Cwiczenia Ib - Zmienność analityczna Flashcards
Czy każdy wynik laboratoryjny obciążony jest błędem?
Tak, każdy wynik laboratoryjny jest obciążony błędem.
Czy można całkowicie wyeliminować błędy laboratoryjne?
Błędów nie można wyeliminować całkowicie, należy jedynie – znając ich rodzaje i źródła – starać się je zminimalizować.
Co świadczy o jakości pracy laboratorium?
- Wiarygodność wyniku badania
- Czas wykonania badania
- Koszt wykonania badania
Jakie wyróżniamy błędy analityczne?
- Omyłki czyli błędy trywialne
- Błędy przypadkowe
- Błędy systematyczne
Co to jest precyzja i za pomocą czego jest opisywana??
Precyzja jest to stopień zgodności pomiędzy niezależnymi wynikami badania otrzymanymi w ustalonych warunkach.
Precyzja pomiarów opisywana jest za pomocą odchylenia standardowego (standard deviation, SD).
Co to jest nieprecyzyjność?
Zgodnie z obowiązującą nomenklaturą metrologiczną, ilościowa informacja o precyzji, przedstawiona w postaci odchylenia standardowego, określana jest jako nieprecyzyjność (imprecision, I).
Czym także można posłużyć się do wyznaczania nieprecyzyjności?
Możliwe jest również posłużenie się współczynnikiem zmienności (coefficient of variation, CV), który stanowi miarę względną nieprecyzyjności (I%).
Na podstawie czego wyznaczany jest błąd przypadkowy - miara nieprecyzyjności?
Wyznaczany na podstawie analizy rozkładu wyników serii oznaczeń wykonanych w tym samym materiale
Jaki jest optymalny CV (coefficient of variation, CV)?
Optymalnie: CV<5%
Co to jest dokładność?
Zgodność wyniku badania z wartością rzeczywistą. Miarą dokładności jest różnica między wynikiem/wynikami pomiaru, a wartością odniesienia (nominalną) – obciążenie analityczne (bias), błąd systematyczny
Wzór na bezwzględną miarę błędu statystycznego (Δ, B-bias, Diff-difference):
Wzór na względną miarę błędu systematycznego:
Dokładność i precyzja (na obrazku)
Co to jest błąd całkowity (analityczny)?
Bł. Precyzji + Bł. Dokładności = błąd całkowity
Co jest jedynym sposobem zapewnienia odpowiedniego poziomu usług laboratoryjnych (odpowiedniej precyzji i dokładności pomiarów)?
wprowadzenie skutecznego systemu kontroli jakości
Niezbędne wyposażenie laboratorium:
- TEA (całkowity błąd dopuszczalny)
- Materiał kontrolny
- 20 wyników
- Dwa obliczenia
- Karta kontrolna
- Reguła QC
Co to jest TEA?
całkowity błąd dopuszczalny - maksymalny błąd pomiaru nie wpływający istotnie na znaczenie uzyskanego wyniku.
Co to jest cv<em>I</em> i cv<em>G</em>?
cv<em>I </em>-współczynnik zmienności wewnątrzosobniczej
cv<em>G</em> -współczynnik zmienności międzyosobniczej
Zalecenia co do błędu dopuszczalnego
Zalecenia:
- dop. błąd precyzji
- dop. błąd dokładności
Wzór na dopuszczalny błąd całkowity:
TEA=1,65cvA+Δ%A
Co pozwala na oszacowanie jakości używanej metody?
Obliczenie proporcji pomiędzy dopuszczalnym błędem całkowitym, a obserwowanym błędem precyzji i dokładności
Jakie dwa obliczenia są wymagane?
Jak dzielimy reguły stosowane do oceny czy badana metoda znajduje się w dopuszczalnych granicach bądź nie?
