Cwiczenia IV - badanie ogólne moczu Flashcards
W jakim celu wykonuje się badanie ogólne moczu?
- Jako badanie przesiewowe w kierunku chorób nerek i dróg moczowych
- W diagnostyce i monitorowaniu
- cukrzycy
- schorzeń wątroby i dróg żółciowych
- w wykrywaniu zespołów hemolitycznych
- w wykrywaniu niektórych rzadkich chorób metabolicznych, np. cystynurii
Rodzaje analizy moczu:
- badanie ogólne moczu (ocena makroskopowa, ocena chemiczna oparta o testy paskowe)
- ocena mikroskopowa
- hodowle (analiza bakteriologiczna)
- analiza cytologiczna
Jaka jest prawidłowa barwa moczu?
jasnożółta do bursztynowej
Kolor słomkowy moczu
mocz rozcieńczony
Kolor ciemnożółty moczu
zagęszczony mocz, ryboflawina
Kolor pomarańczowy moczu:
nadmiar urobilinogenu w żółtaczce hemolitycznej
Kolor żółto-zielony moczu:
bilirubina/biliwerdyna
Kolor czerwony moczu (w tym różne jego odcienie):
krew hemoglobina
- jasno-czerwony - krwawienie z dolnych dróg moczowych
- ciemno-czerwony - krwawienie pochodzenia nerkowego (kzn)
Kolor ciemnobrunatny moczu:
melanina, masywna hematuria*, długo przechowywana próbka moczu
*obecność erytrocytów w moczu, w liczbie przekraczającej 5 sztuk/μl.
Kolor zielony moczu:
zakażenie bakteriami Pseudomonas
Kolor czerwony, czerwono-brunatny:
spożycie buraków
Jaka powinna być prawidłowo przejrzystość moczu?
prawidłowy mocz - całkowicie przejrzysty
Co może powodować zmętnienie moczu?
- najczęściej komórki lub kryształy (krystaluria szczególnie w moczu alkalicznym).
- czasem leukocyturia, erytrocyturia, bakteriuria, obecność dużej liczby komórek nabłonkowych, ropomocz,
- Mocz może być mętny po spożyciu dużej ilości tłuszczów, moczanów, fosforanów
Wątpliwości rozwiewa badanie osadu moczu
Prawidłowa diureza (dobowa objętość moczu):
1000 - 2000 ml/dobę
Wymień zaburzenia w ilości oddawanego moczu:
- bezmocz = anuria (<100 ml/dobę)
- skąpomocz = oliguria (<400 ml/dobę)
- wielomocz = poliuria (>2000 ml/dobę)
Co to bezmocz (anuria)?
diureza <100ml/dobę
Co to skąpomocz (oliguria)?
diureza < 400 ml/dobę
Co to wielomocz (poliuria)?
diureza > 2000 ml/dobę
Testy paskowe:
- Zgodnie z zasadami suchej chemii
- Szereg pół reakcyjnych przystosowanych przystosowanych do jakościowego lub półilościowego oznaczania wybranych składników moczu
- Pola testowe zawierają substancje związane z fazą stałą reagujące ze składnikami moczu
- W wyniku tej reakcji powstają barwne produkty, co pozwala na ocenę występowania i oszacowanie stężenia badanego elementu
Jak ocenia się testy paskowe?
- ocena wzrokowa
- ocena reflektometryczna (czytniki pasków)
Od czego zależy ciężar właściwy moczu?
Ciężar właściwy zależy od ilości substancji rozpuszczonych w moczu i elektrolitów
W jakim celu wykonuje się badanie ciężaru właściwego moczu?
Badanie ciężaru właściwego moczu stosuje się do oceny zagęszczenia moczu i zdolności wydalniczej nerek
Niski i wysoki ciężar właściwy moczu - na co wskazują?
Wysoki ciężar właściwy wskazuje, ze mocz jest zagęszczony, niski ciężar właściwy oznacza mocz rozcieńczony
Jaka jest prawidłowa wartość ciężaru właściwego moczu?
U osoby zdrowej przyjmującej płyny zgodnie zpragnieniem ciężar właściwy moczu pobranego do badania odowolnej porze doby (tzw. przygodna próbka moczu) zwykle jest wzakresie
1,012—1,025 g/ml
Kiedy ciężar właściwy moczu przyjmuje największą wartość?
