Ćwiczenia XI - diagnostyka laboratoryjna chorób układu odpornościowego Flashcards
Jaka jest funkcja układu odpornościowego?
Obrona przed potencjalnie patogennymi czynnikami.
-
Zewnątrzpochodnymi
- Drobnoustroje
- Szkodliwe pyły i cząsteczki
-
Wewnątrzpochodnymi
- Komórki nowotworowe
- Uszkodzone komórki własnego organizmu
Jak możemy podzielić zaburzenia odporności?
- Niedobory odpornościowe (Niedostateczna eliminacja patogenów z organizmu)
-
Nieprawidłowa odpowiedź immunologiczna
- Przeciwko własnym antygenom (choroby autoimmunizacyjne)
- Przeciwko niepatogennym czynnikom zewnętrznym (alergie)
Od czego zależy i jak wygląda diagnostyka zaburzeń immunologicznych?
- Diagnostyka zależy od patogenezy choroby
- Diagnostyka RÓŻNI się w przypadku niedoborów odporności OD chorób autoimmunizacyjnych
Jaka jest definicja niedoborów odporności?
Są to stany chorobowe związane z niewydolnością układu odpornościowego
Jak dzielimy niedobory odporności?
-
Pierwotne - 150 opisanych defektów genetycznych (niektóre zespoły wciąż o nienzanej przyczynie) - obraz kliniczny bardzo zróżnicowane:
- 50% to zaburzona produkcja przeciwciał
- 30% zaburzenia odpowiedzi komórkowej
- 10% zaburzenia fagocytozy
- 3% zaburzenia dopełniacza
- Pozostałe zaburzenia struktury nabłonków, uszkodzenia skóry, upośledzenie syntezy INF
-
Wtórne - częstość występowania zależy od podstawowej choroby podstawowej - złożony charakter mieszany. Spowodowane czynnikami zewnętrznymi:
- leki
- promieniowanie
- niedożywienie
- zakażenie
Jakie objawy wskazują na pierwotne niedobory odporności (PID)?
Wg. ESID
- Przynajmniej 6 zakażeń w ciągu roku
- Przynajmniej 2 zakażenia zatok w ciągu roku
- Konieczność antybiotykoterapii trwającej >2 miesięcy i związanej z niewielką poprawą
- Przynajmniej 2 zapalenia płuc w ciągu roku
Brak przyrostu masy ciała, zahamowanie wzrostu
- Głębokie ropnie skóry lub narządów wewnętrznych
- Przewlekła grzybica jamy ustnej lub skóry u dzieci >1 rż
- Co najmniej 2 ciężkie zakażenia: zapalenie mózgu, zapalenie kości, mięśni, skóry, posocznica
- Wywiad rodzinny dodatni w kierunku PID (pierwotnego niedoboru odporności)
Jaki jest pierwszy etap diagnostyki pierwotnego niedoboru odporności (PID)?
Zebranie dokładny WYWIAD LEKARSKI, uzupełniony wywiadem rodzinnym
Jakie są pierwsze objawy pierwotnego niedoboru odporności w zależności od wieku wystąpienia?
<3 m.ż. -> poważne defekty fagocytozy, zespół DiGeorga
3-6 m.ż. -> SCID
6-18 m.ż. -> agammaglobulinemia sprzeżona z chromosomem X
>18 m.ż. -> CVID
Późniejszy wiek -> mogą się ujawnić łagodniejsze defekty
Jakie badania przedmiotowe powinno się wykonać w diagnostyce pierwotnego niedoboru odporności?
-
Rozwój dziecka
- Niedowaga
- Niski wzrost
-
Skóra
- Blizny po szczepieniu
-
Ocenić narządy wewnętrzne
- Osłuchać płuca
- Ocenić wielkość wątroby, śledziony
- Zbadać stawy,węzły chłonne
Jak przedstawia się morfologia w pierwotnym niedoborze odporności?