Reguły:
- proste
- 12s
- 13s
- złożone
- reguły Westergarda (np. 12s/13s/22s/R4s/41s/10X)
Czym różnią się od siebie reguły 12s i 13s?
szerokością przedziału, w którym powinny zawierać się wyniki pomiarów, ażeby metodę pomiarową można było uznać za wiarygodną
Reguła 12S
Reguła 13S
reguła 13s zakłada, że metoda pomiarowa znajduje się poza kontrolą, kiedy przynajmniej jeden wynik kontrolny uzyskany w serii pomiarowej wykracza poza granice trzech odchyleń standardowych.
Reguła 22S
. Zgodnie z tą regułą metoda pomiarowa znajduje się poza kontrolą w sytuacji, gdy dwa kolejne wyniki przekraczają wartość dwóch odchyleń standardowych po tej samej stronie wartości średniej. Regułę ta stosuje się zarówno do wyników kontrolnych w jednej serii pomiarowej, jak również w przypadku wyników uzyskanych w tym samym materiale kontrolnym w dwóch kolejnych seriach.
Reguła 41S
Cztery kolejne wyniki tej samej próbki kontrolnej (lub ostatnie cztery wyniki różnych próbek kontrolnych) leżą poza +1s lub poza -1s: błąd systematyczny. Należy sprawdzić serie pomiarową.
Reguła 10x
Ostatnie 10 wyników tej samej próbki kontrolnej (lub dwóch próbek Kontrolnych) leżą po jednej stronie wartości średniej: błąd systematyczny.
Na co powinna pozwolić stosowana reguła intepretacyjna?
Stosowana reguła powinna pozwolić na wykrycie co najmniej 90% ważnych analitycznie błędów systematycznych oraz 80% błędów przypadkowych
Reguł Westgarda (Shewharta)
reguła złożona
13s /22s /R4s /41s /10x
Kryterium 7T
- Opisane reguły proste i złożone pozwalające wykryć błąd systematyczny, wskazują na równoczesne przesunięcie wszystkich wyników kontrolnych w tym samym kierunku.
- Reguła 7T zakłada, że metoda pomiarowa znajduje się poza kontrolą, jeśli 7 kolejnych uzyskanych wyników wykazuje stałą tendencję wzrostową lub malejącą. W takiej sytuacji mówi się o wystąpieniu trendu.
- Reguła 7T wskazuje na stopniowo nasilające się zmiany w układzie pomiarowym, które mogą wynikać na przykład ze stopniowego rozkładania się stosowanych odczynników lub zmiany w materiale stosowanym do kalibracji układu pomiarowego
Reguła 7T stosowana jest pomiędzy seriami.
Zewnątrzlaboratoryjna kontrola jakości:
- Porównania międzylaboratoryjne są najbardziej rozpowszechnioną formą kontroli zewnątrzlaboratoryjnej
- Eksperyment – grupa laboratoriów analizuje tę sama próbkę
- Porównania międzylaboratoryjne organizowane przez jednostki państwowe lub komercyjne
- W zależności od obszaru lub kraju, w jakim są one prowadzone, uczestnictwo laboratoriów może być obowiązkowe lub dobrowolne
- Zewnętrzna ocena kontroli dokładności (poprawności) prowadzona przez organizatora programu
- Porównanie międzylaboratoryjne
- Próbki z programu porównania mędzylaboratoryjnego powinny być analizowane w laboratorium rutynowym z seriami próbek badanych
- Uzyskane wyniki wprowadza się do dostarczonych przez organizatora formularzy
Co to jest Quality Control Service - QCS?
- Program zapewnienia jakości opracowany przez firmę Roche
- Prowadzony w ponad 18 krajach
- Polega na analizie wyników kontrolnych uzyskanych w poszczególnych miesiącach
- Porównania dotyczą ponad 300 różnych metod badań
- Czas opracowania danych (wprowadzenie wyników, obliczenia statystyczne, wydruki opracowanych raportów) wynosi 2-4 dni
- Opracowania są natychmiast wysyłane do laboratoriów