Największą wartość ma badanie moczu zpierwszej próbki porannej, po co najmniej 8-godzinnej przerwie wprzyjmowaniu płynów i pokarmów. U zdrowych osób ciężar właściwy moczu zwykle przekracza wtedy 1,020 g/ml.
Czego wynikiem może być ciężar właściwy moczu wynoszący 1,010 g/ml?
- Oznaczony ciężar właściwy moczu wynoszący 1,010 g/ml może być wynikiem przyjmowania płynów wokresie poprzedzającym pobranie próbki lub stosowania leków moczopędnych.
- Może być również objawem uszkodzenia nerek zupośledzeniem ich czynności zagęszczania moczu lub zaburzeń hormonalnych albo elektrolitowych wpływających na tę czynność nerek.
Dla czego jest charakterystyczny stał ciężar właściwy moczu w granicach 1,010-1,012 g/ml?
Stały ciężar właściwy moczu w granicach 1,010-1,012 g/ml niezależny od stopnia nawodnienia jest charakterystyczny dla przewlekłej choroby nerek lub przewlekłych nefropatii.
Co to jest izostenuria?
utrzymujący się obniżony ciężar właściwy moczu, zwłaszcza w zakresie 1,010 -1,012 g/ml
Co to jest hiposteniria?
pojedynczy wynik badania ciężaru moczu w zakresie 1,010 -1,012 g/ml
Nadmiar jakich składników powoduje wzrost ciężaru właściwego moczu?
Wzrost wartości ciężaru właściwego moczu powyżej normy występuje, gdy w moczu pojawia się nadmiar takich składników jak: glukoza, białko, specyficzne leki (wskutek utraty tych składników z moczem)
Z czego może wynikać bardzo wysoki ciężar właściwy moczu?
Bardzo wysoki ciężar właściwy może wynikać z dużego zagęszczenia moczu w skutek przyjmowania zbyt małych ilości płynów, odwodnienia, lub nadmiernej ich utraty z organizmu (uporczywe wymioty, nadmierne pocenie się, gorączka, biegunka)
Pojedynczy nieprawidłowy wynik ciężaru właściwego moczu:
Pojedynczy nieprawidłowy wynik nie jest jeszcze powodem do zmartwień, natomiast alarmująca powinna być stale utrzymująca się nieprawidłowa wartość tego parametru.
Podwyższony
Wartości referencyjne ciężaru właściwego moczu dla testó paskowych:
1,016 –1,022 g/ml
Ciężar właściwy moczu - wartości referencyjne dla pozostałych niż testy paskowe metod oceny ciężaru właściwego moczu:
1,023 –1,030 g/ml
Co sugeruje gęstość względna moczu >1,035 g/ml?
Gęstość względna moczu >1,035 g/ml zawsze sugeruje obecność w moczu niefizjologicznego składnika: glukozy, mannitolu, radiologicznego środka cieniującego
Od czego zależy odczyn pH moczu?
Odczyn pHmoczu zależy ogólnoustrojowych zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej i funkcji kanalików nerkowych
Prawidłowe pH moczu:
Prawidłowe pHmoczu –odczyn lekko kwaśny (5,0 –6,5), ale może się wahać od 4,5 –8,0.
pH moczu, a pH krwi
Średnie prawidłowe pHmoczu jest nieco niższe w porównaniu ze średnim pHkrwi (7,4)
pH moczu, a dieta
pHmoczu w dużej mierze zależy od stosowanej diety. Spożycie dużej ilości owoców cytrusowych, produktów mlecznych i warzyw powoduje alkalizację moczu, natomiast dieta bogata w produkty mięsne i niektóre składniki (żurawina) prowadzi do jego zakwaszenia
Wpływ leków na pH moczu:
Niektóre leki mogą zmieniać pHmoczu
Przyczyny odczynu kwaśnego moczu (<5,5)
- Dieta wysokobiałkowa
- Głodzenie, biegunki, kwasica metaboliczna
- Skaza moczanowa, gruźlica nerek
- Leki zakwaszające
Przyczyny odczynu alkalicznego moczu (>7,5)
- Dieta bogata w cytrusy i warzywa
- U pacjentów z zasadowicą
- Spowodowany obecnością bakterii ureazo-dodatnich (rozkładają mocznik do amoniaku)
- Po posiłku
- Leki alkalizujące
Glukoza w moczu:
- Glukoza jest filtrowana z krwi przez kłębuszki nerkowe. W warunkach prawidłowych cała glukoza podlega resorpcji w kanaliku proksymalnym. Gdy stężenie glukozy w osoczu przekroczy próg nerkowy dla glukozy (ok. 180 mg/dl = 10 mmol/l) zaczyna się ona przedostawać do moczu (glukozuria).
