Brainscape's Knowledge GenomeTM

Browse over 1 million classes created by top students, professors, publishers, and experts.


See full index

Lífeðlisfræði I > Blóðrásarkerfið > Flashcards

Blóðrásarkerfið Flashcards

1
Q

Blóðrásarferlið

A

Hjarta -> Slagæðar -> Slagæðingar -> Háræðar -> Bláæðlingar -> Bláæðar -> Efri hjarta

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Hlutverk blóðrásar

A

stjórna varmaflutningi

koltvísýringur og úrgangsefni flutt burt

boðflutningur (hormón)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Æðakerfið - Hliðtengt

A

blóð flæðir inn í hvert líffæri á sama tíma

(meltingarkerfið fær 21% blóð)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Blóðflæði til lungana er jafn mikið

A

á hverri tímaeiningu rennur ca jafnmikið blóð um lungun og rennur um öll hin líffærin samanlagt

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Munurinn á krafti blóðs, hægri og vinstri helmings líkamans

A

Minni kraftur frá hægri helmingnum

ostyttri leið = > þarf minni kraft og mótstaða og viðnám er minni í hægri helmingi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Viðhald á blóði - Nýrun, meltingarvegurinn og húðin

A

þurfa ekki svona mikið blóðflæði til að lifa af, má minnka = má minnka t.d. í flight og fight

hjálpa við að viðhalda efnasamsetningu blóðs og að halda því passlega heitu

fá „umframblóðflæði”

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Þrýstingsmunur skiptir máli en ekki

A

þrýstingurinn sjálfur

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Megin stjórnun blóðflæðis

A

slagæðlingar geta breytt vídd

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Hvað tengt blóðflæðinu hefur mest áhrif?

A

Vídd

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Slagæðar - Hlutverk

A

Fyrsti hluti af flutningi frá hjarta

Geyma þrýsting

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Slagæðar - Bandvefur inniheldur

A

elastín (teygjanleiki) og kollagen (styrkur)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Geyma þrýsting

A

Slagæðar

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Blóðþrýstingur (þrýstingur í slagæðum)

A

· Meðtaltal þrýstingurinn er ekki bara hreint meðaltal af sys og dia (120/80) = 93 = toppurinn er ekki jafn og botninn - erum lengur nær neðri mörkum en efri -> neðri mörk 2falt meira vægi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Slagæðar geyma þrýsting

A

· Sleglar hjartans dragast saman og pumpa út blóð = þenjast slagæðarnar út (elastínið gerir þær teygjanlegar).

· Hjartað slakar á = skreppa æðarnar saman og ýta þar með á eftir blóðinu.

· = alltaf flæðir blóð í slagæðlingana (arterioles) og inn í háræðakerfið

· Stórar slagæða (t.d. ósæðin) : fær gusu af þrýstingi (blóði) frá vinstri slegli og tútnar út, svo slakar slegillinn á (fer í 0) - og þá slaknar líka á þrýstingi í ósæðinni en tæmist ekki neðar en 80 mm Hg

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Púlsþrýstingur

A

munur á neðri og hærri mörk

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Megin mótstaðan í kerfinu

A

Slagæðlingar

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Hlutverk Slagæðlinga

A
  • Megin mótstaðan í kerfinu
  • Stýring á Blóðþrýstingi og blóðflæði
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Í slagæðlingum er lítið af elastíni

A

meira af sléttum vöðva - ítaugaður af sympatískum taugafrumum

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Hvernig stýra slagæðlingar mótstöðu/flæði ?

A
  • Víkkun => Meira flæði
  • Þrenging => Minna flæði

Radiusinn er aðalmálið

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Grunntónn (tone) í slagæðlingum: (grunnspenna)

A

ekki alveg slakir í hvíld

þeirra 0 ástand er samdráttur

Alltaf smá spenna - dregst saman sjálfur og sympatíska kerfið (noradrenalín)

Getur breytt í báðar áttir, - slökun (auka blóðflæði) og samdráttur (minna blóðflæði)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Hvað stýrir vídd slagæðlinga?

