Genes

Question 1

Hoe werkt genetisch materiaal bij monozygotische tweelingen? (HC)

Answer 1

Eeneiige tweeling. Delen hetzelfde genetische materiaal. Nadat één zaadcel één eicel heeft bevrucht, splitst de zygote zich in tweeën en worden het twee embryo’s.

Question 2

Hoe werkt genetisch materiaal bij dizygote tweelingen? (HC)

Answer 2

Twee-eiige tweeling. Delen 50% van hun genen. Twee eicellen zijn bevrucht door twee verschillende zaadcellen. Dat is hetzelfde bij normale tweelingen.

Question 3

Hoe komt het dat dizygote tweelingen meer op elkaar lijken dan normale tweelingen? (HC)

Answer 3

Dat komt doordat ze meer van eenzelfde soort omgeving delen. Dit wordt de equal environment assimumption genoemd.
???

Question 4

Definitie genetische versterking (HC)

Answer 4

Uit een groot onderzoek blijkt dat erfelijkheidsgraad van intelligentie aanzienlijk toeneemt van de kindertijd (9 jaar) tot de adolescentie (12 jaar) en tot de jongvolwassenheid (17 jaar). Deze toename heet de genetische versterking.

Question 5

Wat is het actieve model van geselecteerde omgevingen? (HC)

Answer 5

We kiezen onze omgeving wat soms gebaseerd is op onze genetische aanleg.

Question 6

Definitie genotype (HC)

Answer 6

Het genetisch materiaal dat van de ouders wordt geërfd.

Question 7

Definitie fenotype (HC)

Answer 7

Waarneembare expressie van het genotype. Dit is alles wat we kunnen meten: IQ, lengte, gewicht, agressief gedrag, haarkleur, oogkleur, etc.

Question 8

Definitie gedragsgenetica (HC)

Answer 8

Onderzoeksgebied geïnteresseerd in de mate waarin variatie in gedrag/psychologische kenmerken te wijten is aan genen en omgeving.

Question 9

Definitie determinisme (HC)

Answer 9

Niet willekeurig. Als we denken dat omgevingsfactoren het belangrijkste zijn voor onze gezondheid of karaktereigenschappen, kunnen we optimistisch zijn want wij hebben de controle (bv we kunnen ouders trainen om betere ouders te worden).

Question 10

Welke cellen hebben niet 46 chromosomen? (HC)

Answer 10

Geslachtscellen (gamtete). Spermacel of eicel heeft 23 chromosomen.

Question 11

Waarom zijn broertjes/zusjes niet identiek als je kijkt naar random assortment? (HC)

Answer 11

• Geslachtscreatie: De kans dat een bevrucht ei identiek is aan een eerder bevrucht ei is bijna nul, omdat die kans 8 miljoen (vrouw) op 8 miljoen (man) moet zijn.
• Bevruchting: Random eicel en random zaadcel die samengaan. Daarom hebben broertjes/zusjes nooit dezelfde genetica.

Question 12

Waarom zijn broertjes/zusjes niet identiek als je kijkt naar crossing over? (HC)

Answer 12

Delen van DNA van chromosomen wisselen. Gedurende het proces van nieuwe chromosomen creëren, kan het voorkomen dat bepaalde delen van het chromosoom wisselen. Als de cellen worden gesplitst, zijn ze niet meer identiek. Dit gebeurt in het proces van random pick.

Question 13

Waarom zijn broertjes/zusjes niet identiek als je kijkt naar mutaties? (HC)

Answer 13

Een toevallige verandering in DNA-code. Kan komen door:

• Celdeling
• Omgevingsfactoren

Question 14

Genen vertellen cellen wat ze moeten doen. Hoe doen ze dit? (HC)

Answer 14

Dit doen ze door proteïne aan te maken. Het is een soort kookboek dat recepten bevat voor het maken van specifieke proteïne die weer allerlei andere functies kunnen uitvoeren.

Question 15

Als alle cellen in het lichaam dezelfde genen dragen, waarom doen alle cellen dan niet hetzelfde? (HC)

Answer 15

Genen zijn niet allemaal tegelijk in werking. Ze gaan aan en uit. Sommige genen activeren om iets te maken (Bv armcellen) en worden daarna weer gedeactiveerd.

