Attentie, bewustzijn en delier

Question 1

Wat is een deler?

Answer 1

een organisch-psychiatrische stoornis. Stoornis in bewustzijn/aandacht veroorzaakt door cerebrale ontregeling als gevolg van een lichamelijk aandoening en/of intoxicatie/onttrekking van een geneesmiddel. Delier heeft zonder uitzonderingen een somatisch substraat.

Question 2

Stelling: een delier is vaak idiopathisch

Answer 2

niet waar! er is altijd een lichamelijke oorzaak!

Question 3

Wat zijn typerende klachten van een pathofysiologische oorzaak bij een delier?

Answer 3

koorts, slecht zien, droge en warme huid + delier

Question 4

Aan welke twee klinische beelden moet een delier voldoen?

Answer 4

stoornis in bewustzijn en aandacht
ofwel: geen interactie met omgeving, kan niet aandacht erbij houden = diagnose

Question 5

Stelling: een delier is een klinische diagnose

Answer 5

klopt

Question 6

Welke symptomen passen nog meer bij een delier naast een stoornis in bewustzijn en aandacht?

Answer 6

desoriëntatie, verwardheid, hallucinaties, motorische onrust (stilte delier)

Question 7

Hoe is het beloop van een delier?

Answer 7

acuut ontstaan en fluctuerend beloop

Question 8

Hoe vraag je het beloop uit

Answer 8

Bij anderen!! (verpleegkundigen/naasten, de pt is geen goeie graadmeter)

Question 9

Stelling: het ontstaan van een delier kan in uren, dagen of weken

Answer 9

klopt, alhoewel weken vaker voorkomt bij ouderen

Question 10

Stelling: de snelheid is afhankelijk van de oorzaak

Answer 10

klopt

Question 11

Wat is het typerende beloop van een delier?

Answer 11

o Typerend: binnen 24-72u van prodroom tot full-blown delier (niet altijd!)
o Wisselend: ’s avonds/s’ nachts > overdag, kan ook enkele uren afwezig zijn

Question 12

Het vaststellen van een delier wordt als lastig ervaren omdat het verschillend kan uitten. Wat zijn de verschillende typen delier?

Answer 12

• hyperactief
• gemixt
• hypoactief
• excited/opwindingsdelier
• katatoon (heeeeeel rustig)
  … delier

Question 13

Bij welke risicogroep komt een hyperactief delier vaker voor?

Answer 13

bij mensen die drugs hebben gebruikt, krijg je alleen rustig bij hele hele hoge dosissen seditiva

Question 14

Hoe vaak komt een delier voor op de IC?

Answer 14

70-90%

Question 15

Hoe veel van oudere patiënten in het ziekenhuis hebben een delier?

Answer 15

10-40%

Question 16

hoe veel patiënten krijgen post-operationeel een delier?

Answer 16

10-50%

Question 17

Hoe vaak wordt de diagnose delier gemist?

Answer 17

maar 1/3 wordt herkend en 2/3 wordt gemist

Question 18

Wat zijn de oorzaken van dat een delier weinig wordt gediagnosticeerd?

Answer 18

weinig kennis, complex beeld met wisselend beloop/presentatie, moeilijk onderscheidbaar, geen objectieve test (= klinische diagnose)

Question 19

Een delier is een medische noodsituatie. Leg de ernst uit. (illustratief)

Answer 19

Een delier is een medische noodsituatie  indicatief voor onderliggend ernstig somatisch lijden. De 1 jaar mortaliteit is 35-40%, langere opname duur en blijvende cognitieve schade. Er is een 3 keer hogere sterfte op de IC na 6 maanden bij degenen die een delier hebben gehad.

Question 20

Stelling: een delier komt vaak door 1 oorzaak

Answer 20

niet waar, het is vaak multifactoreel

Question 21

Doordat een delier multifactorieel, kunnen kwetsbare en uitlokkende factoren worden geïdentificeerd. Wat zijn kwetsbare factoren?

Answer 21

leeftijd >70j, cognitieve stoornissen, ernstige ziekte, gebruik van alcohol, VG neurologische/psychiatrische aandoening

Question 22

Wat zijn uitlokkende factoren?

Answer 22

infectie, koorts, metabole ontregeling, hypoxie, operatie en trauma, dehydratie, polyfarmacie, geneesmiddelen met psychoactieve werking, intoxicatie en detoxificatie (delirium tremens)

Question 23

kijk naar dia 19 van de HC. Wat beschrijft dit figuur?

Answer 23

Dit plaatje laat zien dat een oudere die heel kwesbaar is, al een slaaptablet nodig heeft om een delier te krijgen, terwijl bij een gezond persoon veel meer nodig is.

Question 24

Er zijn heel veel (mogelijke) pathofysiologische mechanismen die ten grondslag liggen aan een delier. Wat is het voornaamste mechanisme?

Answer 24

Gaat om een ontregeling van de hersenen door een verminderd oxidatief metabolisme. T.g.v. verminderd oxidatief metabolisme ontstaan er stoornissen in de activiteit van neurotransmitters: verminderde activiteit acetylcholine, verhoogde afgifte adrenaline, verhoogde afgifte noradrenaline en verhoogde afgifte dopamine

Question 25

Welke geneesmiddelen kunnen een delier uitlokken?

Answer 25

Anticholinerge geneesmiddelen kunnen een delier uitlokken (m.n. bij ouderen die minder cholinerge activiteit hebben in het brein, opioiden), geneesmiddelen met anticholinerge bijwerken en vaak combinatie (polyfarmacie!).

Question 26

Wat is de relatie tussen een delier en Alzheimer, LBD en Parkinson?

Answer 26

Alzheimer: hypoactiviteit cholinerge projecties naar hippocampus en cortex  geheugen
LBD: hypoactiviteit cholinerg neocortex  visuele hallicunaties
Parkinson: verlies pedunculopontiene cholinerge neuronen  REM slaap

Question 27

Wat is de trias voor de diagnostiek van een delier?

Answer 27

1. Psychiatrisch onderzoek: wisselend bewustzijn/gestoorde aandacht en andere symptomen
2. Hetero-anamnese (familie en verpleging): subacuut ontstaan, premorbide cognitief functioneren, wisselend beloop
3. Er moet een oorzaak zijn

Question 28

Welk middel kan helpen bij de diagnose van een delier?

Answer 28

de delier observatie lijst (DOS).

Question 29

Wat staat er in je DD bij iemand met vermoeden van delier?

Answer 29

(lewy body) dementie en depressieve stoornis

Question 30

Ondanks dat een delier, dementie en een depressie op elkaar lijken zijn ze wel verschillend van elkaar. Hoe kan je ze onderscheiden?

Answer 30

Aanvang: (sub)acuut (delier), sluimerend (dementie) en live event (depressie)

Beloop: fluctuerend (delier), langzaam progressief (dementie) en erger in de ochtend (depressie)

bewustzijn: verlaagd (delier), helder (dementie + depressie)

aandacht: gestoord (delier), normaal (dementie), licht (depressie)

oriëntatie: gestoord (delier + dementie), normaal (depressie)

Question 31

Wat zijn de verschillende stappen in de behandeling van een delier?

Answer 31

1. Opsporen en behandelen oorzaak
   a. Somatisch/medicamenteus
2. Omgevingsmaatregelen
   a. Rustige omgeving, orienteren, dag-nachtritme
   b. Vrijheidsbeperking bij gevaar op letsel/valgevaar
3. Medicamenteus
   a. Haloperidol (eerste keus benzodiazepine)
   b. Quetiapine, olanzapine, clozapine, choline-esteraseremmers (benzodiazepine)

Question 32

Wat zijn mogelijke bijwerkingen van haloperidol?

Answer 32

: extrapiramidale verschijnselen, hoge dosering hartritmestoornissen (verlengt QT-interval), gevaal verlagen insultdrempel.

Question 33

Conclusie delier:
- Stoornis in bewustzijn/aandacht door een combi van lichamelijke oorzaken
- Wisselend beloop en presentatie
- Veel voorkomend, vaak gemist, ernstige consequenties
- Diagnostiek en behandeling trias

Answer 33

nice