A
  • Innri stýring
  • Ytri stýring
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Innri stýring slagæðlinga

A

dreifing blóðflæðis

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Ytri stýring slagæðlinga

A

stjórn blóðþrýstings

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Slagæðlingar - Innri stýring: Stýring hvað fer mikið í hvaða líffæri

A

(Slagæðar geta stýrt mótstöðunni) - geta stýrt hversu mikið blóðflæði

Ef vöðvi vinnur mikið - slagæðlingar víkka æðar = meira blóðflæði

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Q

Innri stýring - Þrenging á slagæðlingi vegna

A
  • Myogenic stjórn
  • O2

-CO2

  • Endothelin
  • Kuldi
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
26
Q

Innri stýring - Víkkun á slagæðlinga vegna

A
  • Myogenic stjórn
  • O2
  • CO2
  • NO
  • Histamín
  • Hiti
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
27
Q

Innri stýring á vídd slagæðlinga: Breyting á efnaumhverfi

A
  • Aukin virkni vefs/aukin efnaskipti => víkkun slagæðlinga
  • O2 - LÆKKAR (við meiri efnaskipti minnkar O2)
  • CO2 - HÆKKAR
  • Sýra (HCO3 og mjólkursýra) - HÆKKAR (vegna loftfirrða efnaskipta)
  • K+ utan frumu - HÆKKAR (því Na/K ATPasi pumpar K aftur inn þegar er mikið að gera)
  • Osmólar styrkur - Hækkar
  • Adenósínlosun - HÆKKA (sérstaklega mikilvægt í hjarta og víkkar kransæðar hjartans þegar vinnuálag hjartans eykst)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
28
Q

Innri stjórn slagæðlinga - Æðaþekja

A
  • Milliliður
  • NO (víkkar)
  • Endothelin (þrengir)
  • VEGF -> ýtir undir nýmyndun æða
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
29
Q

Slagæðlingar - Milliliður

A

breytingar á styrk efna => Æðaþekja losar efni => Áhrif á sléttar vöðvafrumur í æð

30
Q

Histamín: hluti af innri stjórn slagæðlinga

A

Losun: áverkar, ofnæmisviðbragð, úr sérstökum frumum í bandvef/sumum hvítum blóðkornum

Verkun - víkkar slagæðlinga (roði)

31
Q

Myogenic stjórnun : innri stjórnun - vídd slagæðlinga : Breyting á þrýstingi

A

Ef meiri BÞ inn í eh slagæðlingi (þá vill hann strekkjast í sundur) => Meiri strekkt á slagæðlingi => Slagæðlingur streitist á móti

-> ef strekkt á slagæðlingi = þá strekkja þeir á móti

ef þrýstingur eykst þá aukum við viðnámið aftur

Ef þrýstingur hækkar þá veldur það hækkun á flæði = slagæðlingar streitast á móti og minnka blóðflæðið, staðbundið

32
Q

Sjálfvirk stjórnun („autoregulation”)

A

· Blóðflæði haldið passlegu - samspil myogenic og metabolic (efna) stjórnunar

· Mjög gott í heila (er engin ytri stjórnun í heila)

33
Q

Skerspenna (shear stress)

A

blóðið nuddist í vegginn í æðinni - losnar NO sem víkkar æðina

34
Q

Staðbundinn hiti/kuldi : partur af innri stjórnun

A

· Hiti víkkar slagæðlingar

· Kuldi þrengir

35
Q

Ytri stjórnun á vídd slagæðlinga: um allan líkamann (staðin fyrir staðbundið)

A
  • Taugar -> sympatíska kerfið mikilvægast
  • Hormón
  • Víðtæk áhrif -> áhrif á slagæðlinga víða í líkamanum á sama tíma
  • Stjórnun á blóðþrýstingi
  • Ytri stjórn hefur áhrif á slagæðlinga víðar í einu (mörgum líffærum) og breytir þannig BÞ meira í kerfinu í heild.
  • BÞ í slagæðum (frá hjarta) ræðst af stórum hluta af mótstöðunni í æðakerfinu og sú mótstaða stjórnast að stórum hluta af ytri stjórnuns
36
Q

TPR = heildarviðnám í æðakerfinu - Stýrt með

A

ytri stjórnun á vídd slagæðlinga , sú stýring stýrir MAP

37
Q

MAP = CO*TPR

A

Meðaltalsslagæðaþrýstingur = Útflæði hjartans * Heildarviðnám í æðakerfinu

38
Q

Af hverju að búa til mótstöðu og þrýsting ?