Question 16

Definitie regulatorgenen (HC)

Answer 16

Deze bepalen wanneer een gen aan of uit gaat. Reguleert de keten van gebeurtenissen. Daarom zijn er heel veel verschillende cellen met verschillende functies.

Question 17

Wat houdt de keten van genetische gebeurtenissen in? (HC)

Answer 17

Het aan en uit gaan van genen gebeurt altijd in een keten van gebeurtenissen. Het inschakelen van een bepaalde gene betekent bv dat een andere gene wordt uitgeschakeld of andersom.

Question 18

Hoe wordt een oogkleur gecreëerd? (HC)

Answer 18

We krijgen genetisch materiaal van vader en van moeder. We noemen dit een ‘allel’, we krijgen een allel van moeder en een allel van vader. Dus een variatie van genen. Eén allel is dominant en één recessief. Dus als de dominante allel aanwezig is bij één van de ouders, krijgt het kind die kleur ogen. Wanneer er twee recessieve allel aanwezig zijn, kan het kind die kleur ogen krijgen.

Question 19

Wat houdt mendelian inheritance patterns in? (HC)

Answer 19

Eén allel is dominant en één minderwaardig/recessief. Bv bruin is dominant, blauw is recessief. Dus als de bruine allel aanwezig is bij één van de ouders, krijgt het kind bruine ogen. Blauw is recessief, alleen wanneer er twee blauwe allel zijn, krijgt het kind blauwe ogen.

Question 20

Definitie monogenic gen (HC)

Answer 20

Iets wat beïnvloed wordt door één gen.

Question 21

Definitie polygenic transmission (HC)

Answer 21

Verschillende paren van genen worden gecombineerd. Je oogkleur wordt bv bepaald door 16 verschillende genen. Het fenotype wordt beïnvloed door verschillende genotypes.

Question 22

Op welke manier bepaalt de omgeving het fenotype? (HC)

Answer 22

Dit is niet op een additieve manier, maar ze beïnvloeden elkaar. Bv: tweeling die geboren zijn met genen dat twee keer zo snel vet opneemt als een gemiddeld persoon. Anne eet gezond en weinig vet eten, bij haar worden obesitas genen niet getriggerd. Karen eet vet en ongezond en bij haar worden obesitas genen wel getriggerd.

Question 23

Wat doen Genome Wide Association Studies? (HC)

Answer 23

Bekijken het gehele genoom (= alle genen bij elkaar). Bv depressieve en niet-depressieve mensen. Kijken naar welk chromosoom of geen verschilt tussen groepen.

Question 24

Wat is positief en negatief aan de relatie kind fenotype en kind omgeving? (HC)

Answer 24

Positief: kinderen creëren hun eigen omgeving. Kind die het leuk vindt om te lezen, kan skills hierin ontwikkelen omdat ze blootgesteld worden aan lezen.
Negatief: kinderen met bv gedragsproblemen krijgen negatieve reactie vanuit hun omgeving, wat kan leiden tot toename gedragsproblemen.

Question 25

Definitie epigenetica (HC)

Answer 25

De studie van veranderingen in genexpressie die door de omgeving worden bemiddeld. Dus niet de focus op DNA.

Question 26

Wat is methylering? (HC)

Answer 26

Dit proces schakelt de genexpressie uit. Dus de DNA-sequentie (= volgorde) verandert niet, maar de expressie wel. Dus het komt neer op hoe jouw lichaam zich ontwikkeld onder verschillende omstandigheden.

Question 27

Definitie reaction range (HC)

Answer 27

Dit is het bereik van mogelijkheden die een genetische code toelaat. Onderzoekers hebben bedacht dat de invloed van genen voor intelligentie niet bepaald hoe slim je bent, maar het kan de range bepalen waartussen je zal vallen. De exacte plaats zal afhangen van de omgeving.

Question 28

Kunnen genen de omgeving beïnvloeden? (HC)

Answer 28

Het is niet altijd of, of. De manier waarop we ons gedragen lokt verschillend gedrag in mensen uit. Gillend kind heeft meer controlerende omgeving, lachend kind een stimulerende omgeving. Zelfselectie speelt ook een rol: als je verlegen bent, zal je sneller voor een sport kiezen met minder sociale interacties.