-
Liczba i morfologia leukocytów
- Neutropenia
- Limfopenia
- Wysoka eozynofilia
-
Niedokrwistość
- Niedokrwistość hemolityczna
- Aplazja szpiku
- Choroby przewlekłe
-
Zmiany w obrazie płytek
- Małopłytkowość
- Zmiany morfologii płytek
Jaka jest klasyfikacja pierwotnych niedoborów odporności (PID)?
- Zaburzenia limfocytów B
- Zaburzenia limfocytów T
- Zaburzenia układu dopełniacza
- Zaburzenia fagocytozy
- Skojarzone zaburzenie limfocytów B i T
Jakie są najczęstsze pierwotne niedobory odporności zależne od limfocytów B?
- Selektywny niedobór IgA
- Niedobór podklas IgG
- Agammaglobulinemia sprzężona z chromosomem X
- Przejściowa hipogammaglobulinemia niemowląt
Jakie są skutki selektywnego niedoboru IgA-IgAD?
- Zatrzymanie różnicowania limfocytów IgM do limfocytów IgA
- Zaburzone przełączanie klas w l_imfocytach B_
- Zaburzone dojrzewanie limfocytóch B
(PRZEPRASZAM!!!)
Krótko scharakteryzuj selektywny niedobór IgA-IgAD.
- Najczęściej występujący niedobór odporności
- Stanowi 12% wszystkich niedoborów przeciwciał
- Występuje u 1:500-1:700 osób rasy białej
- Często występuje bezobjawowo
- Osoby z wrodzonym niedoborem IgA znajdują się w grupie ryzyka rozwoju celiakii
- W surowicy lub w innych wydzielinach stwierdza się izolowany niedobór obu podklas IgA
- Liczba l_imfocytów T i B jest prawidłowa_
Czym różnią się podkalsy przeciwciał IgG?
- Budową
-
Właściwościami biologicznymi:
- rozpoznawaniem antygenu,
- aktywacją układu dopełniacza,
- wiązaniem receptorów na powierzchni komórki
Jakie są funkcje podklas przeciwciał IgG?
- IgG1, przeciwciała przeciwko antygenom białkowym (toksyny tężcowe, błonica, wirusy)
- IgG2 przeciwciała przeciwko fragmentom polisacharydowym pneumococcus, Haemophilus influenzae
- IgG3 przeciwciała przeciwko antygenom białkowym (toksyny tężcowe, błonica, wirusy)
- IgG4 najmniejsza skuteczność w eliminacji patogenów (antygeny białkowe, pasożyty)
Jakie są objawy selektywnego niedoboru podklas IgG oraz jakie są niedobory współistniejące?
IgG1 - Niskie stężenie IgG całkowitego w surowicy -Uogólniony niedobór immunologiczny. Infekcje płuc, S. pneumoniae
IgG2 - IgG w surowicy prawidłowe, możliwy niedobór IgG4 i IgA, opóźnione dojrzewanie dzieci - Infekcje dróg oddechowych, choroby autoimmunologiczne. Infekcje spowodowane bakteriami otoczkowymi
IgG3 - Prawidłowe stężenie IgG. Częsty niedobór u dorosłych - Nawracające infekcje płuc, infekcje dróg moczowych
IgG4 - Prawidłowe stężenie IgG, niedobór IgG2, IgA - Choroby oskrzelowo-płucne
Co jest przyczyną i efektem a__gammaglobulinemii sprzężonej z chromosomem X?
Przyczyna: Mutacja pojedynczego genu znajdującego się na chromosomie X nazywanego kinazą tyronyzową Brutona (Btk)
Efektem jest zahamowanie produkcji białka kodowanego przez ten gen, odgrywającego rolę w dojrzewaniu prekursorów limfocytów B i aktywacji komórek tucznych.
Kiedy możemy rozpoznać agammaglobulinemie sprzężoną z chromosomem X?
