Choroby kompleksowe

Question 1

Definicja chorób kompleksowych

Answer 1

Określane mianem wieloczynnikowych, których występowanie jest uwarunkowane przez:

• jeden/więcej genów
• przy udziale lub nie czynników środowiskowych

Ich charakter i nasilenie mogą być mierzone na skali ciągłej (np. CTK, BMI, IQ)
Ich dziedziczenie nie przebiega zgodnie z prostym modelem mendlowskim

Question 2

Choroby monogenowe a kompleksowe - Częstość

Answer 2

monogenowa: niska
kompleksowe: wysoka

Question 3

Choroby monogenowe a kompleksowe - liczba genów

Answer 3

monogenowe: jeden
kompleksowe: wiele

Question 4

Choroby monogenowe a kompleksowe - penetracja genu

Answer 4

monogenowe: wysoka
kompleksowe: niska

Question 5

Choroby monogenowe a kompleksowe - Wpływ czynn. środowisk. na fenotyp

Answer 5

monogenowe: niewielki
kompleksowa: znaczny

Question 6

Choroby monogenowe a kompleksowe - Sposób identyfikacji chorych

Answer 6

monogenowe: analiza rodowodu+objawy
kompleksowa: przesiew populacyjny

Question 7

Choroby monogenowe a kompleksowe - Możliwości profilaktyki

Answer 7

monogenowe: porada genetyczna - diagnostyka prenatalna
kompleksowe: zmiana diety/stylu życia; unikanie ekspozycji na ksenobiotyki

Question 8

Choroby monogenowe a kompleksowe - Korzyści z wczesnej identyfikacji

Answer 8

monogenowe: rzadko możliwe podjęcie terapii przyczynowej
kompleksowe: możliwość wdrożenia leczenia przyczynowego

Question 9

Etiologia choroby kompleksowej może być:

Answer 9

Oligogenowa:
-jeden lub kilka genów z różnych loci, o silnym efekcie fenotypowym

Poligenowa:
-wiele genów z różnych loci, o indywidualnie małym efekcie fenotypowym

Oligo- lub poligenowa + czynn. środowiskowe:
-współdziałanie między genetycznie uwarunkowaną podatnością a czynnikami środowiskowymi odgrywającymi zwykle rolę wyzwalającą

Question 10

“wielka trójka” chorób kompleksowych

Answer 10

Ch. nowotworowe
Ch. ukł. sercowo-naczyniowego
Ch. psychiczne

Question 11

Istotne choroby kompleksowe u dzieci

Answer 11

• ch. alergiczne
• wady wrodzone
• ch. układowe tkanki łącznej
• cukrzyca
• celiakia
• IBD

Question 12

Najlepszy model opisujący rozkład cechy kompleksowej w rodzinach

Answer 12

Łączna (genetyczna i środowiskowa) podatność na wystąpienie choroby ma w populacji rozkład normalny
Wartość progowa to wystąpienie wady/choroby
(model progowy Falconera)

Question 13

Jaką metodą identyfikujemy loci genów odpowiedzialnych za wystąpienie choroby?

Answer 13

Klonowaniem pozycyjnym - stopniowe przejście od fenotypu do genotypu

Question 14

Klonowanie pozycyjne za pomocą badania przesiewowego - ogólnie o co chodzi

Answer 14

Badanie przesiewowe poszukujące asocjacji między polimorfizmami DNA genów o znanych loci a cechą chorobową w obrębie całego genomu - GWAS (genome wide association study)

Question 15

Klonowanie pozycyjne za pomocą badania przesiewowego - co musimy/nie musimy wiedzieć?

Answer 15

Nie musimy szczegółowo znać patomechanizmu choroby

Question 16

Klonowanie pozycyjne za pomocą badania przesiewowego - efekt

Answer 16

Dostarcza wstępnych informacji, które po potwierdzeniu w niezależnych badaniach na innych populacjach stanowią podstawę do badań rodzinnych pozwalających na ewentualne wykrycie sprzężenia między markerem a badaną cechą

Question 17

Klonowanie pozycyjne za pomocą badania genów kandydujących - czego ono wymaga?

Answer 17

• znajomości locus genu
• potwierdzenia sprzężenia locus z badaną cechą
• znajomości sekwencji genu i jego funkcji wskazującej na udział w patomechanizmie choroby
• identyfikacji specyficznego polimorfizmu w obrębie genu, o znaczącej częstości populacyjnej wystarczającej do przeprowadzenia analizy

Question 18

Klonowanie pozycyjne za pomocą jakich dwóch badań?

Answer 18

• badania przesiewowego

- badanie genów kandydujących