H13 Kernthema's in de beroepsethiek van de communicatieprofessional Flashcards
communicatie-ethiek
Bij definities over wat communicatie inhoudt, komt steeds naar voren dat het meestal normatief geladen is: de boodschapper probeert iemand te overtuigen of een bepaalde richting op te sturen.
vaststellen van doelstellingen
Doelstelling bepalen bij het geven van voorlichting leidt automatisch tot het maken van normatieve keuzes. Er bestaan drie verschillende vormen van voorlichting: (1) aanbieden van informatie; (2) het beïnvloeden van mening- of besluitvorming; (3) een verandering in gedrag of mentaliteit bevorderen. Geen van deze drie typen voorlichting zijn volledig waardevrij.
keuze van methoden
Bij het bepalen van de methode van voorlichting kunnen ook morele afwegingen worden gemaakt. Kun je inspelen op angstgevoelens bij mensen? Elke keuze, ook de keuze voor het soort medium, is niet vrij van een ethisch oordeel.
drie kernthema’s
Van der Meijden formuleerde de belangrijkste ethische kwesties: (1) waarachtigheid, omdat spanning kan bestaan tussen loyaliteit en professionaliteit; (2) betrouwbaarheid: in hoeverre spreekt iemand de waarheid?; (3) bij voorlichting kan een element van manipulatie zitten: waar liggen de grenzen?
waarheid
Ethische codes voor communicatie en voorlichting omhelzen meestal het volgende: er moet vanuit kunnen worden gegaan dat er betrouwbare informatie wordt gegeven. Het dilemma daarbij is echter dat de waarheid niet zo ongecompliceerd ligt: wanneer een voorlichter zaken verzwijgt (bijvoorbeeld om iemand te beschermen), liegt hij dan? Het dilemma van waarachtigheid en betrouwbaarheid gaat over meer dan alleen de waarheid vertellen. De professionele integriteit houdt ook in dat iemand zelf achter de boodschap moet kunnen staan. In de praktijk gaan professionals er op drie manieren mee om: (1) ze passen zich aan uit professionele en loyaliteitsoverwegingen; (2) ze gaan de confrontatie aan; (3) ze kiezen voor moreel voorbehoud: een pragmatische houding waarbij persoonlijke ideeën los worden gekoppeld van het werk.
gecompliceerde relatie communicatiedeskundigen en journalisten
Journalisten voelen zich vaak om de tuin geleid door communicatiedeskundigheid: er heerst veel wantrouwen wederzijds. Voor journalisten zijn voorlichter obstakels die hen het werk moeilijk maken. Andersom worden journalisten als oppervlakkig gezien, uit op sensatie. Door de professionalisering van het vak worden voorlichters en communicatiedeskundigen meer en meer gezien als vast onderdeel van de maatschappelijke dynamiek.
vier varianten van communicatiebeleid
Van Ruler onderscheidt vier vormen van beleid: (1) uitvoerdermodel; (2) instrumentele model; (3) dienstbaarheidmodel; (4) reflectieve model.
misbruik weblog voor pr
Astroturfing: bewust verspreiden van leugens via weblog. Deze vorm van manipulatie blijft echter zelden lang verborgen.
loyaliteit
Een belangrijk onderdeel van het werk van een communicatiedeskundigen is dat hij de belangen van zijn opdrachtgever/werkgever voortdurend in het oog uit: loyaliteit. Bij tegenstrijdige opdrachten dient de professional steeds overleg te plegen met zijn opdrachtgevers. Zijn werk mag niet conflicteren met andere werkzaamheden. Als voorlichter/communicatiedeskundige fungeert iemand als bemiddelaar tussen het publiek en de organisatie/instelling of bedrijf. Hiermee heeft hij de functie van een sociaal geweten. Bij loyaliteit en ethische codes kan een internationaal aspect meespelen: een botsing tussen andere culturen.
