De cognitieve ontwikkeling in de adolescentie Flashcards
Wat is het Heinz dilemma en wat zegt het over een kind?
Een veel gebruikt voorbeeld in ethische en morele discussies. Zo heeft Kohlberg het gebruikt om een schema van de morele ontwikkeling van de mens op te stellen.
> VB: vriend heeft kanker, ga je medicijn stelen als het enige redmiddel is?
De reactie op deze dilemma zegt veel over hun gevoel van ethiek en rechtvaardigheid. Adhv hoe ze op morele dilemma’s reageren, kan worden afgelezen welk stadium van morele ontwikkeling ze hebben bereikt, maar ook hun algemene niveau van cognitieve ontwikkeling.
Wat is Kohlbergs theorie van morele ontwikkeling?
Volgens Kohlberg doorlopen mensen een aantal stadia tijdens de ontwikkeling van hun rechtvaardigheidsgevoel en in hun wijze van moreel redeneren:
- Basisschoolkinderen zijn geneigd te denken in termen van concrete, onveranderlijke regels (stelen is altijd verkeerd of als ik steel, word ik gestraft) ze zijn geneigd te denken in termen van de normen en waarden van de maatschappij (eerlijke mensen stelen niet)
- Als ze de adolescentie bereiken zijn ze in staat abstracte, formele grondbeginselen van ethiek te begrijpen en bekijken ze kwesties breder (stelen kan gerechtvaardigd worden als het je eigen gewetensnorm volgt)
Welke stadia zijn er bij de theorie van Kohlberg?
Niveau 1: preconventionele moraal
> stadia 1 en 2
Niveau 2: conventionele moraal
> stadia 3 en 4
Niveau 3: postconventionele moraal
> stadia 5 en 6
Leg stadia 1 uit, preconventionele moraal
Hier houden mensen zich vast aan onveranderlijke regels die gebaseerd zijn op beloningen en straffen. Vermijden van straf en verlangen naar beloning zijn belangrijkste drijfveren.
> Stadium 1: Nadruk op gehoorzaamheid en straf. Mensen houden zich aan regels om straf te voorkomen. Gehoorzaamheid is haar eigen beloning.
VB moreel redeneren +: je moet je bf niet zomaar dood laten gaan, ze zullen je verwijten dat je niet genoeg hebt gedaan en de wetenschappers dat ze het zo duur hebben verkocht.
VB moreel redeneren -: Niet stelen, anders naar de gevangenis en als je niet gepakt wordt zal je altijd in angst leven
> Stadium 2:
Nadruk op beloning. Mensen gehoorzamen regels om beloning voor hun eigen profijt te verdienen.
VB’’ +: Als je gepakt wordt, zal de jury het begrijpen. Je vriend blijft nu leven.
VB’’ -: Je moet niet stelen, want je bent niet verantwoordelijk voor de ziekte van je vriend. Als je betrapt wordt gaat hij dood en jij zit vast.
Leg stadia 2 uit, conventionele moraal
Het gevoel om tot een maatschappij te behoren is belangrijk. Mensen gedragen zich op manieren die goedkeuring van anderen verdienen. Ze benaderen morele problemen op basis van hun positie als goede, verantwoordelijke leden van de maatschappij.
> Stadium 3: Bravejongensmoraal, door anderen gerespecteerd willen worden en te doen wat anderen van hen verwachten.
VB’’ +: Wie gaat je verwijten dat je een levensreddend middel steelt? Als je je vriend laat sterven, kijkt niemand je meer aan.
VB’’-: Als je steelt, zal iedereen je als een crimineel behandelen en afvragen of je niet iets anders kon doen.
> Stadium 4: Nadruk op autoriteit en sociale orde. Mensen geloven dat alleen de samenleving, niet individuen, kan bepalen wat goed is. Regels gehoorzamen van de samenleving is juist.
VB ‘’+: Je moet hem redden als je ooit nog een oog wilt dicht doen. Mens heeft bepaalde verantwoordelijkheid naar andere vriend, je mag niet laten weerhouden door angst.
VB’’-: Stelen zal nu goed voelen, maar je zult spijt krijgen.
Leg niveau 3 uit, postconventionele moraal
Op dit niveau gebruiken mensen morele principes die als breder worden gezien dan de principes van enige particuliere samenleving. Gebruiken universele morele principes bij beslissing.
> Stadium 5: nadruk op overeengekomen afspraken, individuele rechten en democratisch geaccepteerde wetgeving. Voelen zich gehouden aan wetten die de samenleving heeft aangenomen.
VB’’+: Als je steelt, zal iedereen het begrijpen. Laat je niet tegenhouden door een oude wet.
