H12. Emotie en motivatie Flashcards
Gedragsoorzaken
Vrije wil bestaat waarschijnlijk niet
–> CZS produceert belonend gedrag of reduceert aversieve ervaringen
Sensorische deprivatie
Bij afwezigheid van externe stimulatie (sensorisch) gaat het rein stimulatie zoeken of creeëren
- meeste mensen houden dat nog geen 24-48 uur vol
- sommigen gaan hallucineren
Evolutie van gedrag
- innate releasing mechanism: geboren met voorgeprogrammeerd gedrag reportoir
- adaptieve neurale circuits –> gunstig voor overleving (Darmwin)
- hoger op fylogenetische ladder –> minder voorgeprogrammeerd gedrag (dus meer aangeleerd gedrag)
Omgeving voor gedrag
- leren (operant)
- preparedness: genetische predisponering om juist links te leggen (bijv. coyotes afschieten helpt niet bij voorkomen van schapen eten, vergiftigen van schapen vlees wel)
Reuk –> olfacation
- gedrag
- Primaire pad: pyriforme cortex en amygdala’s (angst, sociaal gedrag)
- Secundaire pad: orbitofrontale cortex via thalamus –> 400 soorten geurreceptoren die 1 biljoen geuren kunnen onderscheiden. (Olfactorische receptor neuronen regeneren elke 60 dagen)
Smaak –> gustation
- gedrag
- Via thalamus naar S1 en primaire smaak cortex (bij S2 in de buurt)
- hypothalamus en amygdala –> rond je 20e gaat 50% verloren. Receptoren op de tong, wangslijmvlies en achter in de keel (nasopharynx)
Gemotiveerd gedrag
Gedrag dat een bepaald doel lijkt te vervullen
- hypothalamus + hypofyse
- limbisch systeem
- Frontaalkwabben
Regulerend gedrag
Overlevingsgedrag (bijv. eten en drinken)
- homeostatisch mechanisme: reguleerd met interne stimulatie
- hypothalamus –> endocrien en autonoom zenuwstelsel
Niet-reguelerend gedrag
Niet noodzakelijk voor overleving (bijv. seksueel gedrag)
- externe stimulatie: sensorische input
- prefrontale cortex, limbisch systeem en hypothalamus
–> niet regulerend gedrag neemt toe naarmate de grote hersenen zich verder ontwikkelen
Hypothalamus bij gedrag
Onder de thalamus
- laterale, mediale en periventriculaire gebieden met meerdere kernen
Hypofyse achterkwab bij gedrag
- posterieur –> neuroweefsel
- ontvangt hormonen via axonen van hypothalamus
- geeft hormonen na een actiepotentiaaal via capillaire haarvaatjes aan de bloedstroom (bijv. oxytocine en vasopressine etc.)
Hypofyse voorkwab bij gedrag
- anterieur –> klierweefsel
- ontvangt releasing-hormoon (RH) van hypothalamus
- maakt dan zelf hormaan aan voor de bloedstroom (bijv. groeihormoon, prolactine, andrenocorticotroop hormoon (ACTH), thyreoïd (schildlier)-stimulerend hormoon (TSH) etc.)
Controle van Hypothalamus-Hypofyse systeem voor gedrag
- Homeostase: feedback loops
- Neurale regulatie: sensorische stimuli
- Neurale plasticiteit: andere ervaringen
Controle over regulerend gedrag
- eten
- hypothalamus
- spijsverteringsysteem
- emotionele factoren (amygdala voor eetvoorkeuren)
- cognitieve factoren (orbitofrontale cortex voor reactie op geur)
Hypothalamus bij regulerend gedrag
- laterale hypothalamus stimulatie: AAN-knop voor honger –> bij leasie: atagie, niet meer eten
- ventromediale hypothalamus stimulatie: UIT-knop voor verzadiging –> bij laesie: hyperfagie, te veel eten
- Arcuate nucleaus is ook betrokken –> 2 soorten neuronen voor initiëren van en stoppen met eten
Spijsverteringssystemen bij regulerend gedrag
Enterisch systeem
- maag en ingewanden: breken voedsel af en nemen aminozuren, glucose en vetten op
- alvleesklier: geeft insuline af –> zet glucose om in glycogeen’
- lever: opslag van glycogeen (korte termijn energie reservoir)
- 12vingerige darm (duodenum): cholecystokinine hormoon (verzadigingssignaal) –> CCK –> hypothalamus –> stoppen met eten
Controle over niet regulerend gedrag
- seksueel gedrag
- Effecten geslachtshormoon
- hypothalamus
- amygdala
- cortex
Organiserende effecten van geslachtshormoon