- Gdy stężenie glukozy w osoczu wzrośnie jeszcze bardziej, więcej glukozy przejdzie do moczu.
Glukoza, a spożycie posiłku:
Glukozuriamoże wystąpić natychmiast po zjedzeniu posiłku bogatego w węglowodany u pacjentów z niskim maksimum kanalikowej resorpcji dla glukozy.
Co to jest glukozuria?
Gdy stężenie glukozy w osoczu przekroczy próg nerkowy dla glukozy (ok. 180 mg/dl = 10 mmol/l) zaczyna się ona przedostawać do moczu (glukozuria).
Znaczenie glukozurii(wynik prawidłowy = negatywny)
- W cukrzycy.
- Glikozuria nerkowa (tubulopatia, Zespół Fanconiego, zaburzenia polekowe)
- U kobiet w ciąży i wcześniaków
Poziom glukozy w moczu zależy od:
- jej poziomu we krwi,
- progu nerkowego dla glukozy (wydolności resorpcyjnej kanalików proksymalnych)
Wynik prawidłowy glukozurii:
Wynik prawidłowy: negatywny
Czy w warunkach prawidłowych ciała ketonowe występują w moczu?
W warunkach zdrowia ciała ketonowe są nieobecne w moczu
Ciała ketonowe (u kogo, co to):
- U pacjentów z niekontrolowaną cukrzycą z hiperglikemią dochodzi do nadmiernego katabolizmu lipidów, którego celem jest zapewnienie źródła energii w sytuacji kiedy glukoza nie może być przetransportowana do wnętrza komórki (brak insuliny)
- Ciała ketonowe (β-hydroksymaślan, acetooctani aceton) są końcowymi produktami metabolizmu kwasów tłuszczowych
Czy ciała ketonowe przechodzą do moczu?
Podobnie jak glukoza, ciała ketonowe przechodzą do moczu, kiedy ich stężenie we krwi u pacjentów z cukrzycą jest podniesione
Znaczenie diagnostyczne ketonurii:
- zwiększona obecność ciał ketonowych w moczu zazwyczaj wiąże się z niewłaściwie kontrolowana cukrzycą
- w kwasicy ketonowej , która może wystąpić u alkoholików, na czczo, w stanach głodu
- Dieta ubogo węglowodanowa, bogato białkowa i o wysokiej zawartości tłuszczu może doprowadzić do ketonurii
- Może wystąpić w chorobach przebiegających z ostrymi stanami gorączkowymi, zwłaszcza u niemowląt i dzieci
- W zatruciu izopropanolem
U kogo oznaczanie bilirubiny i urobilinogenu ma znaczenie diagnostyczne?
Znaczenie diagnostyczne ma tylko oznaczanie urobilinogenu i bilirubiny w moczu chorych na choroby wątroby i dróg żółciowych.
Wynik prawidłowy bilirubiny:
Wynik prawidłowy: negatywny
Wynik prawidłowy urobilinogenu:
Wynik prawidłowy: negatywny
Która bilirubina przedostaje się do moczu?
tylko bilirubina sprzężona
Bilirubina sprzężona jako substancja rozpuszczalna ulega filtracji w kłębuszku nerkowym i przedostaje się do moczu
Czy bilirubina wolna (skompleksowana z albuminą) dostaje się do moczu?