VB’’-: Je kan je emoties niet de hand over laten nemen t.o.v. bestaande regels en moreel van de samenleving
> Stadium 6: Nadruk op individuele principes en geweten. Wetten die in strijd zijn met de ethische principes worden niet gehoorzaamd.
VB’’+: Je hebt de universele principe van leven behouden geschonden als je niet steelt.
VB’’-: Je zult je eigen moraliteitsnorm overtreden als je je eigen morele interpretatie boven de wet kiest.
Behaalt iedereen hoogste stadium?
De stadia volgen in vaste volgorde en rond 13 jaar bereik je laatste stadium. Maar niet iedereen behaald hoogste stadium.
Geeft de theorie een goed beeld van moreel gedrag? Wat is de kritiek
Nee, geeft goed beeld van de ontwikkeling van moreel besef, maar niet geschikt om moreel gedrag mee te voorspellen.
Uit een experiment bleek dat er werd valsgespeeld tijdens de verschillende stadia. Weten wat moreel juist is, betekent niet dat je er naar handelt.
Ook kritiek omdat het gebaseerd is op observaties uit de westerse cultuur en zij doorlopen sneller de fasen. Mogelijke verklaring is dat hogere fasen gebaseerd zijn op moreel redeneren in context van maatschappelijke organisaties en overheidsinstituten. Ook loopt communicatie in het westen directer en taliger waardoor ze stevige uitspraken doen en minder gericht zijn op maatschappelijke normen van fatsoen. In niet westerse culturen is de moraliteit gebaseerd op onderlinge relaties van mensen uit een bepaald gebied.
Ook scoren meisjes minder hoog op tests over moreel besef. Mogelijk komt dit doordat de theorie gebaseerd is op jongens.
Omdat de theorie van Kohlberg geen goed beeld geeft van de morele ontwikkeling van meisjes, is de theorie van Gilligan opgericht als alternatief model. Waarom ontwikkelde ze dit model?
Omdat er volgens haar fundamentele verschillen zijn in de manier waarop vrouwen en mannen naar moreel gedrag aankijken, die komen door de verschillen in hoe jongens en meisjes worden opgevoed.
> jongens zien ethiek primair in termen van algemene principes als rechtvaardigheid en eerlijkheid
bij meisjes ligt de nadruk op de verantwoordelijkheid jegens individuen en de bereidheid om zichzelf op te offeren om specifieke individuen binnen een specifieke relatie te helpen. Compassie voor individuen speelt dus een grote rol bij morele gedrag van vrouwen
Waarom geeft de theorie van Kohlberg geen adequate beschrijving van de morele ontwikkeling van vrouwen en meisjes?
Omdat de theorie voornamelijk wordt gezien in termen van rechtvaardigheidsbeginselen, hierdoor scoren vrouwen lager dan mannen als hun morele beoordelingsvermogen wordt getest op basis van Kohlberg stadiamodel. Gilligan is van mening dat de vrouwelijke ethiek meer gericht is op individueel welzijn dan op morele abstracties en dat het hoogste niveau van morele ontwikkeling bij vrouwen neerkomt ophef begaan zijn met het welzijn van anderen.
Volgens het model van Gilligan doorloopt de morele ontwikkeling bij vrouwen in 3 stadia.
Stadium 1: nadruk op individuele overleving: aanvankelijk gericht op wat praktisch en het beste voor het zelf is. Geleidelijke overgang van zelfzuchtigheid naar verantwoordelijkheid. Een onderdeel daarvan is stilstaan bij wat het beste zou zijn voor anderen.
VB: kind uit groep 3 dat met een vriendinnetje speelt, wilt alleen maar spelen wat het zelf leuk vindt.
Stadium 2: goedheid als zelfopoffering: in eerste instantie heerst de opvatting dat een vrouw haar eigen wensen ondergeschikt moet maken aan wat andere mensen willen. Geleidelijke overgang van goedheid naar waarheid waarbij zowel me de behoefte van het zelf als met de behoefte van anderen rekening wordt gehouden.
VB: nu ze ouder is, vindt hetzelfde meisje dat ze als een goede vriendin wil zijn, de spelletjes moet spelen haar vriendin uitkiest, ookal vindt het spelletje zelf niet leuk.
Stadium 3: moraal van geweldloosheid: er wordt een moreel evenwicht bereikt tussen het zelf en anderen. Iemand kwetsen- inclusief zichzelf- wordt als immoreel beschouwd. Volgens Gilligan de meest geavanceerde vorm van moreel redeneren.
VB: hetzelfde meisje beseft dat haar vriendin en zijzelf moeten genieten van de tijd samen en dat ze op zoek moeten gaan naar activiteiten die ze beiden leuk vinden.
