Geneeskunde 2B1 HC week 4 - 22/02 Flashcards
Is diarree bij kinderen ernstig?
In Nederland valt het relatief mee maar wereldwijd komen 8,5% van de sterftegevallen <5 jaar door diarree
- vooral mortaliteit en morbiditeit bij kinderen < 18 maanden
- meestal veroorzaakt door Rotavirus, vooral in Afrika
Wat is de definitie van diarree?
ESPGHAN: een verandering in consistentie van de ontlasting of (bijna) vloeibare ontlasting en een verandering in het aantal keer ontlasting of >3x per dag
WHO: meer dan 3x (water)dunne ontlasting per dag
Wat zijn de verwekkers van diarree bij kinderen?
- Viraal: Rotavirus, Norovirus, Astrovirus, Adenovirus –> zeer besmettelijk (alleen handhygiëne kan het voorkomen) en het meest voorkomend
- Bacterieel: Campylobacter, Salmonella, Shigella, Yersinia, E. coli, (Vibrio cholerae, Clostridium difficile) en bacteriële toxines (Clostridium, Vibrio, Shigella) –> heel veel zijn normale stammen in de darmen maar sommige produceren toxines die diarree veroorzaken
- Parasitair: Giardia lamblia, Entamoeba histolytica
Wat zijn de risicofactoren op diarree?
Transmissieroute is feco-oraal, dus:
- slechte hygiëne
- hoge pH van de maag/maaginhoud (vaak door medicatie)
- verminderde motiliteit van de darm (vaak door medicatie)
- veranderde intestinale flora (vaak door veel antibiotica)
- deficiëntie van antilichamen (IgG en IgA)
- intrinsieke ziekte van darmepitheel
–> het is dus goed om deze risicofactoren te mijden en voor baby’s kan borstvoeding goed zijn
Wat kunnen ook oorzaken van diarree zijn die niet infectieus zijn?
- Anatomisch: M. Hirschsprung, short bowel
- Allergie: koemelk/soya
- Immunologisch: coeliakie
- Inflammatie: NEC, IBD, (appendicitis)
- Intolerantie: lactase/dissacharidase deficiëntie
- Endocrien: hyperthyreoïdie
- Maligniteit: neuroblastoom
- Metabool: CI-secretoire diarree, Cystic fibrose (CF)
–> in deze gevallen vaak chronische diarree
Hoe schat je de ernst van de dehydratie in bij kinderen met diarree?
A.d.h.v. de volgende testen/vragen/bevindingen:
- interesse om te drinken
- gewicht: %dehydratie berekenen; (recent gewicht - huidig gewicht) / recent gewicht * 100%
- bewustzijn
- vitale parameters: pols, capillary refill, ademfrequentie, bloeddruk
- temperatuur (perifere) extremiteiten
- diurese
- traanproductie
- vochtigheid slijmvliezen
- huid turgor
- ogen (ingevallen)
–> overige bevindingen: kleine roze vlekjes op de buik (roseolen) door Tyfus
Welke aanvullende diagnostiek wordt gedaan bij kinderen met dehydratie door diarree?
Bij matige/ernstige dehydratie als:
- IV rehydratie nodig is
- anamnese/LO niet past bij dehydratie tgv. gewone diarree
Chemie:
- Na, K, Cl, glucose, CRP, creatinine, ureum, bloedgas, osmol
- Anion gap = Na - (Cl + bicarbonaat) –> normaal 8-16 mmol/L
- Urine Na, -K, -osmol
- Op indicatie: volledig bloedbeeld, kweken van bloed, urine, feces (viraal, bacterieel, parasitair), beeldvorming, etc.
Hoe kun je a.d.v. het natriumgehalte 3 soorten dehydratie onderscheiden?
- Isotone dehydratie: normaal natrium
- Hypotone dehydratie: verlaagd natrium, goed opletten dat serum osmol niet de snel daalt bij rehydratie door kans op cerebraal oedeem
- Hypertone dehydratie: verhoogd natrium, goed opletten dat natrium niet snel stijgt door kans op neurologische complicaties (hersenbloeding, centrale pontiene demyelinisatie) te verminderen
Hoe is de behandeling van een kind met dehydratie?
