Cwiczenia IIb - badanie morfologii krwi Flashcards
Co to jest morfologia krwi?
Badanie liczby oraz cech morfotycznych komórek krwi:
- Krwinek czerwonych (erytrocytów) (erytrocytów)
- Krwinek białych (leukocytów)
- Płytek krwi
Znaczenie diagnostyczne morfologii krwi:
- Diagnostyka chorób układu krwiotwórczego
- Diagnostyka zakażeń, zapaleń, chorób układowych i nowotworowych
Co wchodzi w skład fazy przedanalitycznej morfologii krwi?
- Pobieranie materiału do badań
- Właściwe zmieszanie krwi
- Prawidłowy opis próbki
- Przechowywanie i transport do laboratorium
- Przygotowanie próbki do analizy
Co jest źródłem wyników fałszywie dodatnich w fazie przedanalitycznej?
Błąd związany ze złym przygotowaniem pacjenta do badania:
- Przyjmowanie pokarmów i płynów przed badaniem
- Nadmierny wysiłek fizyczny przed badaniem
Co to jest RBC?
erytrocyty (Red Blood Cells)
Co to jest HGB?
hemoglobina
Co to jest HCT?
hematokryt
Co to jest MCV?
(Mean Corpuscular Volume) zwana makrocytozą – średnia objętość krwinki czerwonej
Co to jest WBC?
Leukocyty (White Blood Cell)
Co to jest LYM?
limfocyty
Co to jest PLT?
trombocyty (płytki krwi)
Wpływ ćwiczeń ruchowych i sportu na wynik badania:
↑WBC
- wytężony wysiłek może być przyczyną hemolizy
Wpływ palenia papierosów na wynik badania:
Długotrwałe palenie tytoniu (obecność CO) może prowadzić do prowadzić do ↑HCT, ↑WBC, ↑RBC oraz ↑MCV
np. 1 paczka/dzień przez 1rok średni wzrost ok. 1000 kom/μL, 2 paczki/dzień – 2000 kom/μL
Wpływ przewlekłego picia alkoholu na wynik badania morfologicznego:
Przewlekle pijący mają utrwaloną ↑MCV (wynik toksycznego działania etanolu na erytropoezę i na poziom kwasu foliowego)
Zmienność fizjologiczna - co ma wpływ?
- wiek badanego
- płeć pacjenta
- rytm dobowy
- wpływ wysokości nad poziomem morza na wartość wyniku morfologii krwi
Rytm dobowy, a morfologia
WBC są wyższe wieczorem
Czym prawdopodobnie spowodowany jest wzrost WBC wieczorami?
Wzrost WBD jest prawdopodobnie związany ze wzrostem limfocytów T (szczególnie CD4+), których poziom wzrasta w godzinach południowych
Wysokość m/npm, a morfologia:
- powyżej 1400 m/npm wzrost HGB i HCT ok. 8%
- warunki hipoksji uruchamiają erytropoezę (wzrost EPO)
- wyższe wartości u wspinaczy górskich, pracowników kolejek górskich
- średnio 3 tygodnie trwa adaptacja do warunków prowadzących najpierw do wzrostu i kolejne 3 tygodnie do normalizacji
Co jest rekomendowanym antykoagulantem do pomiaru elementów morfotycznych krwi obwodowej?
K2EDTA
Właściwe mieszanie próbki po pobraniu i przed analizą:
- po pobraniu 8-10 cykli
- przed analizą 20 cykli
Ile razy powinno mieszać się próbkę po pobraniu?
8-10 cykli
Ile razy powinno mieszać się próbkę przed analizą?
20 cykli
Metodyka morfologii krwi:
- metody manualne (mikroskopowe)
- automatyczne analizatory hematologiczne
Parametry krwi obwodowej:
- hematokryt (HCT)
- stężenie hemoglobiny (HGB)
- liczba erytrocytów (RBC)
- wskaźniki czerwonokrwinkowe (MCV, MCH, MCHC, RDW, retikulocyty)
- erytrogram
- liczba leukocytów (WBC)
- obraz odsetkowy leukocytów
- liczba płytek krwi (PLT)
- wskaźniki płytkowe (MPV, PDW, PCT, P-LCR)
Co to jest hematokryt?
