H10 psychosociale ontwikkeling : de rol van het gezin Flashcards
adolescentie als moeilijke periode
-Bij jongeren wordt in de adolescentie een toenemende prevalentie (mate waarin een stoornis voorkomt) van klinische stoornissen (eetstoornissen, schizofrentie) en verschillende typen psychosociale problemen (antisociaal gedrag, depressie, zelfmoordpogingen) gevonden.
-voor de ouders: 65% moeilijkste periode, meer depressief, minder tevreden met de opvoeding en minder competent in ouderlijke rol. De behoefte van jongeren om ouderlijke autoritieit in twijfel te trekken kan verwarrned zijn, en de ontwikkeling van autonomie kan als een aanval op het gezinssysteem en hun rol zijn en deze is is een belangrijke onderdeel van hun zelfdefinitie en ze zitten al in hun midlife met eigen ontwikkelingstaken: (opnieuw) evalueren van de eigen levenssituatie en gemaakte keuzes.
voor het grootste gedeelte geen ernstige en langdurige conflicten, slecht 5-10% maar die hadden meestal eerder al problemen.
opvoeding
ouderlijk gedrag in de dagelijkse omgang met het kind,
dimensies die aansluiten bij de belangrijkste functies die ouders vervullen
1 het bieden van een verzorgende, beschermende omgeving waarin het kind zich kan ontwikkleen (dimensie: ondersteuning)
2 overdracht van kennis, waarden en normen, en het bieden van structuur (dimensie ouderlijke controle)
autoritaire controle
machtsuitoefening en restritiviteit, straf en vrbieden hangt negatief samen met sociale en cognitieve competentie van het kind
autoritatieve controle
reden en utleg, informatie en aanwijzingen (inductie)beroep doen op verantwoordelijkheid en zelfstandigheid van het kind (demandingness) heeft een positief effect op de ontwikkeling.
psychologische controle
autonomie kind wordt geremd/belemmerd door gedrag ouders, risico internaliserende problemen onzeker en bang om zichzelf te zijn en liefde van ouder te verliezen
gedragscontrole
reguleren gedrag structuur en regels in alledaagse leven, belangrijk wie wat en waar anders ongehoorzaamheid delinquentie drugsgebruik ed.
opvoedingsstijlen (alternatieve indeling)
- autoritatief; warme en ondersteunnende ouders die tegelijkertijd ook grenzen stellen en het gedrag van het kind controleren. Ze erkennen de individualiteit van het kind en proberen dit te sturen op een rationele en democratische manier; ze stimuleren zelfstandigheid en het gezamenijk nemen van beslissingen.
- autoritair:veel regels en beperkingen zonder verdere uitleg, minder warm.
- permissief: warm accepterend en betrokken maar weinig eisen.
- onverschillige ouders laten het kind aan zijn lot over.
opvoeding oudere kinderen
warme omgeving en ouderlijke controle in de vorm van monitoring (zelfstandigheid ipv inductie).
Het toezicht houden en op de hoogte zijn van het dagelijks reilen en zeilen van de jongere en het weten wat de jongere bezighoudt en interesseert. Gebrek aan toezicht is een belangrijke voorspeller van delinquent gedrag in de adolescentie.
gebrek aan ouderlijke ondersteuning en warmte
gaat samen met een negatief zelfbeeld van de jongere, slechtere schoolprestaties, een gebrek aan empathie, het weinig rekening houden met anderen, en negatieve verwachtingen ten aanzien van anderen.
te weinig duidelijke regels, te weinig consistente controle en supervisie
kan leiden tot een zwakke controle van impulsen, gebrek aan sociale vaardigheden en probleemgedrag.
autoritaire, restrictieve controle, frequent straffen
vergroot de kans op probleemgedrag en lagere sociale competentie
opvoeding als tweerichtingsverkeer
opvoeding is een dynamisch systeem van werderzijdse beïnvloeding, waardoor zowel de ouder als de jongere veranderen in de loop van de interactie (transactionele beïnvloedinig). Op basis van ervaring wederzijdse verwachtingen die gedrag in toekomst beïnvloeden
gehechtheid
aangeboren neiging, evolutionair nuttig systeem gehechtheidsgedrag bijv huilen . iwordt geactiveerd bij stress baby. veilig dan gedeactiveerd basis voor exploratie wereld. intern werkmodel van gehechtheid, blauwdruk voor nieuwe sociale relaties.