NIE!
w moczu pojawia się w postaci metabolitu -urobilinogenu
Żółtaczka przedwątrobowa (przyczyny + parametry)
Przyczyna:
- Nadmierna hemoliza
- Zaburzenia
- Wychwytu
- Sprzęgania
↑↑/↑↑↑ Bilirubina niesprzężona
0/↑ Bilirubina sprzężona
0 Bilirubina w moczu
↑ Urobilinogen w moczu
Żółtaczka pozawątrobowa (przyczyny + parametry):
Przyczyny:
- upośledzenie odpływu żółci
↑ Bilirubina niesprzężona
↑↑↑ Bilirubina sprzężona
↑↑ Bilirubina w moczu
0 Urobilinogen w moczu
Żółtaczka wewnątrzwątrobowa (przyczyny + parametry):
Przyczny:
- uszkodzenie hepatocyta z towarzyszącą niewydolnością
↑↑ Bilirubina niesprzężona
↑ Bilirubina sprzężona
↑ Bilirubina w moczu
↑↑ Urobilinogen w moczu
Co to hematuria?
obecność erytrocytów w moczu, w liczbie przekraczającej 5 sztuk/μl
(zapalenie nerek, uraz itp)
Co to hemoglobinuria?
schorzenie, w którym wolna hemoglobina przedostaje się do moczu, co jest efektem chorobowego rozpadu erytrocytów.
(hemoliza, itd)
Co to jest myoglobinuria?
pojawienie się cząsteczek mioglobiny w moczu
(rabdomioliza, itd)
Czemu odpowiada dodatni wynik moczu na obecność krwi?
Dodatni wynik testu paskowego odpowiada ilości >3 w polu widzenia w osadzie moczu.
Wynik prawidłowy na obecność krwi w moczu:
Wynik prawidłowy: negatywny
Co to jest krwiomocz mikroskopowy (mikrohematuria)?
mimo obecności krwinek czerwonych w moczu, jego kolor pozostanie niezmieniony
Jakie barwy przyjmuje mocz w przypadku hematurii?
W przypadku hematurii mocz może przybierać różne barwy -od różowego do brązowego, jednak najczęściej jest czerwony lub krwisty
Kiedy pojawia się krwiomocz?
- Krwiomocz może pojawić się w stanach zapalnych dróg moczowych, chorobach nerek, w chorobie prostaty, chorobie nowotworowej, w endometriozie.
- Może się pojawić u pacjentów ze skaza krwotoczną
- Krew w moczu może być także wynikiem stosowania niektórych leków
- zwłaszcza po przedawkowaniu leków przeciwzakrzepowych, które powodują, że krew nie krzepnie właściwie i z tego powodu trafia do moczu w zbyt dużej ilości
- antybiotyków (np. fenazopirydyny)
Znaczenie esterazy leukocytarnej:
aktywność swoistych esteraz w azurofilnych ziarnistościach granulocytów
Wynik prawidłowy: negatywny
Co powoduje leukocyturię?
Leukocyturia jest wyrazem procesu zapalnego w układzie moczowym (niekoniecznie o charakterze infekcyjnym):
- w kłębuszkowym zapaleniu nerek
- w kamicy
- przy użyciu cewnika założonego do pęcherza moczowego
- w niewydolności krążenia
- po długotrwałym wysiłku fizycznym
- po gorączce
Co to ropomocz?
Mocz zawierający leukocyty oraz drobnoustroje w takiej ilości, że powodują zmianę barwy, zmętnienie i specyficzny zapach.
Wynik prawidłowy azotynów w moczu:
Wynik prawidłowy: negatywny
Po co wykonuje się test na obecność azotynów?
Test na obecność azotynów jest badaniem przesiewowym w kierunku diagnostyki infekcji dróg moczowych
Na czym opiera się test na obecność azotynów w moczu?
Test opiera się na zasadzie, że większość bakterii będących patogenami dróg moczowych produkuje enzym reduktazę, który redukuje azotany do azotynów
Jakie znaczenie ma występowanie azotyn w moczu?
bakteriuria związana z zakażeniem bakteriami Gram(-)
Jakie są ograniczenia wykrywania azotynów w moczu?
- test pozwala oznaczyć obecność bakterii redukujących azotany do azotynów (Gram(-))
- bakterie gram(+) i drożdżaki nie są zdolne do redukcji azotanów, zatem nie mogą być wykrywane tą metodą
- wynik (+) potwierdza bakteriurię, ale wynik ujemny nie wyklucza jej
- optymalna próbka -pierwsza poranna porcja moczu zbierającego się wcześniej w pęcherzu moczowym przynajmniej 4 godziny (czas odpowiedni do redukcji azotynów)
Jakie inne testy stosuje się przy wykryciu azotynów w moczu?