HCT
frakcja objętościowa erytrocytów w pełnej krwi
Wartości referencyjne hematokrytu:
K: 37-47%
M: 40-54%
W jaki sposób wykonywany jest pomiar stężenia hemoglobiny?
metodami spektrofotometrycznymi (cyjanomethemoglobinowymi, bezcyjankowymi)
Stężenie hemoglobiny - wartości referencyjne:
K: 12.1 - 15.1 g/dl
M: 13.6 - 17.7 g/dl
Jak są zazwyczaj zliczane erytrocyty?
Turynowo erytrocyty są zliczane przy użyciu automatycznych liczników hematologicznych.
Weryfikacja liczby przy pomocy mikroskopu (w komorach: Burkera, Neubauera) po rozcieńczeniu krwi
Liczba erytrocytów - wartości referencyjne:
K: 3.8 - 5.2x106 /μl
M: 4.4 - 5.6x106 /μl
Co określają wskaźniki czerwonokrwinkowe?
wielkość (objętość) i wysycenie hemoglobiną erytrocytów
Na podstawie czego wyliczane są wskaźniki czerwonokrwinkowe?
na podstawie wyników oznaczeń hematokrytu, liczby erytrocytów i stężenia hemoglobiny oraz analizy rozkłądu objętości erytrocytów
Jakie wyróżniamy wskaźniki czerwonokrwinkowe?
- Średnia waga hemoglobiny (SWH, MCH)
- Średnie stężenie hemoglobiny (SSH, MCHC)
- Średnia objętość krwinki (SOK, MCV)
Co to jest SWH/MCH?
Średnia waga hemoglobiny (SWH, MCH)
Co to jest SSH/MCHC?
Średnie stężenie hemoglobiny (SSH, MCHC)
Co to jest SOK/MCV?
Średnia objętość krwinki (SOK, MCV)
Średnia waga hemoglobiny (SWH, MCH) - wzór:
MCH [pg] = HGB [g/l] / RBC [x1012/l]
Wartości referencyjne MCH (średniej wagi hemoglobiny):
27-31 pg
Wzór na MCHC (średnie stężenie hemoglobiny):
MCHC [g/dl] = HGB [g/dl] / HCT [l/l]
Wartości referencyjne MCHC (średnie stężenie hemoglobiny):
32 - 36 g/dl
Wzór na MCV (średnią objętość krwinki):
MCV [fl] = HCT [l/l] x 1000 / RBC [x1012/l]
wartości referencyjne MCV (średnią objętość krwinki):
82 - 92 fl
↓MCV w erytrogramie może świadczyć o:
mikrocytozie
↑MCV w erytrogramie może świadczyć o:
makrocytozie
↑RDW w erytrogramie może świadczyć o:
anizocytozie (występowanie krwinek czerwonych różnej wielkości)
↓MCH, ↓MCHC w erytrogramie może świadczyć o:
hipochromii
hipochromia, niedobarwliwość – stan krwinek czerwonych, w których znajduje się mniejsza niż prawidłowo ilość hemoglobiny.
Co to jest rozpiętość rozkładu objętości erytrocytów (RDW - Red Cell Volume Distribution Width)?
współczynnik zmienności (lub odchylenie standardowe) rozkładu objętości erytrocytów - wskaźnik anizocytozy

Wartości referencyjne rozpiętości rozkładu objętości erytrocytów (RDW):
(RDW-CV): 11-15%
RDW w normie, ↓MCV - rodzaj niedokrwistości i przyczyna:
niedokrwistość jednorodna mikrocytowa
przyczyna: choroby przewlekłe (ACD)
RDW w normie, MCV w normie - rodzaj niedokrwistości i przyczyna:
niedokrwistość jednorodna normocytowa
przyczyna: przewlekłe choroby wątroby, przewlekła białaczka szpikowa, sferocytoza wrodzona
RDW w normie, ↑MCV - rodzaj niedokrwistości i przyczyna:
niedokrwistość jednorodna normocytowa
przyczyna: niedokrwistość aplastyczna, MDS
↑RDW, ↓MCV - rodzaj niedokrwistości i przyczyna:
niedokrwistość niejednorodna mikrocytowa
przyczyny: niedobór żelaza, fragmentacja erytrocytów, talasemia major
↑RDW, MCV w normie- rodzaj niedokrwistości i przyczyna:
niedokrwistość niejednorotna normocytowa
przyczyny: wczesne stadium niedoboru Fe i kwasu foliowego, osteomielofibroza
↑RDW, ↑MCV - rodzaj niedokrwistości i przyczyna:
niedokrwistość niejednorodna normocytowa
przyczyny: niedobór wit B12, kwasu foliowego
Co to jest erytrogram?