Question 29

Kan de omgeving onze genen beïnvloeden? (HC)

Answer 29

Omgeving kan genexpressie beïnvloeden: de omgeving kan het gen zelf niet beïnvloeden, met als uitzondering de mutaties, maar het kan de expressie van genen wel veranderen. Denk aan het aan- en uitzetten van genen.

Question 30

Definitie methylgroepen (HC)

Answer 30

In elke cel kan het DNA worden vastgemaakt aan kleine chemicaliën die zich binden aan genen. Chemicaliën kunnen zich hechten aan genen, waardoor het gen aan of uitgezet kan worden.

Question 31

Definitie histonen (HC)

Answer 31

Proteïnes die geassocieerd worden met DNA en die verantwoordelijk zijn voor het feit dat het DNA strak omwikkeld is. Contoleren hoe strak of los DNA omwikkeld is, dit kan de activiteit van de genen veranderen. De omgeving kan histonen beïnvloeden.

Question 32

Definitie genoom (Siegler)

Answer 32

Complete set van genen van een organisme.

Question 33

Welke drie elementen zijn belangrijk in de ontwikkeling van een kind? (Siegler)

Answer 33

Genotype, fenotype en omgeving.

Question 34

Definitie chromosoom (Siegler)

Answer 34

Dit zijn moleculen DNA die genetische informatie bevatten.

Question 35

Definitie DNA (Siegler)

Answer 35

Desoxyribonucleïnzeuur. Moleculen die alle biochemische instructies bevatten die betrokken zijn bij de formatie en het functioneren van een organisme.

Question 36

Definitie mutatie (Siegler)

Answer 36

Eén van de mechanismen die zorgt voor genetische diversiteit tussen mensen. Dit is een verandering in de onderdelen van DNA.

Question 37

Definitie crossing-over (Siegler)

Answer 37

Eén van de mechanismen die zorgt voor genetische diversiteit tussen mensen. Het proces waar onderdelen van DNA switchen van het ene chromosoom naar het andere chromosoom.

Question 38

Wat bevordert crossing-over? (Siegler)

Answer 38

De variabiliteit tussen individuen.

Question 39

Definitie geslachtschromosoom (Siegler)

Answer 39

Geven genetische info door. Een man bezig X-chromosoom en een Y-chromosoom. Een vrouw bezit twee X-chromosomen.

Question 40

Hoe wordt het geslacht van een kind bepaald? (Siegler)

Answer 40

Dit wordt door de man bepaald. Wanneer een man een Y-chromosoom doorgeeft aan het kind wordt het een jongen (XY) en wanneer de man een X-chromosoom doorgeeft aan het kind wordt het een meisje (XX).

Question 41

Definitie endofenotypes (Siegler)

Answer 41

Dit zijn tussenliggende fenotypes, o.a. de hersenen en centrale zenuwstelsel, die niet waarneembaar zijn.

Question 42

Hoe kan je regulatiegenen uitleggen aan de hand van het metafoor van het alfabet? (Siegler)

Answer 42

Het alfabet bestaat uit 26 letters (= genen). Niet elke letter (=gen) wordt gebruikt in elk woord (= expressie). Maar vooralsnog zijn er miljoenen woorden, en dus ook miljoenen soorten expressies van genen.

Question 43

Vul in (Siegler). Wanneer een mens twee dezelfde allelen bezit, is diegene …(1) voor een bepaald karakterstrek. Wanneer een mens twee verschillende allelen bezit, is diegene …(2) voor een bepaald karaktertrek.

Answer 43

1: homozygoot
2: heterozygoot

Question 44

Wat houdt de norm van reactie uit? (Siegler)

Answer 44

Dit verwijst naar alle fenotypen die kunnen ontstaan vanuit de interactie tussen een bepaald genotype en alle omgevingen waarin het kan overleven en ontwikkelen.

Question 45

Wat is drager-genetisch-testen? (Siegler)

Answer 45

Wordt aan specifieke doelgroepen aangeboden om te controleren of er dragers zijn van bepaalde stoornissen.