beïnvloeding
De vraag is in hoeverre beïnvloeding/manipulatie toelaatbaar is. De verschillen in mening komen tot uiting in twee groepen: de rekkelijke en de precieze. Precieze: de overheid moet zich verre houden van pogingen mensen te overtuigen van een bepaalde zienswijze. Geven van neutrale informatie moet vooropstaan. Rekkelijke: er zal en mag altijd een mate van beïnvloeding zijn. De vraag is vervolgens in hoeverre de voorlichter/deskundige ook een strateeg en een adviseur is.
pragmatische taakopvatting
De nieuwe generaties professionals heeft een pragmatische instelling: voorlichting tussen overheid en burgers moet snel en effectief zijn. Overheidsvoorlichters worden steeds duidelijker pr adviseurs voor bewindslieden. Journalisten staan juist daarom erg kritisch tegenover voorlichters omdat zij volgens hen neutraal moeten blijven, zo blijkt uit onderzoek.
voorlichting als beleidsinstrument
Voorlichting heeft in deze tijd de functie van beleidsondersteuning. Dit betekent dat voorlichters een bepaalde beleid en/of bewindslid ‘verkopen’. In dit opzicht is het daarom een apart instrument geworden. De overheid loopt steeds meer aan tegen de contradictie tussen sociale/algemene normen en persoonlijke/individuele normen. De overheid startte niet voor niets een campagne rond normen en waarden. Het bedrijfsleven zoekt steeds meer een strategie op van tweerichtingsverkeer: meer transparantie en meer openheid naar buitenstaanders. Ten slotte is er een grensvervaging te constateren tussen niet-commerciële en commerciële voorlichting.
professionele integriteit
Over wat integriteit precies is, bestaan drie soorten opvattingen: (1) het heeft te maken coherentie, een ‘heelheid’ en consequentheid in het handelen; (2) onkreukbaarheid; (3) integriteit sluit aan op heersende normen en waarden.
Bij dilemma’s rond integriteit spelen vaak loyaliteitsconflicten: tegengestelde ideeën waarbij een moeilijke keuze gemaakt moet worden. In professionele relaties is loyaliteit een belangrijk punt. We doen zaken met mensen die we niet kennen: we moeten dus uit kunnen gaan van een mate van betrouwbaarheid en betrokkenheid. Professioneel handelen draait om de sociale verwachtingen en om eigen, persoonlijke inzichten.
Wanneer voorlichting een vorm van dienstverlening is om te bereiken wat men waardevol vindt, dan is
daarmee de vraag aan de orde wie iets waardevol vindt en waarom
accent ligt op de intentie van zender
drie typen voorlichtingen
- Aanbieden van informatie:
Hoeveel en welke informatie is adequaat voor het besluitvormingsproces?
o Ethische grondnorm voor de overheidscommunicatie: De instelling verschaf naar beste weten,
in haar communicatie met alle personen met wie zij contact heeft, alle informatie waarover zij zelf kan beschikken. Dat uitgangspunt wijken we alleen af wanneer het verschaffen van die informatie belangen van anderen, onevenredig zou schaden of bevorderen.
- Hulp bieden bij menings- en besluitvorming / Adviseren:
Mag de communicatieprofessional naast informeren ook adviseren? Deze kwestie dient zich aan in de erfelijkheidsvoorlichting.
o “Ongevraagde adviezen dienen in het beginsel niet gegeven te worden, tenzij de voorlichter in geweten meent niet te mogen zwijgen. Daarnaast mag er geen sprake zijn dat voorlichter zijn opvattingen aan de cliënt oplegt.”
- Mentaliteits- of gedragsbeïnvloeding tot stand brengen:
Brengt gevaar met zich mee van paternalisme = handelen waarin met de beste bedoelingen wordt vastgesteld wat goed is voor anderen zonder dat die ander daarin zijn eigen standpunt kan bepalen. De afwegingen en keuzes die een voorlichter moet maken zullen niet op zichzelf staan bij deze optie, maar zijn beïnvloed door het beleid en de doelstelling van de organisatie waar hij werkt.