opis morfologii krwinek czerwonych na podstawie mikroskopowej oceny rozmazu krwi barwionego metodą Pappenheima
Co podlega ocenie w erytrogramie:
- wielkość krwinek (mikrocytoza, makrocytoza, anizocytoza)
- kształt krwinek (poikilocytoza, sferocytoza, owalocytoza itd)
- wybrawienie krwinek (hipochromia, anizochromia)
- wtręty wewnątrzkrwinkowe
Co to są retikulocyty?
Młode formy erytrocytów zawierające w cytoplazmie pozostałości siateczki endoplazmatycznej.
Jak oznaczane są retiuklocyty?
oznaczane są przez mikroskopową ocenę rozmazu krwi po barwieniu przyżyciowym lub metodami cytometrii przepływowej
Wartości referencyjne retikulocytów u dzieci i dorosłych oraz noworodków:
- odsetek liczby erytrocytów:
- dzieci i dorośli: 0,5 - 1,5%
- noworodki: 2-16%
- liczba bezwzględna (x103/μl)
- dorośli: 30 - 100
- noworodki: 65 - 230
Co to jest skorygowana liczba retykulocytów (SLR)?
korekta względnej liczby retykulocytów według hematokrytu jest wymagana przy małej ilości dojrzałych erytrocytów
SLR = LR x HCT/45
Kiedy określa się skorygowaną liczbę retikulocytów (SLR)?
SLR ocenia się w niedokrwistościach. Im większa jest niedokrwistość i większe wytwarzanie EPO, tym bardziej niedojrzałe retykulocyty przechodzą do krwi i tym dłużej w niej dojrzewają.
Wskaźnik wytwarzania retykulocytów (RPI):
RPI = SLR / skorygowany czas dojrzewania
Interpretacja wyników RPI:
- RPI ≥ 3.0 - prawidłowa erytropoeza
- RPI < 2.0 - nieprawidłowa erytropoeza
Jakie mogą być przyczyny zmian liczby retykulocytów?
- ↑LR - niedokrwistość pokrwotoczna, niedokrwistość hemolityczna, leczenie (żelazo, wit. B12, kwas foliowy), niedokrwistości niedoborowe;
- ↓LR - niedobór żelaza, wit. B12, kwasu foliowego, niedobór EPO, niedokrwistość hipoplastyczna, przewlekłe białaczki, mielofibroza, MDS.
Frakcja niedojrzałych retykulocytów (IRF) = wskaźnik dojrzałości retiukolcytów (RMI) to:
zawartość niedojrzałych retykulocytów (o największej i średniej
Wartości referencyjne IRF/RMI:
0.1 - 0.3 (10-30%)
Jak zliczane są krwinki białe?
zliczane metodami automatycznymi i weryfikowane manualnymi (hemocytometry, mikroskop)
Wartości referencyjne WBC:
4000 - 10000/μl
Ile WBC stanowią neutrofile (NEU)?
Neutrofile 60 - 70 % (1.8-8.0x109/L)
- młode 0 - 1%
- pałeczkowate 3 - 5 %
- segmentowane 58 - 65 %
Ile WBC stanowią limfocyty?
20 - 45% (1.0 - 5.0x109/L)
Ile WBC stanowią monocyty?
4 - 8% (0.03-0.8x109/L)
Ile WBC stanowią eozynofile (EOS)?
2 - 4% (0.05-0.4x109/L)
Ile WBC stanowią bazofile (BASO)?
0 - 1% (0.01-0.3x109/L)
Metody badania obrazu odsetkowego białych krwinek:
- metody manualne - mikroskopowe badanie rozmazu krwi barwinonego metodą Pappenheima
- metoda manualna jest metodą referencyjną dla zautomatyzowanych technik badania obrazu odsetkowego, szczególnie w obecności młodych form
- metody automatyczne
Kryteria identyfikacji komórek w automatycznym liczeniu obrazu odsetkowego leukocytów:
- rozmiar (objętość) komórki
- stosunek wielkości jądra do cytoplazmy
- kształt komórki i rozmiar jądra komórkowego
- rozmiar i liczba ziarnistości
- wybarwianie się składników komórki
- selektywna liza za pomocą detergentów
Potencjometria przepływowa:
Jest to zasada detekcji
Wielkość krwinek wykrywana jest na podstawie zmian oporności prądu a gęstość wnętrza komórek na podstawie zmian natężenia fal radiowych, rejestrowanych w postaci odpowiednich impulsów. W oparciu o wielkość impulsów powstaje dwuwymiarowy rozkład (skatergram) wielkości i gęstości komórek krwi.