Orale rehydratie heeft altijd de voorkeur! Dit doen we met ORS; orale rehydratie solutie wat het volgende bevat; glucose, natrium, kalium (weinig), chloor, water (citraat en smaakstof)
- als kinderen veel spugen of echt niet willen kan het via de sonde
- alleen op indicatie i.v.: falen orale dehydratie, resuscitatie bij >10% dehydratie
Wat niet te doen:
- geven van diarreeremmers (opiatien); verminderd de darmmotiliteit maar dit geeft micro-organismen juist de kans om te groeien
- geven van Norrit/actieve kool (absorptie van toxines)
- geven van probiotica (veranderen van intestinale microflora)
- antibiotica is meestal niet geïndiceerd, behalve bij: Tyfus ziektebeeld, Salmonellosen waarbij sprake is van sepsis, leeftijd <3 maanden, immuungecompromiteerden, Shigella dysenterie of gecompliceerd beloop van Campylobacter jejuni infectie
Wat is het werkingsmechanisme van ORS dat zorgt voor rehydratie?
Beïnvloed het glucose-afhankelijk natrium transport a.d.h.v. SGLT (sodium-glucose-linked-transporter)
Werkingsmechanisme: natrium afhankelijke glucose transporter die ook bij beschadigd epitheel functioneert pompt natrium en glucose (door veel aanbod) naar het milieu interieur en water gaat passief mee
Hoeveel vocht geef je bij het rehydreren van een kind?
Eerst %dehydratie en onderhoudsvocht berekenen –> vochtdeficit teruggeven met ORS in 4-6 uur en compenseer voortgaande verliezen
- 10 ml/kg ORS per portie diarree of o.b.v. gewicht luier
- 2 ml/kg per keer braken
Minimale waterbehoefte voor onderhoudstherapie (max. hoeveelheid 2400 ml/dag) en bij iedere graad temperatuursverhoging boven de 38 graden Celsius + 12% vocht extra:
- <10 kg: 100 ml/kg/dag
- 10-20 kg: 1000 ml + 50 ml/kg voor iedere kg >10 kg
- >20 kg: 1500 ml + 20 ml/kg voor iedere kg >20 kg
Wanneer neem je een kind met dehydratie op in het ziekenhuis?
- vitaal bedreigd (met shock), bewustzijnsstoornissen, < 2 maanden, falen ORS behandeling, acute buik/ileus
- sociale indicatie (capabele ouders?)
–> bij ernstige diarree (> 10 ml/kg/uur) is de succeskans van orale rehydratie lager
Wat is er te doen voor preventie van diarree?
Rotavirus vaccinatie: 50% van de diarree-gevallen <5 jaar, epidemisch vooral in de winter, 2500-4500 opnames in NL (5-6 overlijden), iemand kan meerdere infecties doormaken –> daarom vanaf januari 2024 starten met orale, levend verzwakte vaccins dit voorkomt 98% v.d. ziekenhuisopnames en 90% van de doktersbezoeken –> mogelijk minder effectief bij risicogroepen
Hoe vaak komt een bovenste luchtweg infectie voor bij kinderen?
Meest voorkomende ziekte op kinderleeftijd –> 50% v.d. huisartsbezoeken bij kinderen van 0-2 jaar
- 6-8 episodes van verkoudheid per jaar is normaal
- vrijwel altijd viraal (80-90%) en self-limiting
- zelden levensbedreigend –> alleen bij een luchtwegobstructie
- aantal infecties afhankelijk van crèche bezoeken en aanleg voor allergie vanuit de ouders
Hoe is de anatomie van de bovenste luchtwegen?
Van de neus tot het begin van de luchtpijp
- bevat: neusholte met neusschelpen (conchae), achterste deel tong met tonsilla palatina en uvula en de epiglottis
- de neus moet deeltjes/ziekteverwekkers uit de lucht tegen houden voordat ze via de luchtpijp het lichaam in komen
Hoe is de anatomie van het oor?
