H6 De journalist als infiltrant Flashcards
Code van Bordeaux
bij het verkrijgen van nieuws, foto’s en documenten dient de journalist alleen faire methoden te gebruiken
Wat verstaan we precies onder undercoverjournalistiek?
Van belang is dat het gaat om = een journalist die bewust zijn identiteit als journalist verzwijgt en een rol speelt om aldus door te dringen in bepaalde kringen met het oogmerk eventuele misstanden op te sporen en deze vervolgens te onthullen.
Geschiedenis van undercoverjournalistiek, voorgangers:
- Het rollenspel: methode waarbij de verslaggever zonder zich bekend te maken als journalist de
gedaante aanneemt van een bepaalde functionaris of zich gedraagt op een manier die stereotiep is
voor een bepaalde groep of subcultuur.
- Muckrakers: in de Verenigde Staten, zij maakten hun beroep van het onthullen en aan de kaak stellen
van maatschappelijk misstanden. Zij deden dat door speurwerk in dossiers te verrichten en in sommige gevallen namen zij een valse identiteit aan.
Undercoverjournalistiek in Vlaamse journalistiek: als algemene regel luidt:
“ Een journalist moet met open vizier optreden. Dit betekent dat hij zich bij elk professioneel contact als journalist kenbaar maakt. Journalistiek waarbij de journalist een andere hoedanigheid of identiteit aanneemt zoals bij de undercovermethode moet de uitzondering blijven. Afwijking van deze regel is enkel toegestaan als aan volgende voorwaarden is voldaan:
- De informatie, die de journalist op die manier hoopt te verkrijgen, heeft een grote maatschappelijke relevantie, zoals het geval is bij ernstige misstanden of schending van de mensenrechten
- De gebruikelijke journalistieke methoden van informatiegaring zijn niet toereikend om het verhoopte resultaat te bereiken.
- De risico‟s die het gebruik van undercovermethode met zich kan meebrengen voor de journalist of voor anderen, staan in een aanvaardbare verhouding tot het verhoopte resultaat.
- De beslissing tot realisatie van een undercoverreportage, alsook de realisatie en de openbaarmaking ervan, gebeuren in overleg met en onder verantwoordelijkheid van de hoofdredactie of haar gemachtigde.
Open vizier aan de telefoon:
Volgens de Leidraad: Een journalist die een telefoongesprek opneemt teneinde die opname uit te zenden of te publiceren, moet zijn gesprekspartner ervan op de hoogte stellen dat en met wel doel hij die opname maakt. De journalist kan van deze norm afwijken als een gewichtig maatschappelijk belang dit rechtvaardigt en hetzelfde doel op geen andere manier bereikt kan worden.
Het standpunt van de Raad is dat journalisten met open vizier hun werk moeten uitoefenen:
d.w.z. dat ze eerlijk moeten zijn over hun bedoelingen. De Raad is echter ook van mening dat journalisten niet altijd op eigen initiatief hoeven te vertellen waarmee ze bezig zijn. Bij uitspraken in klachtenprocedures bekijkt de Raad ook altijd het maatschappelijk belang van het werk van de journalist. Volgens uitspraken van de civiele rechter is een journalist niet verplicht zijn identiteit en bedoelingen prijs te geven.
Raad van Journalistiek algemeen uitgangspunt
dat journalisten zich bij het uitoefenen van hun werk als zodanig belend diene te maken en duidelijkheid dienen te verschaffen over hun bedoelingen en over het karakter van de uitzending c.q. de publicatie die zij voorbereiden. Zij mogen dan ook in beginsel slechts met toestemming en medeweten van betrokkenen hun portret of stem opnemen en openbaar maken
wat houdt het algemeen uitgangspunt in?
Het werken met verborgen microfoon of camera in het beginsel is niet toelaatbaar. Dan rijst natuurlijk onmiddellijk vraag naar de uitzonderingen op deze regel. Zo zal het maken van opnamen op openbare plaatsen zonder gerichtheid op bepaalde personen doorgaans toelaatbaar zijn. Verder kunnen ‘zwaarwichtige redenen van algemeen belang’ een uitzondering op de regel rechtvaardigen. Bovendien moet in de afweging betrokken worden of het journalistiek belang zwaarder weegt dan de schending van de privacy van de mensen die heimelijk gefilmd worden.
Verder kunnen ‘zwaarwichtige redenen van algemeen belang’ een uitzondering op de regel rechtvaardigen.
daarvan zal in het algemeen slechts sprake zijn indien na behoorlijk onderzoek gebleken is dat de journalist geen andere middelen ten dienste staan om overeenkomstig de taak van de pers in een democratische samenleving het publiek voor te lichten over ernstige misstanden of ernstige rechtsschendingen
overvaltechniek
In sommige programma’s wordt gebruikt gemaakt van de overvaltechniek door met draaiende camera een (kantoor)pand binnen te vallen en zo bijvoorbeeld een gesprek af te dwingen met de directie. De makers zetten de camera in als middel in de strijd, bijvoorbeeld het gevecht van de gewone man tegen ambtelijke instanties. Dit journalistiek middel mag volgens de Raad, gezien het intimiderende karakter ervan, alleen worden gebruikt wanneer dat nodig is om in het algemeen belang ernstige misstanden aan het licht te brengen en wanneer dat op de gewone manier niet lukt.
Na veel debatten wijzigde de Raad de Leidraad:
Het staat een journalist vrij een telefoongesprek op te nemen wanneer dit nodig is om een onbetwistbare en zo adequaat mogelijke weergave van het besprokene te kunnen publiceren. Wanneer hij geluidsopname of dele daarvan zelf openbaar wil maken dient hij echter vooraf toestemming van de geïnterviewde te verkrijgen.
De Vlaamse raad voor de journalistiek stelde een Code op. Het luidt als volgt
bij het vergaren van informatie maakt de journalist zichzelf en het doel van zijn optreden bekend. Hij mag van dit uitgangspunt afwijken als een voldoende gewichtig maatschappelijk belang dat vereist en de informatie niet op een andere manier kan worden gebracht. Deze bepaling wordt geconcretiseerd met de volgende richtlijnen:
- incognitojournalistiek
- aliasjournalistiek
- verborgen opnames
incognitojournalistiek
de journalist verzwijgt zijn hoedanigheid
Aliasjournalistiek
de journalist neemt bewust een andere hoedanigheid aan.
civiele rechter
Klachten over het hanteren van valse voorwendselen door journalisten worden niet alleen aan de Raad maar ook aan de civiele rechter voorgelegd. Volgens de rechter is het verzwijgen van het beroep van journalist niet ipso facto onrechtmatig