Cytometria przepływowa z użyciem lasera:
- Przechodzące i odbite światło rozproszone, dając kolejno informacje o rozmiarach komórek oraz ich wnętrzu, np. rozmiarach jądra
- Boczne światło fluorescencyjne, wiązka światła padającego na material fluoryzujący np. barwione komórki powoduje emisję światła. Pomiar intensywności światła fluorescencyjnego pozwala dostarczyć informacji o stopniu barwienia komórek.
Jakie są ograniczenia automatycznego badania obrazu odsetkowego leukocytów?
- interferencje erytrocytów lub konglomerató płytek
- brak identyfikacji leukocytów nietypowych, młodych form
Do czego wskazaniem jest odsetek atypowych leukocytów powyżej 2-3% w automatycznym badaniu obrazu odsetkowego leukocytów?
jest wskazaniem do mikroskopowej oceny rozmazu krwi
Przyczyny ↑NEU?
- ostre zakażenia bakteryjne, pierwotniakowe, pasożytami, grzybami
- niektóre infekcje wirusowe (półpasiec)
- nowotwory (zwłaszcza z obecnością przerzutów)
- po obfitym krwotoku
- zespoły rozrostowe szpiku
- zaburzenia metaboliczne (mocznica)
- uszkodzenia tkanek (zawał, oparzenia)
Przyczyny ↓NEU:
- zmniejszone wytwarzanie
- uszkodzenie szpiku przez środki chemiczne
- chemioterapia
- radioterapia
- zakażenia wirusowe (grypa)
- zespoły mielodysplastyczne
- leki (np. p/padaczkowe)
Przyczyny ↑LYMPH:
- choroby rozrostowe układu limfatycznego
- WZW
- szpiczak mnogi
- białaczka limfatyczna
- zakażenia wirusowe (mononukleoza zakaźna, świnka, odra i inne)
Przyczyny ↓LYMPH:
- chemioterapia
- radioterapia
- zespoły niedoboru immunologicznych
- AIDS
- ziarnica złośliwa
Przyczyny ↑MONO:
- przewlekłe stany zapalne (RZS, toczeń trzewny)
- kiła
- gruźlica
- zakażenia wirusowe (mononukleoza zakaźna, świnka, odra i inne)
Przyczyny ↑EOS:
- choroby alergiczne
- choroby pasożytnicze
- choroby skóry (łusczyca)
- dializa
Jak rozmiarowo mają się płytki krwi do innych elementów morfotycznych krwi?
są najmniejsze
Metody pomiaru PLT:
Metody manualne (hemocytometry, mikroskop) zostały obecnie zastąpione metodami metodami automatycznymi.
Wartości referencyjne PLT:
Liczba: 180000 - 400000 /μl
MPV: 6 - 8 fl
Jakie badania płytek krwi wykonuje analizator hematologiczny?
- liczba płytek krwi
- średnia objętość płytki (MPV)
- współczynnik zmiennośc rozkładu objętości płytek (PDW) - miara zróżnicowania wielkości płytek
- hematokryt płytkowy (PCT)
Co to jest OB?
Odczyn opadania krwinek czerwonych (Odczyn biernackiego)
OB jest czułym, ale mało swoistym badaniem stosowanym w diagnostyce zakażeń, zapaleń, chorób układowych i nowotworowych. Najczęstszą przyczyną zwięszkenia OB są zmiany w skłądzie białek osocza - tzw. reakcja ostrej fazy.
Co jest najczęstszą przyczyną ↑OB?
zmiany w składzie białek osocza - tzw. reakcja ostrej fazy
Wartości referencyjne OB:
K: <12mm/h
M: <8mm/h
Jaką metodę stosujemy najczęściej w OB (i opisz ją)?
Metoda Westergrena - krew cytrynianowa wprowadzana do szklanej rurki z podziałką milimetrową, ustawianej w statywie w pozycji pionowej. Obniżenie się menisku erytrocytów w mm odczytuje się po 1 godzinie.