Question 46

Wat houdt prenataal testen in? (Siegler)

Answer 46

Wordt gedaan tijdens de zwangerschap als er risicofactoren zijn voor een bepaalde genetische aandoening om te kijken of het kind de aandoening heeft.

Question 47

Waarom wordt het screenen van baby’s gedaan? (Siegler)

Answer 47

Om te controleren op een groot aantal al dan niet genetische stoornissen.

Question 48

Definitie aneuploidy (Siegler)

Answer 48

Missende of extra chromosomen.

Question 49

Definitie methylatie (Siegler)

Answer 49

Dit is een epigenetisch proces dat kan plaatsvinden door invloeden van de omgeving. Methylatie als gevolg van kindermishandeling kan bv worden overgedragen aan de volgende generatie. Denk aan hongerwinter.

Question 50

Wat is het verschil tussen erfelijkheid en multifactoriaal? (Siegler)

Answer 50

Erfelijkheid verwijst naar elke eigenschap of elk kenmerk dat via genen overgedragen kan worden. Multifactoriaal verwijst naar eigenschappen en kenmerken die beïnvloed worden door zowel omgevingsfactoren als genetische factoren.

Question 51

Waar richten familiestudies zich op? (Siegler)

Answer 51

Die richten zich op metingen van verschillen in eigenschappen tussen individuen (familieleden en niet-familieleden). Deze studies bekijken vervolgens of familieleden meer met elkaar overeenkomen dan niet-familieleden. Als dit het geval is, kan men concluderen dat de genetische bijdrage bij deze karaktertrek groter is dan de bijdrage van de omgeving.

Question 52

Waar richten tweelingenstudies zich op? (Siegler)

Answer 52

Richten zich op metingen van verschillen in eigenschappen tussen identieke tweelingen en ook tussen twee-eiige tweelingen en bekijken vervolgens of de genen verantwoordelijk zijn voor de verschillen. Wanneer een identieke tweeling meer op elkaar lijkt dan een niet-identieke tweeling, dan kan er geconcludeerd worden dat de bestudeerde karaktertrek meer genetisch is dan niet-genetisch.

Question 53

Waar richten adoptiestudies zich op (Siegler)?

Answer 53

Richten zich op metingen van verschillen in eigenschappen tussen geadopteerde kinderen en biologische kinderen en bekijken vervolgens of de geadopteerde kinderen meer op hun biologische ouders lijken dan op adoptieouders.

Question 54

Waar richten adoptie-tweelingstudies zich op (Siegler)?

Answer 54

Richten zich op metingen van eigenschappen tussen identieke tweelingen die gescheiden zijn opgegroeid en identieke tweelingen die samen zijn opgegroeid, en bekijken vervolgens of de verschillen te danken zijn aan genetische- of omgevingsinvloeden.

Question 55

Er bestaan wat misverstanden over erfelijkheid. Welke 6 zijn dit? (Siegler)

Answer 55

1: Dat erfelijkheid iets zegt over individu. Erfelijkheid zegt enkel iets over populaties.
2: Dat erfelijkheid generaliseerbaar is. Erfelijkheid zegt alleen iets over specifieke populatie in specifieke omgeving.
3: Dat erfelijkheid afhankelijk is van genen en niet de omgeving. Erfelijkheid is wel afhankelijk van de omgeving van populatie.
4: Dat erfelijkheid niet veranderd door ontwikkelingsfactoren. Dit is wel het geval.
5: Dat eigenschappen met hoge erfelijkheid robuuster zijn. Hoge erfelijkheid impliceert niet per definitie hoge onveranderlijkheid.
6: Dat erfelijkheid generaliseerbaar is naar wereldpopulatie. Meeste studies zijn met WEIRD participanten.

Question 56

Definitie regulator genes (Siegler)

Answer 56

Genen dat controle heeft over activiteit van andere genen

Question 57

Definitie polygenic inheritance (Siegler)

Answer 57

Verervingspatroon waarbij eigenschappen door meer dan één gen worden bepaald.

Question 58

Definitie phenylketonuria (PKU) (Siegler)

Answer 58

Een aandoening die verband houdt met een defect recessief gen op chromosoom 12 dat het metabolisme van het aminozuur fenylalanine verhindert.