H6. Drugs en Hormonen

Question 1

Psychofarmacologie

Answer 1

Bestudeert hoe farmaca ons centrale zenuwstelsel en gedrag beïnvloeden

Question 2

Psychoactieve middelen

Answer 2

Alle stoffen die invloed hebben op stemming, gedachtes en gedrag –> bruikbaar bij behandeling van neuropsychologische stoornissen –> recreatief (mis)bruikbaar

Question 3

Toediening vormen

Answer 3

Enteraal (via spijsvertering)
- oraal (mond)
- rectaal (rectum)
- gastrisch (maag)
- buccaal/ sublabiaal (tussen lip en tandvlees)
- sublinguaal (onder de tong)
Parenteraal (alles buiten de spijsvertering om)
- subcutaan (onder de huid)
- intramusculair (in de spier)
- intraveneus (in een ader)
- inhalatie (in de longen)
- transdermaal (door de huid)
- spinaal/ intracraniaal (in de ruggemerg/ hersenen)

Question 4

Bloedhersen barriere

Answer 4

Farmaca eindigt in bloed –> via bloed naar de hersenen via actief transport in tight junction (aminozuren, glucose en vetten), passief transport (zuurstof en koolstofdioxide)

Question 5

Tight junction

Answer 5

Nauwe verbinding tussen de haarvaten en neuronen via astrocyten

Question 6

Hersenbloedbarrie in hersendelen

Answer 6

Hypofyse heeft geen barriere vanwege hormoonafgifte
Area Postrema heeft geen barriere vanwege gifstofdetectie
Pijnappelklier heeft geen barriere vanwege dag/nacht via hormonen

Question 7

Catabolisatie

Answer 7

Afbraak van stoffen, in de lever, de nieren en ingewanden zoals de galblaas, na afbraak excretie

Question 8

Excretie

Answer 8

Via urine, zweet, ontlasting, borstvoeding en uitademing verlaten de stoffen het lichaam
Duurt langer voor medicatie, zonder excretie komt er toxische ophoping

Question 9

Agonist

Answer 9

Stof die het effect van de neurotransmitter verhoogt of nabootst

Question 10

Antagonist

Answer 10

Stof die het effect van de neurotansmitter tegenwerkt

Question 11

Effecten van Agonisten en antgonisten

Answer 11

Effect op synthese, opslag, afgifte, receptor interactie, inactivatie, heropname en afbraak

Question 12

Psychofarmacologische effecten

Answer 12

psycholeptica (inhibitie)
psychoanaleptica (stimulatie)
psychodysleptica (desorganisatie)

Question 13

Psycholeptica (sedativa, hypnotica en anxiolytica)

Answer 13

Werken op inhiberende GABA receptoren, sedatieven en hypnotica doen GABA na waardoor er een agonistische werking is. Anxiolytisca verhoogt de binding
- Sed en hyp (alcohol, GHB en barbituraten)
- Anx (benzodiazepine, diazepam en valium)
- Anesthesie
Werkt additief dus geen alcohol mengen met medicatie

Question 14

Psycholeptica (antipsychotica)

Answer 14

Werken op dopamine bindingen, ze bezetten de receptoren waardoor er een antagonistische werking is
- chloorpromazine

Question 15

Psychoanaleptica (antidepressiva)

Answer 15

Inhiberen serotonine afbraak, dus werken agonistisch
- MAO-remmers: monoamine oxidase (enzym)
- TCA’s: tricyclische antidpressiva (1e gen), invloed op alle 4 de kleine moleculen (onwenselijk daarom 2e gen)
- SSRI’s: selective serotonin re-uptake inhibitors (2e gen) –> fluoxetine(prozac), paroxetine(seroxat), sertrazine(zoloft)

Question 16

Psychoanaleptica (stimulantia)

Answer 16

Cocaine/crack: dopamine asgonist, blokkeert namelijk de heropname
Amfetamine: Norepinefrine en dopamine agonist, stimuleert de afgifte én blokkeert de heropname
- methylfenidaat –> ritalin en concerta (ADHD)
- methamfetamine –> ICE en crystalmeth
- methylene dioxy meth amfetamine –> MDMA en XTC

Question 17

Psychodysleptica (narcotische analgetica)

Answer 17

• Opium uit papaver somniferu, (maanzaad)
• Codeine en morfine uit melksap van zaadbollen
• Heroine uit morfine (beter oplosbaar –> hersen bloed barriere)
• Endorfine peptide met opiaat achtige effecten wordt in het lichaam aangemaakt (béta endorfine: sterke pijnstilling)

Question 18

Psychodysleptica (hallucinogenen)

Answer 18

Veranderen sensorische perceptie en conitie
- hallucinatie product
- niet specifieke versterker –>beïnvloedbaar
- mescaline, psilocybine, LSD –> serotonine agonisten

Question 19

Disinhibitie theorie
(voor gedrag tijdens drugsgebruik)