Een geluid (trilling van lucht) wordt via de oorschelp de gehoorgang ingeleid –> trommelvlies –> hamer, aambeeld en stijgbeugel gaan trillen –> in het slakkenhuis wordt mechanische trilling overgebracht op trilhaartjes –> elektrisch signaal via gehoorzenuw naar hersenen
- in het middenoor (ruimte achter trommelvlies) moet lucht zitten, dit is alleen als er verbinding is met de neus via de Buis van Eustachius
- oorschelp en gehoorgang zijn buitenoor, trommelvlies en ruimte erachter is middenoor, slakkenhuis en interne gehoorgang is binnenoor
Hoe ziet een normaal trommelvlies in de oor eruit?
- glanzend en doorschijnend
- kleurloos tot parelgrijs
- centrale positie hamersteel
- scherpe lichtreflex (driehoekig)
- lucht in het middenoor
- normale beweeglijkheid
Welke verschillende infectieuze oorzaken zijn er voor meningitis?
- neisseria meningitidis (>95%) (aerobe gram-negatieve diplokok)
- groep A α-hemolytische streptococcus
- groep A β-hemolytische streptococcus
- groep B streptococcus
- staphylococcus aureus
- E. coli
- streptococcus pneumoniae
- Haemophilus influenzae
- Capnocytophaga canimorsus
- Burkholderia pseudomallei
Wat is de epidemiologie en andere kenmerken van meningokokkenziekte?
- er zijn diverse serogroepen; A, B, C, X, Y en W135 zijn klinisch belangrijk (zitten op een kapsel)
- 10-20% asymptomatisch dragerschap in nasopharynx (weken/maanden) van meningococcen bacterie
- 5% zijn jonge kinderen en 35% tieners –> invasieve ziekte is het meest bij kinderen <5 jaar
- duurt gemiddeld enkele dagen tot 2 jaar (gemiddeld 9 mnd.)
- geografische verschillen in incidentie: Sahara; meningitis belt (eerst 1 op 100, na vaccinatie veel beter), Amerika; 1,3, Nederland; 4,5 (vnl. serogroep B, en rond 2017 toename van W), Ierland; 14
- mortaliteit is 7-11% en morbiditeit is dat 33% restschade heeft
- kan verschillende gevolgen hebben; sepsis (–> septische shock), infecties (meningitis, artritis, osteomyelitis, ontsteking hart) of genezing
Waarom wordt de ene persoon wel heel ziek van de meningococcen bacterie en de andere niet en welke risicofactoren spelen hier een rol?
Risicofactoren: crowding, lagere SES, roken, prematuriteit, virulentiefactoren van micro-organisme, afwezigheid van antilichamen, complement deficiënties en voorgaande virale ziekten
Bepaalde genetische achtergronden maken een patiënt meer gevoelig voor sepsis, maar het is niet bij iedereen te voorspelen (ligt zowel aan host als micro-organisme factoren), genetische vatbaarheid wordt bepaald door de optelsom van:
- kolonisatie in nasopharynx: afhankelijk van epitheel, bloedgroep en adhesiemoleculen
- overleven in het bloed: complement, antistoffen, eiwitten
- activatie v.d. immuunrespons: stollingsfactoren, bloedingen, cytokinen, ontstekingsmediatoren
Hoe verloopt het ontstekingsproces bij een meningitis?
Incubatietijd is 2-10 dagen (gemiddeld 3-4)
- bacteriën/toxines (LPS) binden aan leukocyten –> klontering van leukocyten/plaatjes aan vaatwand –> stolsels in kleinere vaten –> lek; productie van actieve eiwitten tegen ontsteking waardoor flow regelmechanisme minder goed werkt –> necrose (reguleren en afbreken stolsels is verstoord en actieve beschadigende stoffen komen vrij)
–> dus niet de bacterie zelf die schade aanricht, maar de reactie van het afweersysteem zorgt voor endotheelschade
- gevolgen: capillaire lekkages, microthrombi, myocarddysfunctie en multi-orgaan falen –> vaak te merken in de vorm van sepsis (symptomen: koorts, malaise, pijn in de benen, gastro-intestinale klachten (braken))