Chłopiec z <2% limfocytami B (CD19) i stwierdzoną przynajmniej jedną z poniższych:
- Mutacja w obrębie genu Btk
- Brak mRNA dla genu Btk w neutrofilach i monocytach ocenianego metodą Nothern Blot
- Brak białka Btk w monocytach lub płytkach krwi
- Krewni ze strony matki (wuj kuzyn, siostrzeniec, bratanek z limfocytami B <2%)
Co jest przyczyną i efektem zespółu hiper IgM?
Przyczyna:
- 70% dziedziczony z chromosomem X (HIGM1)
- mutacja genu kodującego ligand dla receptora CD40 (upośledzenie interakcji pomiędzy CD40L na aktywowanych l_imfocytach T z CD40 na limfocytach B_).
Efekt:
- brak różnicowania izotypowego z IgM do IgG, IgA, IgE
- zahamowanie rozwoju c_entrów rozrodczych w narządach limfatycznych_ i indukcji pamięciowych limfocytów B
Kiedy możemy rozpoznać zespół hiper IgM?
Chłopiec z obniżonym, poniżej 2 SD normy dla wieku, stężeniem IgGw surowicy, spełniający jedno z poniższych kryteriów:
- Mutacja genu dla ligandu CD40.
- Kuzyni, wujkowie lub siostrzeńcy ze strony matki z potwierdzonym rozpoznaniem XHIM.
W jaki sposób można ocenić “skuteczność” odpowiedzi humoralnej (zaburzenia limfocytów B)?
-
Badania przesiewowe
- Elektroforeza białek
- Stężenie immunoglobulin
- Miano przeciwciał swoistych (przeciwko antygenom swoistych szczepionek)
-
Badania zaawansowane
- Badania syntezy swoistych przeciwciał w odpowiedzi na szczepionke
- Określenie liczby limf B (cytometria)
- Synteza IG in vitro w odpowiedzi na mitogen
- Synteza IG in vitro w odpowiedzi na CD40 i cytokiny
Co to jest proteinogram?
Elektroforeza białek surowicy pozwalająca na rozdzielenie białek we krwi na prążki zgodnie z ich ładunkiem elektrycznym.
W jaki sposób oznaczamy immunoglobiny w surowicy krwi?
- Oznaczenie stężenia immunoglobulin w surowicy (IgG, IgA, IgM), najczęściej turbidymetrią i nefelometrią.
- IgD i IgE oznacza się metodami immunoenzymatycznymi i nefelometrii ze wzmocnieniem latexowym.
Czego wynikiem mogą być niskie stężenia immunoglobulin w surowicy krwi?
- Niedostatecznej syntezy przeciwciał
- Nadmiernego katabolizmu przeciwciał
- Utraty przeciwciał
Do czego służą i na czym polegają metody immunoturbidymetryczne i immunonefelometryczne?
Służą do pomiaru ilości powstałego kompleksu antygen (badana substancja) – przeciwciało. Są to metody optyczne.
Turbidymetrii – czyli pomiaru ilości światła po przejściu przez mętny roztwór (kąt 180o)
Nefelometrii – czyli pomiaru i_lości światła rozproszonego_ przez mętny roztwór (detektor pod kątem 90o).
Kiedy możemy mówić o niedoborze przeciwciał?
Gdy wartości:
- Immunoglobuliny <4 g/l
- IgG <2 g/l
Czym jest cytometria przepływowa?
Określenie % ilości limfocytów B oraz limfocytów T
- Limfocyty T 65-75 %
- Limfocyty B 10-16 %
Czym jest CD (cluster of differences)?
Jest to antygen znajdujący się na powierzchni oraz we wnętrzu komórki charakterystyczne dla danego typu komórki
Kiedy dochodzi do zaburzeń limfocytów T?
- przewlekła kandydoza błon śluzowych i skóry
- zespół DiGeorge’a
Czym jest zespół DiGeorga?
Zespół wad wrodzonych spowodowany mikrodelecją prążka chromosomu 22q11, przebiegający z pierwotnym niedoborem odporności - zespół delecji 22q11.2
Kiedy rozpoznamy zespół DiGeorga?