Answer 19

Alcohol beinvloed beoordelingsvermogen en maken van (rationele) beslissingen in frontale cortex, maat laat subcorticale instinctieve gedragingen intact (agressie en seks)

Question 20

Behavioral myopia
(voor gedrag tijdens drugsgebruik)

Answer 20

Bijziendheid voor gedrag –> de neiging om alleen te reageren op een beperkt aantal acute en prominente prikkels terwijl minder acute prikkels en gevolgen van acties worden genegeerd

Question 21

Aangeleerd gedrag
(voor gedrag tijdens drugsgebruik

Answer 21

gedrag tijdens drugsgebruik is deels aangeleerd en context afhankelijk

Question 22

Middelenmisbruik

Answer 22

Chronisch overmatig gebruik

Question 23

Verslaving

Answer 23

• Fysieke afhankelijkheid
• Psychologische symptomen
• Afkickverschijnselen
• Compulsief gedrag door craving

Question 24

Wanting and liking theorie

Answer 24

Met herhaaldelijk gebruik van drugs neemt de drang om het gebruik toe ‘wanting’, maar het genot dat wordt verwacht neemt af ‘liking’

Question 25

Habitatie in drugtolerantie

Answer 25

Afname van reactie op een stof na herhaaldelijk toedienen
- metabool: verhoging van afbraak enzymen
- cellulair: neurale pplasticiteit
- aangeleerd: coping mechanismen

Question 26

Drugssensitisatie

Answer 26

Toename van reactie op een stof bij gelijk blijvende dosis
- kans op ontwikkelen is groter bij tussenpozes
- gelinkt aan conditioneren van nieuwe cues
- kan het zenuwstelsel primen voor verslaving

Question 27

Hormonen

Answer 27

Chemische boodschappers uit endocriene klieren via de bloedbaan

Question 28

Hiërarchisch systeem hormonen

Answer 28

1. hypothalamus geeft releasing hormoon af aan de hypofyse
2. Anterieur gedeelte van de hypofyse produceert het hormoon en geeft het af aan het bloed
3. Hormaan gaat via bloed naar de bijnieren die het hormoon afgeven

Question 29

Steroïde hormoon

Answer 29

Testosteron, cortisol etc.
- gesynthetiseert uit cholesterol in klieren
- binden aan steroïde receptoren op celmembraan of in een cel (vetoplosbaar)
- kunnen transcriptie direct beïnvloeden

Question 30

Peptide hormoon

Answer 30

Insuline, groeihormoon, endorfine etc
- synthese door transcriptie en translatie
- binden aan metabotrope receptoren 2nd messenger (wateroplosbaar)
- kunnen fysiologie van de cel en transcriptie indirect beïnvloeden

Question 31

Homeostatische hormonen

Answer 31

Houden interne metabolistische processen constant –> zorgen dus voor homeostase

Question 32

Geslachtshormoon

Answer 32

Testosteron, estrogeen, progesteron etc
- reguleren reproductieve functies en induceren gendereffecten

Question 33

Glucocorticoïden –> stress hormoon

Answer 33

Cortisol en corticusteron
- geven in reactie op stressor

Question 34

Snelle respons van hormoon

Answer 34

Epinetrine (adrenaline) rush (bijnieren), zenuwimpuls (hypothalamus), ruggenmerg (acetylcholine)

Question 35

Langzame respons van hormoon

Answer 35

hypothalamus –> hypofyse –> bloedbaan –> bijnierschors –> cortisol

Question 36

Enterale toedieningsvorm (via spijsvertering)

Answer 36

• oraal (mond)
• rectaal (rectum)
• gastrisch (maag)
• buccaal/ sublabiaal (tussen lip en tandvlees)
• sublinguaal (onder de tong)

Question 37

Parenterale toedingsvorm (buiten spijsvertering)

Answer 37

• subcutaan (onder de huid)
• intramusculair (in de spier)
• intraveneus (in een ader)
• inhalatie (in de longen)
• transdermaal (door de huid)
• spinaal/ intracraniaal (in de ruggemerg/ hersenen)

Question 38

Gastrische toediening

Answer 38

Toediening via de maag

Question 39

Buccale/ sublabiale toediening

Answer 39

Toediening tussen de lip en het tandvlees

Question 40

Sublinguale toediening

Answer 40

Toediening onder de tong

Question 41

Subcutane toediening

Answer 41

Toediening onder de huid

Question 42

Welke soorten psycholeptica zijn er?

Answer 42

• Sedativa
• Hypnotica
• Anxiolytica
• Antipsychotica

Question 43

Welke soorten psychoanaleptica zijn er?

Answer 43

• Antidepressiva
• Stimulantia

Question 44

Welke soorten psychodysleptica zijn er?

Answer 44

• Narcotische analgetica
• Hallucinogenen

Question 45

Voorbeeld hiërarchisch hormoon systeem (cortisol)

Answer 45

1. CRH uit de hypothalamus (releasing hormoon)
2. ACTH uit anterieure hypofyse
3. ACTH stimuleert bijnier om cortisol af te geven