cyclusstoornissen Flashcards
Definitie:
-Oligo menorroe
-Amenorroe
-Menorrhagie
-Metrorrhagie
-Anovulatie
-Dysmenorrhoea
Oorzaken cyclusstoornis(2)
Bij organische oorzaak meestal variatie in hoeveelheid bloedverlies.
Stollingsafwijkingen of iatrogeen (antistolling) is een cyclusstoornis secundair aan een andere afwijking
Bij een regulatoire oorzaak is er meestal variatie in de cyclusduur
Normale menstruatiecyclus
-Wanneer eerste keer ongesteld
-Hoeveel dgn is een cyclus
-Hoeveel bloedverlies en hoe lang
-Wanneer onregelmatig
Rond 13e levensjaar begint menstruatiecyclus
Gemiddeld= 28 dgn
Cyclus is meer onregelmatig eerste en laatste paar jaren van ongesteld zijn
Hormonen uit hypothalamus, hypofyse en ovaria
GnRH uit de hypothalamus zorgt voor afgifte van LH en FSH uit de hypofyse voorkwab. LH en FSH zorgen voor afgifte van hormonen uit de ovaria.
Processen tijdens menstruele cyclus
-Door welk hormoon groeien follikels
-Welk hormoon geven follikels af en wat doet dit hormoon
-Waardoor gaat follikel ovuleren
-Corpus luteum
-Wat gebeurt er als er geen bevruchting plaatsvind
GnRH (pulsatief) –> LH/FSH
Follikels groeien onder invloed van FSH. De granulosacellen van het follikel geven oestrogeen af. Oestrogeen remt via negatieve feedback FSH. Hierdoor wordt er 1 follikel per cyclus geselecteerd. Door de LH-piek gaat de follikel ovuleren. Ovulatie= eisprong–> Oöcyt gaat richting de eileiders. Het overgebleven follikel= corpus luteum (gele lichaam). Door LH wordt het corpus luteum gestimuleerd om progesteron te produceren dit zorgt voor de opbouw van het endometrium.
Progesteron remt via negatieve feedback de LH-afgifte, zodat er niet teveel wordt aangemaakt. Als er geen bevruchting plaatsvind daalt het progesteron en gaat daardoor het corpus luteum ten gronde, het baarmoederslijmvlies wordt afgebroken en men gaat menstrueren. Tijdens de menstruatie wordt de hoeveelheid oestrogeen en progesteron laag–> FSH en LH productie komt weer op gang. Dit is het begin van de nieuwe cyclus.
Wat gebeurt er in het proces als er na de ovulatie een bevruchting plaatsvind
-hoe dik kan endometrium worden
Na de bevruchting blijft het progesteron hoog en hierdoor blijft het endometrium intact. De nega terugkoppeling van progesteron zorgt ervoor dat LH en FSH laag blijven. Endometrium kan tot 12 mm dik worden.
Diagnostiek cyclusstoornissen
Ten eerste altijd zwangerschap uitsluiten, vervolgens naar pathologische oorzaken kijken.
Als je niet bloed, kan het zijn dat je endocriene systeem wel nog werkt. Dit kan je merken aan andere kenmerken.
Mastodynie= pijn aan borsten/worden iets groter
Amenorroe, wanneer verder onderzoek?
-Secundair
-Primair
Anamnese bij diagnostiek cyclusstoornissen
Hirsutisme= overbeharing/baardgroei (door teveel aan testosteron of tekort oestrogeen)
Veel cyclusstoornissen hebben een erfelijk component
LO bij diagnostiek cyclusstoornissen
Tannerstadia is voor secundaire geslachtskenmerken en loopt van 1-5. Als iemand volwassen is dan stadium 4/5.
Hirsutisme/huidafwijkingen met ferriman-gallweyscore (1-4)
WHO classificatie van anovulatie (3)
WHO 1: 10% cyclusstoornissen. Oorzaak van dit probleem is centraal.
WHO 2: 80% cyclusstoornissen. Oorzaak is multifactorieel, veelal disbalans in hypofyse-gonaden-as.
WHO 3: 10% cyclusstoornissen. Oorzaak in ovaria.