- wynik koreluje z esterazą leukocytarną
- ocena mikroskopowa moczu(bakterie)
- posiewy moczu
Kiedy występują zawyżone wyniki azotyów?
przy długim przechowywaniu próbki w temperaturze pokojowej (badanie powinno być wykonane w ciągu 2 godzin, lub należy przechowywać mocz w lodówce)
Kiedy wystąpić mogą zaniżone wyniki azotynów?
1) bakterie gram(+) i drożdżaki nie są zdolne do redukcji azotanów i nie są wykrywane tą metodą
2) przy krótkiej inkubacji moczu w pęcherzu moczowym przed mikcją
3) obniżenie wydalania azotanów pochodzenia pokarmowego u pacjentów niedożywionych lub w trakcie żywienia pozajelitowego
Bakteriomocz znamienny i o czym świadczy:
104–105/ml może świadczyć o zakażeniu dróg moczowych i nerek
Bakteriomocz bezobjawowy (i o czym świadczy):
występowanie znamiennego bakteriomoczu bez klinicznych objawów zakażenia dróg moczowych
Ropomocz to:
mocz zawierający leukocyty oraz drobnoustroje w takiej ilości, że powodują zmianę barwy, zmętnienie i specyficzny zapach moczu
Ropomocz jałowy to:
brak wzrostu bakterii na zwyczajnych pożywkach u chorego z leukocyturią, co może wskazywać na zakażenie prątkami gruźlicy, bakteriami beztlenowymi, grzybami, wirusami, lub pasożytami.
Co jest jednym z najważniejszych wskaźników chorób nerek?
Białkomocz (zwykle albuminuria) jest jednym z najważniejszych wskaźników chorób nerek
W jakim celu u kobiet w ciąży wykonuje się przesiewowo badania pod kątem obecności białka w moczu?
U kobiet w ciąży wykonuje się przesiewowo badania pod kątem obecności białka w moczu, które mogą wskazywać na możliwość wystąpienia stanu przedrzucawkowego
W jakim celu (oprócz przesiewowej diagnostyki zespołu nerczycowego) można zastosować test na obecność białka w moczu?
Oprócz przesiewowej diagnostyki zespołu nerczycowego test ten można wykorzystać w ocenie powikłań cukrzycy, kłębuszkowego zapalenia nerek, amyloidozyi szpiczaka mnogiego
Ograniczenia testy na obecność białka we krwi:
w teście paskowym oznaczana jest głównie albumina, inne białka nie (np.łańcuchy lekkie immunoglobulin).
Jakie inne testy stosuje się do wykrywania białek w moczu?
- Kwas sulfosalicylowy(SSA)
- próba zmętnieniowa
- elektroforeza białek moczu
- oznaczanie białek BenceJonesa
Białko w moczu w warunkach fizjologicznych:
W warunkach fizjologicznych pojawia się białkomocz, ale nigdy nie przekracza 150 mg/dobę
U kobiet w ciąży może wzrastać do 300 mg/dobę, u małych dzieci do 250 mg/dobę
Białko w moczu u kobiet w ciąży:
U kobiet w ciąży może wzrastać do 300 mg/dobę
Białko w moczu u małych dzieci:
u małych dzieci może wzrastać do 250 mg/dobę
Jaki jest wynik prawidłowy na obecność białka w moczu?
Wynik prawidłowy: < 150 mg/dobę
negatywny
Jak wykrywamy białkomocz rutynowo?
Białkomocz wykrywany jest przy użyciu testów paskowych (próg detekcji 200-250 mg/L). Ilość białka w moczu wykrywana jako ilość śladowa testem paskowym przewyższa 3-krotnie wartości prawidłowe.
Czy można ‘olać’ dodatni wynik białkomoczu?
NIE, NIGDY!!!!!!
Żaden dodatni wynik białkomoczu nie może zostać zlekceważony i musi zostać dokładnie przeanalizowany.
Przyczyny białkomoczu funkcjonalnego:
- Białkomocz ortostatyczny.
- Przegrzanie (opalanie się, sauna, gorąca kąpiel, gorączka).
- Wychłodzenie.
- Wysiłek fizyczny.
- Stres.
Na czym polega weryfikacja dodatniego wyniku białkomoczu?