Beïnvloeden ontwikkelen van foetale brein (prenataal)
–> androgenen effect op ontwikkeling geslachtskenmerken en masculinisatie van brein
Activerende effecten van geslachtshormonen
Beïnvloeden activiteit in volwassenen brein (postnataal)
- vrouwen: oestrogeen –> seksueel gedrag
- mannen: testosteron –> seksueel gedrag
Hypothalamus bij niet regulerend gedrag
- ventromediale kern –> copulatiegedrag vrouwen (lordosis)
- preoptische kern –> copulatiegedrag mannen (testosteron)
- NIET seksuele motivatie
Amygdala bij niet regulerend gedrag
Seksuele motivatie bij mannen (testosteron)
Cortex bij niet regulerend gedrag
- rol niet duidelijk –> fantasie: ventrale visuele stroom, plannen: frontaalkwab
- frontale laesie –> disinhibitie van seksueel gedrag en libidoverlies
Seksuele orientatie en genderidentiteit
- aangeboren
- genetische en epigenetische factoren tijdens prenatale hersenontwikkeling
- seksuele dimorfe kernen in hypothalamus
–> prenatale testosteron beïnvloed grootte van de kernen
Emotioneel gedrag
Darwin –> emotie komt tot uiting in extern observeerbaar gedrag
Functie –> benaderen van plezierig en goed gedrag en ontwijken van gevaarlijk en slecht gedrag
Theoretische modellen voor emotioneel gedrag
- James-Lange theorie
- Appraisal theorie
James-Lange theorie
De hersenen interpreteren autonome fysiologische reacties en verzinnen verhaal eromheen (ik zie een wilf, ik ren, DUS ik ben bang)
- perceptie van fysieke reactie neemt toe met intensiteit van emoties
Appraisal theorie
- emoties omvatten sterk gecoördineerde effecten in gedrag, fysiologische reacties op hersenactiviteit
- gevolg van centrale emotionele staat of onderdeel emotionele ervaring
Hersengebiede bij emotioneel gedrag
-Subjectieve gevoelens –> amygdala en prefrontale cortex
- Fysiologisch respons –> hypothalamus
- Cognitie –> cerebrale cortex
Controle over emotioneel gedrag
- Limbisch circuit
- prefrontale cortex
Limbisch circuit
- Gyrus cinguli: evaluatie van beloning en straf
- Hippocampus: geheugen en spatiële navigatie
- Amygdala: centrale rol in emoties
- Corpora mammillaria: in hypothalamus –> geheugen
Organisatie van limbisch circuit
- Hippocampus, amygdala en prefrontale cortex verbinden met hypothalamus
- Corpora mammillaria projecteren naar de thalamus, die naar de gyrus cinguli projecteert
- Gyrus cinguli projecteert naar hippocampus, amygdala en prefrontale cortex
Amygdala in limbisch circuit
- ontvangt input van allen sensorische systemen –> projecteert naar hypothalamus en hersenstam
- afstemming emotioneel gedrag en soort-specifiek gedrag
- elektrische stimulatie leidt tot autonome reacties en angstgevoelens
- Verwijderen bij ratten leidt tot Kluver-Bucy syndroom
Kluver-Bucy syndroom
- tamheid en angstverlies
- onwillekeurig eetgedrag
- onwillekeurig seksueel gedrag
- overgevoelig voor visuele stimulatie
- Objecten onderzoeken in mond
- visuele agnosie
Prefrontale cortex bij emotioneel gedrag (/limbisch circuit)
Frontaalkwab is rationele rem –> prefrontale, premotorische en motorische cortex
- Prefrontale cortex krijgt input van alle sensorische systemen (multimodaal) en veel verbinding met amygdala en hypothalamus
- stimualtie frontaalkwab kan autonome reacties stimuleren (bijv. hartslag)
Schade aan prefrontaalkwab op emotioneel gedrag
- verlies van emoties
- geen emotieherkenning bij anderen
- apathie en verlies van initiatief en motivatie
- geen concentratie, planning en organisatie
- snel afgeleid door sensorische stimulaite
- radicale verandering in persoonlijkheid
Wanting en liking gedrag
Wanting: motivatie/ verlangens –> mesolimbisch dopamine systeem
Linking: plezier/ genot –> waarschijnlijk door netwerk van nuclei in opioïde en endocannabiboïde systemen
Nucleus accumbens bij emotioneel gedrag
Kern van motivatiedrang en plezier –> verslavende drugs verhogen de dopaminelevels