Waar zit storing bij oligo-/amenorroe
% uterien, ovarieel, hypothalaam, endocriene disbalans
Lab onderzoek bij cyclusstoornis
Ovulatie testen
Dit kan op 2 manieren, de LH piek meten (dit is net voor de ovulatie). Alleen deze meting is minder specifiek aangezien een stijging in het LH niet per definitie betekent dat er een goede ovulatie heeft plaatsgevonden.
Progesteron meten is een betere test. Omdat de belangrijkste bron van progesteron het corpus luteum is.
Hyperprolactinaemie
-Hoe vaak oorzaak oligo amenorrhoe
-Meest voorkomende oorzaak?
-Gevaarlijk?
Hyperprolactinemie valt niet goed binnen de WHO-classificatie van anovulatie. Toch is dit in 5-30% vd gevallen de oorzaak van oligo-amenorroe. Daarom ALTIJD ook prolactine bepalen bij lab onderzoek.
Oorzaak hyperprolactinaemie
Toename prolactine verstoort de GnRH-pulsiteit, door een dopaminerge werking in de hypothalamus.
Pas bij een sterke verhoging leidt het tot amenorroe en een verlaagd oestrogeen. Bij een milde verhoging leidt het tot een afname in duur van de luteale fase waardoor de cyclus korter wordt.
Symptomen en behandeling hyperprolactinaemie
Prolactine zorgt voor melkproductie borstklieren, maar bij hyperprolactinamie niet altijd galactorroe. Omdat door de lage oestradiol spiegels geen/weinig borstklier weefsel ontwikkeling is.
Bij macro-adenoom: kan er druk op het chiasma opticum uitgevoerd worden, waardoor (laterale) gezichtsveldproblemen op kunnen treden.
Behandeling als benigne–> dopamine agonisten
WHO 1: centraal
-wanneer ontdekt/klachten?
-Oorzaken
-korte termijn gevolgen
-lange termijn gevolgen
-behandeling
LH/FSH laag–> oestradiol laag
Vaak wordt dit pas ontdekt wanneer de vrouw probeert zwanger te worden. Vrouwen presenteren zich met amenorroe vaak secundair (primair wel mogelijk).
lange termijn gevolgen: door langdurig tekort aan oestrogenen (hebben soort beschermende werking)
Oorzaken:
-Hypothalamus-aanleg: trauma, tumor of kallmann-syndroom
-Hypothalame functiestoornis: idiopathisch, stress, anorexia, extreme fysieke belasting of gewichtsreductie
-Hypofyse functiestoornis: aanleg of tumor
Behandeling:
Cyclus herstellen door hormoonsubstitutie. Met pil of oestradiol. Zo risico hvz en osteoporose voorkomen. Ook onderliggende stoornissen behandelen.
WHO 2: regulatie, disbalans
-oorzaak
-verschijnselen
-oorzakelijke factoren
FSH normaal, LH normaal of verhoogd en oestradiol is normaal.
Oorzaak vaak multifactorieel, veelal disbalans in hypofyse-gonaden-as. Dus verstoorde endocriene regulatie.
Continu groei van follikels, maar ze rijpen bijna nooit uit tot eicel. Hieruit wel oestradiol productie. Daarom meet je het als normaal, maar dit is niet functioneel. Wel aanmaak normaal van baarmoederslijmvlies. Maar omdat er nooit progesteron is–> geen ovulatie
WHO 2: regulatie, disbalans
-korte termijn gevolgen
-lange termijn gevolgen
-behandeling
Behandeling makkelijkste met de pil–> zorgt dat vrouwen gaan menstrueren en dus baarmoederslijmvlies uitscheiden en pil onderdrukt ook de androgeenspiegels.
Bij kinderwens dit anders doen met hormonen.
WHO 3: ovarieel
-verschijnselen
-oorzakelijke factoren
Verhoogd, FSH en LH (FSH vaak hoger dan LH) en verlaagd oestradiol.
Turner syndroom= 45X
Bij menopauze zijn ovaria natuurlijk aan het verouderen en stoppen ze met werken.
Chemo/bestraling kunnen eicellen kapot maken. Je kan geen nieuwe meer aanmaken zelf.
WHO 3: ovarieel
-korte termijn gevolgen
-lange termijn gevolgen
-behandeling
