21

(soms) weer ongesteld (progesteron onttrekkingsbloeding)

steeds weer hormonen slikken

soms gespannen borsten

soms misseling

soms vocht vasthouden

Question 22

wanneer HST nemen?

Answer 22

indien menopauze onder 46 jaar
ernstige overgangsklachten
versterkte botontkalking <50 jaar

Question 23

contraindicaties HST

Answer 23

borstkanker
baarmoederslijmvlieskanker
trombose en/of longembolie

migraine met aura

Question 24

welke hormonen geef je als iemand geen baarmoeder heeft en welke als iemand wel een baarmoeder heeft?

Answer 24

geen:
oestrogeen

wel:
oestrogeen en progesteron
- cyclisch of sequentieel
bij sequentieel krijg je progesteron ontrekkingsbloeding

Question 25

welke toedieningsweg van HST?

Answer 25

Transcutaan: continu
Oraal: cyclisch
Vaginaal: mirena spiraal (levonorgestrel)
+ Begin zo laag mogelijk

Question 26

welke hormonen geef je bij HST?

Answer 26

oestrogenen
- liefst in vorm oestradiol 0,5, 1 of 2 mg

progestagenen
- progesteron, 200 mg a.n. 12-14 dagen per maand
- dydrogesteron, 10-20 mg per dag gedurende 14 dagen

levonorgestel spiraal (mirena)= progesteron
liever niet: medroxyprogesteron

lokaal oestrogenen

Question 27

wat is step up behandeling van klachten?

Answer 27

begin met een zo laag mogelijke dosering E2

verhoog indien de klachten blijven

cyclisch heeft het voordeel dat bekend is wanneer de bloedingen optreden

indien al langer postmenopauzaal of na operatie: continu preparaat

Question 28

In welke catagorieen kunnen de veranderingen van de overgang worden verdeeld?

Answer 28

Lichaamsbeeld, familiesamenstelling, sociale context en gezondheidsrisico’s

Question 29

Hoe lang ga je door met HST?

Answer 29

Tot 50 jaar, daarna elk jaar evalueren -> doorgaan bij ernstige klachten

Question 30

Wat is het premenstrueel syndroom (PMS)?

Answer 30

Aan menstruatiecyclus gebonden symptomen die het leefpatroon verstoren
- Prikkelbaarheid, hoofdpiijn, buikpijn
- 4% bevolking, combinatie psychiatrisch ziektebeeld

Question 31

Hoe behandel je PMS?

Answer 31

Onderdrukking hormonale activiteit, serotonine re-uptake inhibitors, lichamelijke activiteit, dieet, stress vermindering

Question 32

Wat is vervroegde menopauze?

Answer 32

Uitval van de ovariële functie voor het veertigste levensjaar

Question 33

Wat zijn symptomen van ovariële veroudering?

Answer 33

Korter wordende menstruele cyclus
- Laag AMH en antral follicle count

Question 34

Wat is postmenopauzaal bloedverlies?

Answer 34

Bloedverlies dat later
dan één jaar na de laatste menstruatie (de
menopauze) optreedt
- Risico neemt af met leeftijd
- Kans op maligniteit als oorzaak neemt toe met leeftijd

Question 35

Wat is de differentiaal diagnose bij postmenopauzaal bloedverlies?

Answer 35

• Endometrium: atrofie, poliep, atypische hyperplasie, carcinoom
• Cervix afwijkingen
• Vagina: ulcus door prolaps/pessarium
• Vulva: carcinoom, lichen sclerosus, fissuur
• Ovarium: hormoon producerende tumor
• Urethra: caruncula, blaascarcinoom
• Darm: tumor, hemorroïden

Question 36

Welk onderzoek doe je bij post menopauzaal bloedverlies?

Answer 36

• Speculum, VT, uitstrijkje
• Transvaginale echo (afkapwaarde: 4 mm -> pipelle aspiratie)

Question 37

Hoe kun je histologisch onderzoek doen naar een (pre-)maligne afwijking?

Answer 37

Hysteroscopie en curretage

Question 38

Wat is het nut van een uitstrijkje bij postmenopauzaal bloedverlies?

Answer 38

Uitsluiten cervix carcinoom en eventueel aantonen afwijkende endometriumcellen

Question 39

Wanneer is er sprake van recidiverend postmenopauzaal bloedverlies?

Answer 39

> 6 weken en < 1 jaar na vorige episode
- Aanvullende diagnostiek nodig