onthechting
losmaken van ouders is naast het opbouwen van een eigen identiteit de belangrijkste otwikkkelingstaak adolescent. Minder tijd aanwezig in gezin maar de hoeveelheid tijd in een goed gesprek neemt toe. meisjes betere hechtingsrelatie ouders dan jongens en jongens meer met hun moeder. zelfde sekse wordt van mindere kwaliteit.
conflicten
door toenemendezelfstandigheid, mwordt minder maar intenser. Vaak met moeder over aledaagse zaken gezinsleven. weinig ondersteunning en meer afwijzend naar jongere meer conflicten. Geen lange termijngevolgen.
Ernstig dan wel externaliserend en internaliserende probleemgedragook op de ontwikkeling en het welbevinden van de rest van het gezin.
de relatie tussen broers en zussen
uniek, gelijkwaardig en onvrijwillig. 1 van de langdurenste relaties in het leven. conflict rivaliteit liefde en esteun. Dor verschillende ontwikkelingsfasen veel ruzie in begin adolescentie.positieve relatie goed zelfbeeld en beschermd. negatief dan leiden en voortduren van internaliserende en externaliserende problemen. psitief beide kanten op negatief mn van oudste naar jongste kind.
hiërarchie binnen het gezin
systeembenadering ouders qua macht en verantwoordelijkheid aan top. problemen als;
*ouders niet op 1 lijn staan wat betreft de opvoeding van hun kk.
*maar ook als de grenzen tussen het ouderlijk subsysteem en andere systemen te vaag en te onduidelijk zijn.
8of een omgekeerde hiärchie in het ouderlijk subsysteem, dan is de jongere de baas.
betrokkenheid onderlinge gezinsleden
gezinscohesie:
- los-zand gezin weinig betrokken bij elkaar, kan tot probleemgedrag leiden.
- kluwengezinnen; autonomie en individualiteit van gezinsleden wordt slechts in beperkte mate toegestaan.
aanpassingsvermogen aan veranderende omstandigheden
belangrijk in adolescentie;
- rigide gezinnen laag aanpassingsvermogen, veel conflict
- chaotische gezinnen te weinig structuur en teveel aanpassingsvermogen. geeft geen veiligheid
loyaliteit tussen ouders en kk
normale geven en nemen uit balans door teveel verwachtingen en verantwoordelijkheden, bv parentificatie, of overbescherming en te weinig, tegenstrijdigheid leidt tot gespleten loyaliteit tussen 2 ouders kind gaat daardoor bliksemafleider of zondebok zijn.
(on) gedeelde ervaringen binnen het gezin
-differential parental treatment. Kinderen die ervaren dat ze minder liefde krijgen differential affectie en controle dan broer/zus meer angst depressie en delinquentie
sociaal milieu
kk uit gezinnen met minder inkomen en een lager opleidingsenberoepsniveau vertonen meer probleemgedrag, minder goede schoolprestaties en vertonen minder sociaal competent gedrag.
de overbelasting en stress die gepaard gaan met laag milieu slechte huisvesting en geldzorgen maken het moeilijker vor ouders om zich op het kind te richten, voeden minder adequaat op en hebben meer kans dat hun kind ontspoort.
1 ouder gezinnen
beïnvloedt ontwikkeling:
1 een tweede opvoeder ontbreekt mist klankbord een goed sociaal netwerk is hard nodig.
2 de alleenstaande ouder nog onverwerkte kwesties heeft en daardoor minder steun en aandacht.
scheiding
altijd emotionele belasting extra door omstandigheden. voor jongere moeilijker;
- losmaken wordt verstoord
- disfunctionele en conflictueuze relatie van ouders zijn nadelig voor hun eigen sociale ontwikkeling met leeftijdsgenoten.
- beperkte financiële middelen nadelig voor ontwikkeling kk en adolescenten.