Dziecko płci męskiej lub żeńskiej, ze z_mniejszoną liczbą limfocytów T CD3+_ (poniżej 500/mm3) oraz d_woma z trzech poniższych charakterystycznych cech:_
- 1) Wada serca lub dużych naczyń
- 2) Hipokalcemia trwająca powyżej 3 tygodni, wymagająca leczenia
- 3) Delecja w obrębie chromosomu 22q11.2
Czym jest przewlekła kandydoza skóry i błon śluzowych?
Jest zespołem, w którym skóra i błony śluzowe są zakażone przez Candida albicans
Jakie są wyniki badań laboratoryjnych w przewlekłej kandydozie skóry i błon śluzowych?
- Całkowita liczba limfocytów jest prawidłowa
- Uszkodzona zdolność limfocytów T do wytwarzania czynnika hamującego migrację makrofagow (MIF) w odpowiedzi na antygeny Candida
- Odpowiedź na inne antygeny może być normalna, odpowiedź humoralna na antygeny Candida prawidłowa
W jaki sposób można ocenić“skuteczność” odpowiedzi humoralnej (zaburzenia limfocytów T)?
-
Badania przesiewowe
- Morfologia z rozmazem
- Ocena limfocytów T i NK (cytometria)
- Testy skórne
- Badania radiologiczne grasicy
-
Badania zaawansowane
- badania enzymatyczne – deaminaza adenozyny, fosforylaza nukleozydów purynowych
- badania zdolności cytotoksycznych NK
- badanie proliferacji stymulowanej mitogenem
- badanie syntezy i wydzielania cytokin po stymulacji mitogenem lub antygenem
- ekspresja markerów powierzchniowych po stymulacji
- badania biologii molekularne
Jakie są medtody oceny produkcji cytokin?
-
bezpośrednie
- cytometria przepływowa, ELISA, ELISpot
-
pośrednie
- linie komórkowe wrażliwe na działanie cytokin
Czym skutkuje skojarzone zaburzenia limfocytów B i T?
- ciężki złożony niedobór odporności
- niedobór deaminazy adenozynowej
- dysgenezja układu siateczkowatego
- zespół ataksji-teleangiektazji
- zespół Wiskotta i Aldricha
- hipoplazja chrząstek i włosów
- zespół Omenna
- zespół nagich limfocytów
Jakie są objawy i rokowania ciężkiego złożonego niedoboru immunologiczny – SCID?
Objawy kliniczne:
- Nawracające ciężkie zakażenia, biegunki
Rokowanie:
- Chorzy na SCID zazwyczaj umierają w pierwszym lub drugim roku życia z powodu infekcji bakteryjnych w przypadku braku/opoźnionego rozpoznania
Jakie są objawy, metody badania i co to jest zespół Wiskotta-Aldricha?
Definicja:
- mutacja genu (Xp11.22) kodującego białko WASP (defekty cytoszkieletu)
Objawy:
- małopłytkowość,
- wyprysk skórny zakażenia,
- ryzyko chłoniaka
Diagnostyka:
- Wykonywane są testy dla niedoborów humoralnych i komórkowych
Jakie schorzenia powodują zaburzenie fagocytozy?
- Przewlekła choroba ziarniniakowa
- LAD
Czym jest przewlekła choroba ziarniniakowa?
Defekt drogi redukcyjnej tlenu (wadliwa oksydaza NADPH) grupa wrodzonych chorób immunologicznych, których istotą jest defekt formowania reaktywnych form tlenu przez komórki fagocytujące
Czym skutkuje niski poziom NADPH?
Prowadzi do produkcji małych ilości reaktywnych form tlenu, co upośledza proces wybuchu tlenowego, którego zadaniem jest zabijanie bakterii, szczególnie katalazo-dodatnich (np. S.aureus, E. coli), ale również innych patogenów (np. Aspergillus).
Objawy:
- ropnie,
- ziarniniaki skóry
- narządów wewnętrznych