A

Getum skúrfað frá ef þrýstingur í slagæðakerfinu eftir þörfum

39
Q

Grunntónn í slagæðlingum

A

· Samdráttur vegna sympatískra áhrifa (ekki í heila)

· Myndar mótstöðu

· Myndar þrýstingsmun yfir kerfið í heild

40
Q

Ytri stjórn á vídd slagæðlinga

A
  • Taugakerfið og hormón
  • Noradrenalín frá sympatískum taugafrumum
  • Noradrenalín og adrenalín frá nýrnahettum
  • Vasopressín og angíótensín 2
41
Q

Noradrenalín frá sympatískum taugafrumum

A

Alpha-1 adrenergir viðtakar á slagæðlingum - ef noradrenalín tengist alpha 1 =verður samdráttur

42
Q

Noradrenalín og adrenalín frá nýrnahettum

A
  • Noradrenalín + alpha 1 = samdráttur (þrengir)
  • Adrenalín + beta 2 = víkkun
43
Q

Alpha-1

A

meltingarfærum eða fleirum stöðum

44
Q

Beta 2

A

í vöðvum (og í berkjum)

45
Q

Vasopressín og angíótensín 2

A

hormón - þrengja æðar (meira til lang tíma):

  • Hormón
  • Vökva og saltbúskapur (nýru)
  • Æðasamdráttur (t.d. við blæðingu)
46
Q

Slagæðlingar í heila ekki með alpha 1 viðtaka

A

· Noradrenalín frá sympatískum taugum dregur slagæðlinga ekki saman - ekki ytri stjórnun

· Fellur þá ekki bþ til heilans og blóðflæðið með? = Nei

47
Q

Stærsti hluti flutnings milli blóðs og vefs

A

Háræðar

48
Q

Háræðar eru sérhæfðar

A

til að auðvelda flutning efna úr blóði yfir í vef (og öfugt). - Háræðakerfið er miklu afkastameira heldur en hinar æðagerðinar með flutning.

49
Q

Af hverju virkar háræðakerfið svona vel ?

A
  • Efni flutt með að mestu leyti með sveimi/dreifing
  • Sveimalengdin er lítið
  • Mjög mikið yfirborðsflatarmál
  • Blóð flæðir hægt - mikill tími
50
Q

Hvers vegna flæðir blóð hægt um háræðar ?

A

Þverskurðarflatarmálið er gríðarlegt

51
Q

Viðnámið er mest í

A

Slagæðlingum

52
Q

Mismunandi gegndræpi háræða

A
  • Þétttengsli (tight junctions) í háræðum heila
  • „Venjulegt” gegndræpi
  • Gluggar á æðaþekjufrumum
  • Ósamfelldar háræðar
53
Q

Blóðflæði stýrt um

A

háræðar

54
Q

Tvenns konar stjórnun á staðbundnu blóðflæði

A
  • vídd slagæðlinga
  • Hlutfall opinna/lokaðra háræða
55
Q

Efni úr blóði -> í millifrumuvökva (fara ekki beint inn í frumuna) -> inn í frumur

A

Oftast auðvelt fyrir efni að komast úr blóði og yfir í millifrumuvökvann. - Oftast passívur flutningur (sveim)

Hvað vantar í millifrumuvökvann sem er í blóðvökvanum? - Plasma prótein

Þegar förum inn í frumurnar þá getur verið meiri stjórnun á því - Annaðhvort passívur eða aktívur flutningur (sveim) - Meiri stjornun frá millifrumuvökva og inn í frumurnar

56
Q

Sveim

A
  • Glúkósi inn í blóðvökvanum - sveimar út úr blóðvökvi inn í frumuna - meiri glúkósi fyrir utan
  • Mikið súrefni í blóðvökvanum - sveimur inn í frumuna
  • Öfugt með CO2 - verið að búa til CO2 í vefnum - sveimar í gegnum millifrumuvökvann og inn í blóðvökva/plasma
57
Q

