Choroby kompleksowe Flashcards
Definicja chorób kompleksowych
Określane mianem wieloczynnikowych, których występowanie jest uwarunkowane przez:
- jeden/więcej genów
- przy udziale lub nie czynników środowiskowych
Ich charakter i nasilenie mogą być mierzone na skali ciągłej (np. CTK, BMI, IQ)
Ich dziedziczenie nie przebiega zgodnie z prostym modelem mendlowskim
Choroby monogenowe a kompleksowe - Częstość
monogenowa: niska
kompleksowe: wysoka
Choroby monogenowe a kompleksowe - liczba genów
monogenowe: jeden
kompleksowe: wiele
Choroby monogenowe a kompleksowe - penetracja genu
monogenowe: wysoka
kompleksowe: niska
Choroby monogenowe a kompleksowe - Wpływ czynn. środowisk. na fenotyp
monogenowe: niewielki
kompleksowa: znaczny
Choroby monogenowe a kompleksowe - Sposób identyfikacji chorych
monogenowe: analiza rodowodu+objawy
kompleksowa: przesiew populacyjny
Choroby monogenowe a kompleksowe - Możliwości profilaktyki
monogenowe: porada genetyczna - diagnostyka prenatalna
kompleksowe: zmiana diety/stylu życia; unikanie ekspozycji na ksenobiotyki
Choroby monogenowe a kompleksowe - Korzyści z wczesnej identyfikacji
monogenowe: rzadko możliwe podjęcie terapii przyczynowej
kompleksowe: możliwość wdrożenia leczenia przyczynowego
Etiologia choroby kompleksowej może być:
Oligogenowa:
-jeden lub kilka genów z różnych loci, o silnym efekcie fenotypowym
Poligenowa:
-wiele genów z różnych loci, o indywidualnie małym efekcie fenotypowym
Oligo- lub poligenowa + czynn. środowiskowe:
-współdziałanie między genetycznie uwarunkowaną podatnością a czynnikami środowiskowymi odgrywającymi zwykle rolę wyzwalającą
“wielka trójka” chorób kompleksowych
Ch. nowotworowe
Ch. ukł. sercowo-naczyniowego
Ch. psychiczne
Istotne choroby kompleksowe u dzieci
- ch. alergiczne
- wady wrodzone
- ch. układowe tkanki łącznej
- cukrzyca
- celiakia
- IBD
Najlepszy model opisujący rozkład cechy kompleksowej w rodzinach
Łączna (genetyczna i środowiskowa) podatność na wystąpienie choroby ma w populacji rozkład normalny
Wartość progowa to wystąpienie wady/choroby
(model progowy Falconera)
Jaką metodą identyfikujemy loci genów odpowiedzialnych za wystąpienie choroby?
Klonowaniem pozycyjnym - stopniowe przejście od fenotypu do genotypu
Klonowanie pozycyjne za pomocą badania przesiewowego - ogólnie o co chodzi
Badanie przesiewowe poszukujące asocjacji między polimorfizmami DNA genów o znanych loci a cechą chorobową w obrębie całego genomu - GWAS (genome wide association study)
Klonowanie pozycyjne za pomocą badania przesiewowego - co musimy/nie musimy wiedzieć?
Nie musimy szczegółowo znać patomechanizmu choroby
Klonowanie pozycyjne za pomocą badania przesiewowego - efekt
Dostarcza wstępnych informacji, które po potwierdzeniu w niezależnych badaniach na innych populacjach stanowią podstawę do badań rodzinnych pozwalających na ewentualne wykrycie sprzężenia między markerem a badaną cechą
Klonowanie pozycyjne za pomocą badania genów kandydujących - czego ono wymaga?
- znajomości locus genu
- potwierdzenia sprzężenia locus z badaną cechą
- znajomości sekwencji genu i jego funkcji wskazującej na udział w patomechanizmie choroby
- identyfikacji specyficznego polimorfizmu w obrębie genu, o znaczącej częstości populacyjnej wystarczającej do przeprowadzenia analizy
Klonowanie pozycyjne za pomocą jakich dwóch badań?
- badania przesiewowego
- badanie genów kandydujących