- powtórzeniu badania moczu po przeszkoleniu pacjenta z zakresu prawidłowego przygotowania się do badania i pobrania materiału. Należy także poinstruować pacjenta, jak uniknąć białkomoczu przemijającego
- Jeżeli pomimo zachowania wszystkich rygorów powtórne badanie białkomoczu da wynik dodatni, to należy rozpocząć dalszą diagnostykę.
Co robimy jeśli wyjdzie nam dodatni wynik białkomoczu?
Dalsza diagnostyka –odpowiedź na dwa pytania:
-
Jak dużo białka jest w moczu?
- Białkomocz dobowy.
- Stosunek białko całkowite/kreatynina w moczu.
-
Jakie białka są obecne w moczu?
- Elektroforeza białek moczu
- Oznaczenie stężenia białek markerowych.
Zagęszczanie moczu do oceny mikroskopowej moczu:
- zwykle 10 –krotne przez wirowanie
- w pediatrii bada się osad moczu nieodwirowanego
Przechowywanie moczu do oceny mikroskopowej moczu:
- komórki i wałeczki ulegają dezintegracji w ciągu 1 -3 godz. w RT.
- Przechowywanie w lodówce do 48 godz.(niewielka utrata komórek)
- W moczu alkalicznym (pH>7) następuje liza leukocytów i rozpad wałeczków oraz precypitacja fosforanów
- W niskim pH moczu (<5,5) następuje precypitacja moczanów
Co dzieje się w moczu alkalicznym z jego skłądnikami?
W moczu alkalicznym (pH>7) następuje liza leukocytów i rozpad wałeczków oraz precypitacja fosforanów
Co dzieje sie ze skłądnikami moczu w niskim jego pH?
W niskim pHmoczu (<5,5) następuje precypitacja moczanów
Zalecenia co do przygotowania pacjenta do oddania próbki do mikroskopowej oceny moczu:
- Unikać wysiłku fizycznego
- Unikać nadmiernej diurezy
- Nie wykonywać w czasie menstruacji
- Bez założonego cewnika
Co można wykryć w mikroskopowej ocenie moczu?
- Erytrocyty z oceną morfologii
- Leukocyty
- Komórki nabłonkowe:
- Płaskie (cewka moczowa)
- Przejściowe (kielichy i miedniczki nerki, moczowody i pęcherz moczowy)
- Kanalikowe
- Wałeczki
- Kryształy
- Bakterie i drożdże
- Pasożyty
Jaki powinien być prawidłowy osad moczu w ocenie mikroskopowej?
- klarowny, bezbarwny
- Niewielka ilość składników komórkowych
- Nieliczne komórki nabłonka płaskiego (nabłonki wielokątne)
- Pojedyncze leukocyty (do 5 wpw)
- Sporadyczne erytrocyty (3-4 wpw)
- Nieliczne pasma śluzu
- Nieliczne kryształy
- < 3 wałeczki szkliste i brak białka, leukocytów i erytrocytów
Co wskazuje na nieprawidłowy osad moczu w HPF (High Power Field)?
- > 3 erytrocytów,
- > 5 leukocytów,
- > 2 komórki kanalików nerkowych
- Obecne bakterie
Powiększenie obrazu w HPF?
400x
Co wskazuje na nieprawidłowy osad moczu w LPF (Low Power Field)?
- > 3 wałeczki szklistelub
- > 1 wałeczek ziarnisty
- > 10 komórek nabłonkowych płaskich, wielobocznych
- Wałeczki komórkowe (erytrocytarne, leukocytarne)
Powiększenie obrazu w LPF?
200x
Obecność czego w badaniu osadu wskazuje na jego nieprawidłowość?
- Grzybów lub drożdży, pasożytów
- Patologiczne kryształy (leucyny, tyrozyny, cystyny)
- Duża ilość kwasu moczowego lub kryształyszczawianów
Co jest powodem wyługowania krwinek czerwonych?
Wyługowanie krwinek jest konsekwencją ich długotrwałego przebywania w środowisku hipoosmotycznym, np. w świetle cewek nerkowych, w moczowodach lub pęcherzu moczowym, jeśli gęstość względna moczu jest mniejsza niż 1.010 g/ml
Co to są erystrocyty wyługowane?
Erytrocyty wyługowane –puste krążki z jednorodną, pozbawioną ziarnistości cytoplazmą, erytrocyty stają się okrągłe i przybierają postać cieni krwinek. Stopień wyługowania erytrocytów nie pozwala na wiarygodne określenie miejsca ich pochodzenia
Co jest jedynym dowodem nerkowego pochodzenia krwinek czerwonych w erytrocyturii?
Jedynym dowodem nerkowego pochodzenia krwinek czerwonych jest stwierdzenie w osadzie moczu krwinek dysmorficznych( często w obecności wałeczków erytrocytarnych)
Co sugeruje obecność w moczu duża liczba niezmienionych morfologicznie i niewyługowanych erytrocytów w moczu (i co z tym dalej zrobić)?
- Duża liczba niezmienionych morfologicznie i niewyługowanych (świeżych!) erytrocytów sugeruje, że pochodzą one z dróg wyprowadzających mocz
- Taka sytuacja wymaga przeprowadzenia pogłębionej diagnostyki urologicznej
Skąd się biorą i co to są erytrocyty dysmorficzne?
- Erytrocyty po przejściu przez błonę podstawną kłębuszka nerkowego stają się erytrocytami dysmorficznymi
- Erytrocyty dysmorficzne:
- Zmienna wielkość komórki
- Utrata dyskoidalnego kształtu
- Pofałdowanie błony komórkowej
- Utrata cytoplazmy
- Zmniejszona zawartość Hb i obecność ziaren Hb
Kiedy możemy stwierdzić hematurię pochodzenia pozakłębuszkowego?
>80% erytrocytów izomorficznych
Kiedy możemy stwierdzić hematurię pochodzenia kłębuszkowego?
- >80% erytrocytów dysmorficznych
lub
- >5% akantocyty
Kiedy możemy stwierdzić hematurię mieszaną?
~50%/50% isomorficzne vs. dysmorficzne
Kiedy występują neutrofile w moczu?
- Infekcje dróg moczowych
- Nieinfekcyjne choroby nerek
- niektóre kłębuszkowe zapalenia nerek
- zapalenie śródmiąższowe
- wielotorbielowatość nerek
- nowotwory dróg moczowych
- kamica układu moczowego
- Zanieczyszczenia wydzieliną z pochwy (u kobiet + liczne nabłonki płaskie)
Zwiększona liczba leukocytów w moczu może być następstwem m.in. dużego wysiłku fizycznego, gorączki oraz niewydolności krążenia
Komórki nabłonka płaskiego w moczu:
- (z dolnych dróg moczowych)
- niewielka ich ilość jest zawsze obecna w osadzie moczu (u kobiet, złuszczone z cewki moczowej)
- Duże ilości obecne w zapaleniu pochwy (infekcyjnym)
Komórki nabłonka przejściowego w moczu:
- (kielichy, miedniczki nerki, moczowody, pęcherz moczowy),
- Infekcje dróg moczowych
- Kamica dróg moczowych
- Wodonercze
- Nowotwory dróg moczowych
- Cewnik w pęcherzu moczowym, stentmoczowodowy
Komórki nabłonkowe kanalików nerkowych w moczu:
- Martwica kanalików nerkowych
- Zapalenia śródmiąższowe
- Odrzucanie przeszczepu
- Proliferacyjne zapalenie kłębuszków nerkowych
- Zespół nerczycowy
- Leki nefrotoksyczne
Co to są wałeczki w moczu i skąd się biorą?
odlewy białkowe kanalików nerkowych, powstają w wyniku agregacji i żelowej przemiany włókien glikoproteiny Tamma-Horsfalla w dystalnych cewkach nefronu i cewkach zbiorczych.
Wałeczki szkliste (skład i występowanie):
- białko Tamma-Horsfala
- Po kapieli, saunie, wysiłku, gorączce, białkomocz zastoinowy
Wałeczki ziarniste (skład i występowanie):
- Białko i rozpadłe komórki nabłonkowe
- Stany zap. Nerek, toksyczne uszk. nerek, choroby serca, zapalenie płuc
Wałeczki nabłonkowe (skład i występowanie):
- Białko i k. nabłonkowe
- z. cewki moczowej, pęcherza, miedniczek nerk.
Wałeczki erytrocytarne (skład i występowanie):
- Białko i erytrocyty
- Krwinkomocz pochodzenia nerkowego, kłębuszkowe zap. nerek
Wałeczki leukocytarne (skład i występowanie):
- Białko i leukocyty
- Odmiedn. Zap. Nerek, zapalenie śródmiąższowe nerek
Wałeczki woskowe (skład i występowanie):
- Białko
- Przewlekłe procesy degeneracyjne komórek kanalików nerkowych
Wałeczki tłuszczowe (skład i występowanie):
- Białko i tłuszcze
- Zespół nerczycowy
Wałeczki śpiączkowe (skład i występowanie):
- Białko i tłuszcze
- Śpiączka cukrzycowa, wątrobowa
Wałeczki hemoglobinowe (skład i występowanie):
- Białko i hemoglobina
- Hemoglobinuria
Wałeczki bakteryjne (skład i występowanie):
- Bakterie
- Zakażenie bakteryjne układu moczowego
Wałeczki mineralne (skład i występowanie):
- Moczany
- Stany zapalne dróg moczowych
Obecność jakich wałeczków świadczy zawsze o ciężkiej chorobie nerek w stadium daleko zaawansowanej niewydolności?
Obecność wałeczków woskowych (tzw. szerokich)
Rodzaje próbek moczu:
- Pierwsza poranna próbka moczu
- Po nocnym odpoczynku (co najmniej 8-godzinnej inkubacji w pęcherzu moczowym) i przed posiłkiem i przed wysiłkiem fizycznym, najlepsza do oceny ciężaru właściwego moczu, albuminurii i białkomoczu
- Druga poranna porcja moczu
- Zwykle po 2 - 4 h po oddaniu pierwszej porannej mikcji, źródłem błędu może być przyjmowanie płynów i posiłku oraz wysiłek fizyczny
- Dobowa zbiórka moczu
- Wszystkie porcje moczu oddawane w ciągu 24 godzin. Może być rozpoczęta o każdej porze dnia, ale najlepiej od drugiej porannej mikcji, Stosowanie właściwych środków do stabilizacji moczu w zbiórce dobowej,
- Próbka przygodna moczu
- Bez określenia objętości i czasu pobrania, Obarczona największą liczbą wyników fałszywie ujemnych, Uzyskiwana najczęściej od pacjenta w stanach nagłych
- Mocz z cewnika
- Źródłem błędu jest pobieranie moczu do badania z worków przyłączonych lub cewników założonych na dłużej
- Punkcja nadłonowa
- Mocz z torebek foliowych
Co jest podstawowym źródłem błędu przedanalitycznego przy próbce moczu?
Podstawowe źródło błędu przedanalitycznegowiąże się z wydłużeniem czasu pomiędzy oddaniem moczu i wykonaniem analizy!
Obostrzenia co do próbki i badania moczu testami paskowymi:
- Większość testów paskowych do badań biochemicznych nie wymaga specjalnych konserwantów pod warunkiem, że badanie wykonane jest w ciągu 24 h,
- Mocz musi być przechowywany w miejscu chłodnym i ciemnym do czasu analizy,
- Namnażające się bakterie zmieniają pola paskowe dla azotynów i białka!
- Chłodzenie próbki może powodować precypitację moczanów i fosforanów
- Wydłużenie czasu do wykonania analizy sprzyja rozpadowi elementów upostaciowanych szczególnie w moczu alkalicznym i przy niskim ciężarze właściwym (np. dzieci z nasiloną diurezą), liczba WBC może być kwestionowana już po 2-4 h od pobrania
Aktywny osad moczu (active urinary sediment):
- Zawiera liczne erytrocyty, szczególnie z obecnymi erytrocytami dysmorficznymi, leukocytami, wałeczkami erytrocytarnymii leukocytarnymi.
- Aktywny osad moczu wskazuje na toczący się proces zapalny, związany najczęściej z kłębuszkowym zapaleniem nerek lub zapaleniem małych naczyń
- Nieaktywny osad moczu (blandurinarysediment) zawiera jedynie wałeczki szkliste lub ziarniste, bez obecności erytrocytów, leukocytów czy wałeczków komórkowych (erytrocytarnych leukocytarnych) i wskazuje na brak procesu zapalnego
Co można wykryć za pomocą testów paskowych?
- Glukoza
- Bilirubina
- Ciała ketonowe
- Ciężar właściwy
- Hb/krwinki
- pH
- Białko
- Urobilinogen
- Azotyny
- Esteraza leukocytarna