Hlutverk vökvaflæðis yfir háræðaveggi

A

Ef blóðþrýstingurinn fellur sem fer inn = vökva og osmótískur fellur = millifrumuvökvinn er að fara í blóðið

Ef Blóðþrýstingur vex = Blóðvökvi fer í millifrumuvökva. síast blóðið, meira í millifrumuvökva

Blóðvökvi <-> Millifrumuvökva

Vökvaflæði sér um lítinn hluta af flutningi uppleystra efna - mestallt flutt með sveimi

58
Q

Sogæðar

A
  • Skila vökva í blóðið
  • Varnir gegn sjúkdómum
  • Flutningur fitu frá meltingarvegi
  • Skila prótínum aftur í blóðið
59
Q

Hlutverk bláæða

A
  • Blóð til baka til hjarta
  • Geyma blóð
60
Q

Bláæðar

A

Víðar æðar, mikið rúmmál, teygjast án þess að streitast mikið á móti (ólíkt slagæðum)

64% blóð í bláæðum

61
Q

Hvað hefur áhrif á bláæðaflæði til hjarta?

A
  • Sympatísk örvun sléttra vöðvafrumna í bláæðum
  • Beinagrindarvöðvar í nágrenni bláæða
  • Bláæðarlokur
  • Undirþrýstingur vegna öndunarhreyfingar
  • Undirþrýstingur í hjarta
62
Q

Of lágur BÞ

A

Ekki nóg blóðflæði til heila

63
Q

Of hágur BÞ

A

•Of mikil vinna fyrir hjartað

•Hætta á skemmdum á æðakerfi

64
Q

Stjórnun blóðþrýstings - Bláæðar

A
  • Þrýstingsnemar
  • Skammtímastilling
  • Langtímastilling
65
Q

Þrýstingsnemar

A

nema þrýsting

66
Q

Skammtímastilling

A

•Tekur sekúndur að virka

•Stilling á CO og TPR

•Miðlað með áhrifum sjálfvirka taugakerfisins á hjarta og æðakerfi

67
Q

Langtímastilling

A

•Tekur mínútur og upp í daga að virka

•Blóðrúmmál stillt (áhrif á CO)

•Salt og vatnsbúskapur

•Þorsti og þvaglát

68
Q

Viðbragðsbogi fyrir blóðþrýstingsstjórnun (baroreceptor reflex)

A
  • Þrýstingsnemi nemur breytingu á þrýstingi (baroreceptor reflex)
  • Boð til heilastofns (medulla)
  • Úrvinnsla og boð send út með sjálfvirka taugakerfinu
  • Hlutfall sympatískra/parasympatískra örvunar breytist

Unnið á móti upphaflegu blóðþrýstingsbreytingunni

69
Q

Ef það er hækkaður BÞ , hvað viljum við gera ?

A

senda meira af parasympatísk boð, myndi minnka hjartsláttartíðnina, útflæði minnkar og minnkar slagrúmmálið, ytri stjórn = víkkun á æðum

70
Q

Viðbragð við lækkuðum bþ

A

sympatísk auka, draga saman æðar, eykur allt nema lækka parasympatíksa kerfið

71
Q

Parasympatísk áhrif á bþ

A

hefur áhrif á hjartað eða hjartsláttartíðnina , það er SA hnúturinn, hefur áhrif á gáttirnar. Lækkar hjartslátt (heart rate), sem lækkar cardiac output sem lækkar bþ

72
Q

Aðrir viðbragðsbogar / ferli sem hafa áhrif á blóðþrýsting

A

•Rúmmálsnemar og osmónemar

•Efnanemar fyrir lágan súrefnisþrýsting / lágt pH

•Ákveðin hegðun / tilfinningar sem stjórnað er af heilaberki og hypothalamus

•Stjórnun undirstúku á slagæðlingum

•Viðbrögð við áreynslu

Lífeðlisfræði I (14 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2025 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions