3. Φαρμακοδυναμική

Question 1

Βιολογική απάντηση

Answer 1

Απόκριση κυττάρων, ιστών και οργανισμού στο φάρμακο

Question 2

Πώς τα φάρμακα δρούν στις σωματικές λειτουργίες;

Answer 2

-Μεταβάλλουν τον ρυθμό μια οποιασδήποτε σωματικής λειτουργίας
-Τροποποιούν ήδη προϋπάρχουσες ενδογενείς λειτουργίες
-ΔΕΝ προσδίδουν νέα χαρακτηριστικά σε αυτές

Question 3

Θέσεις πρόσδεσης στον υποδοχέα καθορίζονται από:

Answer 3

-Σχήμα
-Μέγεθος
-Κατανομή φορτίου του φαρμάκου

Question 4

Αποτέλεσμα δράσης φαρμάκου εξαρτάται από:

Answer 4

-Συγκέντρωση φαρμάκου
-Δόση
-Μεταβολισμός
-Ταχύτητα απορρόφησης
-Κατανομή

Question 5

Με τις καμπύλες απόκρισης-δόσης/συγκέντρωσης προσδιορίζουμε;

Answer 5

-ισχύ
-αποτελεσματικότητα

Question 6

Ισχύς

Answer 6

μέτρο της ποσότητας του φαρμάκου
που χρειάζεται για να προκληθεί μια
δεδομένη απάντηση

Question 7

ED50 ή EC50:

Answer 7

Η δόση ή η συγκέντρωση που
προκαλεί το 50% του μέγιστου
αποτελέσματος

Question 8

LD50 ή LC50:

Answer 8

Η δόση ή η συγκέντρωση που
προκαλεί θάνατο στο 50% του πληθυσμού

Question 9

ΤD50 ή ΤC50:

Answer 9

Η δόση ή η συγκέντρωση που
προκαλεί ανεπιθύμητες δράσεις στο 50% του
πληθυσμού

Question 10

Αποτελεσματικότητα

Answer 10

Η μέγιστη
απάντηση που προκαλείται από
ένα φάρμακο (Emax)

Question 11

Η αποτελεσματικότητα εξαρτάται από:

Answer 11

-σύμπλοκο φαρμάκου-υποδοχέα
-δραστικότητα φαρμάκου

Question 12

Θεραπευτικός δείκτης

Answer 12

TD50/ED50-> μέτρο ασφάλειας φαρμάκου

Question 13

Αυξημένος θεραπευτικός δείκτης

Answer 13

πιο ασφαλές φάρμακο
π.χ. πενικιλλίνη

Question 14

χαμηλός θεραπευτικός δείκτης

Answer 14

μεγαλύτερη ακρίβεια στη χορηγούμενη δόση
π.χ. βαρφαρίνη

Question 15

Συγγένεια:

Answer 15

η δύναμη σύνδεσης ενός φαρμάκου στον υποδοχέα

Question 16

Αγωνιστής

Answer 16

ενεργοποιεί το σύμπλοκο φαρμάκου-υποδοχέα

Question 17

ανταγωνιστής

Answer 17

απενεργοποιεί και παρεμποδίζει την πρόσδεση αγωνιστή/φαρμάκου

Question 18

Πλήρης αγωνιστής:

Answer 18

Ένα μόριο το οποίο δεσμεύει τον υποδοχέα
και προκαλεί ισχυρή βιολογική απάντηση. Χαρακτηρίζεται από
υψηλή χημική συγγένεια προς τον υποδοχέα και μεγάλη
αποτελεσματικότητα

Question 19

Μερικός αγωνιστής:

Answer 19

Ένα μόριο το οποίο δεσμεύει τον υποδοχέα
και προκαλεί βιολογική απάντηση μικρότερης έντασης από τον
πλήρη αγωνιστή ή τον φυσιολογικό προσδέτη. Έχει χαμηλή
αποτελεσματικότητα

Question 20

Ανρίστροφος αγωνιστής

Answer 20

Ένα μόριο το οποίο δεσμεύει τον
υποδοχέα και προκαλεί ελάττωση της φυσιολογικής
δραστηριότητας του υποδοχέα

Question 21

Συναγωνιστικοί ανταγωνιστοί:

Answer 21

• Συνδέονται στην ίδια θέση
  του υποδοχέα όπου
  προσδένεται και ο αγωνιστής
• Μετατόπιση της καμπύλης
  δόσης-απάντησης προς τα
  δεξιά.
• Καμία μεταβολή στο μέγιστο
  αποτέλεσμα
• Μεγάλες δόσεις αγωνιστή
  μπορούν να εξουδετερώσουν
  το αποτέλεσμα του
  ανταγωνιστή
• Αντιστρεπτός

Question 22

Μη συναγωνιστικοί ανταγωνιστές:

Answer 22

• Συνδέονται σε διαφορετική
  θέση του υποδοχέα σε σχέση με
  τον αγωνιστή
• Μεγαλύτερη δόση του
  αγωνιστή δεν μπορεί να
  ξεπεράσει τη δράση τους
• Μειώνεται το μέγιστο
  αποτέλεσμα
• Μη αντιστρεπτός

Question 23

Δέσμευση φαρμάκου-υποδοχέα (δυνάμεις)

Answer 23

*Ιοντικών
*Ομοιοπολικών
*Υδρόφιλων (δεσμοί υδρογόνου)
*Υδρόφοβων (δεσμοί van der Waals)

Question 24

Ομοιοπολική σύνδεση φαρμάκου-υποδοχέα

Answer 24

παρατεταμένη δράση φαρμάκου

Question 25

υποδοχείς που δεν ξέρουμε με τι δεσμεύονται

Answer 25

ορφανοί

Question 26

Αλλοστερικές επιδράσεις

Answer 26

-τροποποιούν τη συγγένεια ή τη δραστικότητα των αγωνιστών
-προσδένονται σε θέση διαφορετική από αυτή του υποδοχέα (όπως τους ΜΗ συναγωνιστικούς αναστολείς)

Question 27

Αλλοστερικές πρωτεϊνες

Answer 27

ανταγωνιστές ή ενισχυτές της δράσης των αγωνιστών

Question 28

Αλλοστερικοί ενισχυτές παραδείγματα

Answer 28

Γλυκίνη, βενζοδιαζεπίνες

Question 29

Τύποι φαρμακευτικού ανταγωνισμού

Answer 29

*Συναγωνιστικός ανταγωνισμός (Φαρμακολογικός
ανταγωνισμός)
*Χημικός ανταγωνισμός (σπάνια)
*Φαρμακοκινητικός ανταγωνισμός (συχνά)
*Αποκλεισμός σύνδεσης υποδοχέα/ενδογενούς μεσολαβητή
*Φυσιολογικός ανταγωνισμός

Question 30

Απευαισθητοποίηση και ταχυφυλαξία

Answer 30

Το φαινόμενο όπου η επίδραση του φαρμάκου ελαττώνεται σταδιακά όταν αυτό χορηγείται συνεχώς ή επανειλημμένα

Question 31

Πώς γίνεται η απευαισθητοποίηση και ταχυφυλαξία

Answer 31

*Μεταβολή στους υποδοχείς
*Εξάντληση ενδογενών διαμεσολαβητών
*Αυξημένη μεταβολική αποδόμηση του φαρμάκου
*Φυσιολογική προσαρμογή
*Ενεργητική αποβολή φαρμάκου από τα κύτταρα
*Μετατόπιση των υποδοχέων (εσωτερίκευση)
Παρατεταμένη έκθεση σε αγωνιστές-> μείωση του αρ. των διαθέσιμων υποδοχέων (ενδοκυττάρωση-εσωτερίκευση)

Question 32

Προσδιορισμός συγγένειας φαρμάκων-Μελέτες δέσμευσης

Answer 32

-Χρήση ραδιοσημασμένων συνδετών/ligands (είναι αγωνιστές ή ανταγωνιστές των υποδοχέων)
-Μελέτη της συγγένειας φαρμάκου - υποδοχέα.
-Μελέτη της πυκνότητας των θέσεων δέσμευση (binding site density, Bmax) των υποδοχέων

Question 33

Σταθερά Διάστασης Kd(k2/K1):

Answer 33

-αφορά τη συγγένεια ενός
φαρμάκου για ένα υποδοχέα
-συγκέντρωση του φαρμάκου για την κάλυψη του
50% των μορίων ενός υποδοχέα

Question 34

Bmax:

Answer 34

αφορά την πυκνότητα ενός
υποδοχέα σε ένα ιστό.

Question 35

Πόσοι τύποι υποδοχέων υπάρχουν;

Answer 35

ΤΥΠΟΥ 1: Κανάλια ιόντων ελεγχόμενα από πρόσδεμα (Ιονοτροπικοί)
ΤΥΠΟΥ 2: Υποδοχείς συζευγμένοι με G-πρωτεΐνες
(GPCR, Μεταβολοτρόποι)
ΤΥΠΟΥ 3: Υποδοχείς συνδεδεμένοι με κινάσες και άλλοι συγγενικοί υποδοχείς
ΤΥΠΟΥ 4: Πυρηνικοί υποδοχείς

Question 36

Υποδοχείς τύπου 1παραδείγματα

Answer 36

nAChR
o υποδοχέας GABΑ
οι υποδοχείς γλουταμινικού τύπου NMDA, AMPA, ΚΑ

Question 37

Δομή υποδοχέα τύπου 1:

Answer 37

• πενταμερές σύστημα υπομονάδων(α, β, γ και δ).
• Κάθε υπομονάδα: 4 διαμεμβρανικές α έλικες
• 2 θέσεις δέσμευσης ACh
• ενεργοποίηση υποδοχέα: δέσμευση μορίων Ach και στις 2 θέσεις
• Κάθε υπομονάδα διασχίζει 4 φορές τη μεμβράνη
  ->20 διαμεμβρανικές έλικες που περιβάλλουν έναν κεντρικό πόρο

Question 38

Μηχανισμός ελέγχου διάνοιξης τύπου 1 υποδοχέα:

Answer 38

• Ο νευροδιαβιβαστής επιδρά στη μετασυναπτική μεμβράνη
• Αυξάνει προσωρινά τη διαπερατότητά της σε ιόντα (Na+, K+)
• Παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος
• Εκπόλωση κυττάρου
• Άμεση σύζευξη υποδοχέα και ιοντικού καναλιού
• ΟΧΙ άλλα ενδιάμεσα βιοχημικά στάδια.
• Ταχεία δράση

Question 39

Υποδοχείς τύπου 2 παραδείγματα:

Answer 39

Συζευγμένοι με G-πρωτεϊνες-GPCR(μεταβολοτρόποι):
οι μουσκαρινικοί
ανδρενεργικοί
ντοπαμινεργικοί
υποδοχείς της 5-ΗΤ
οπιοειδών
πολλών πεπτιδίων
πουρινών
χημειοϋποδοχέων
“ορφανούς” υποδοχείς

Question 40

Υποδοχείς τύπου 2 δομή:

Answer 40

• πολυπεπτιδική αλυσίδα μήκους μέχρι και 1100 αμινοξέων
  *7 διαμεμβρανικές α έλικες, με εξωκυττάρια αμινοτελική περιοχή και ενδοκυττάρια καρβοξυτελική περιοχή

Question 41

Οικογένειες υποδοχέων τύπου 2:

Answer 41

-ροδοψίνη
-σεκρετίνη/γλυκαγόνη
-μεταβολοτρόπου υποδοχέα γλουταμινικού/αισθητήρα ασβεστίου

Question 42

Α:οικογένεια ροδοψίνης-υποδοχείς

Answer 42

-μεγαλύτερη ομάδα
-υποδοχείς για τους περισσότερους αμινικούς νευροδιαβιβαστές, πολλά νευροπεπτίδια, πουρίνες, προστανοειδή, κανναβινοειδή κτλ

Question 43

Α:οικογένεια ροδοψίνης-δομικά χαρκτηριστικά

Answer 43

-Μικρή εξωκυττάρια (αμινοτελική) ουρά
-Το προσδεμα δεσμεύεται σε διαμεμβρανικές έλικες (αμίνες) ή εξωκυττάριους βρόγχους (πεπτίδια)

Question 44

Β: οικογένεια υποδοχέων σεκρεκτίνης/γλυκαγόνης-υποδοχείς

Answer 44

Υποδοχείς για πεπτιδικές ορμόνες όπως σεκρετίνη, κανσιτονίνη, γλυκαγόνη

Question 45

Β: οικογένεια υποδοχέων σεκρεκτίνης/γλυκαγόνης-δομικά χαρακτηριστικά

Answer 45

Ενδιάμεση εξωκυττάρια ουρά που περιλαμβάνει την περιοχή δέσμευσης προσδέματος

Question 46

Γ:οικογένεια μεταβολοτρόπου υποδοχέα γλουταμινικού/αισθητήρα ασβεστίου-υποδοχείς

Answer 46

-μικρή ομάδα
-μεταβολοτρόποι υποδοχείς γλουταμινικού
-υποδοχείς GABA
-υποδοχείς αίσθησης ασβεστίου

Question 47

Γ:οικογένεια μεταβολοτρόπου υποδοχέα γλουταμινικού/αισθητήρα ασβεστίου-δομικά χαρακτηριστικά

Answer 47

Μακριά εξωκυττάρια ουρά που περιλαμβάνει την περιοχή δέσμευσης προσδέματος

Question 48

Υποδοχείς τύπου 3-ρόλος:
Συνδεδεμένοι με κινάσες και συγγενείς υποδοχείς

Answer 48

ΡΥΘΜΙΣΗ:
διαίρεσης, αύξησης, διαφοροποίησης των κυττάρων
της φλεγμονής
ιστικής επιδιόρθωσης
της απόπτωσης
ανοσολογικών αποκκρίσεων

Question 49

Υποδοχείς τύπου 3-κυριότεροι τύποι:

Answer 49

• Υποδοχείς με δράση τυροσινικής κινάσης (RΤΚ),
  EGF, NGF, Toll-like, ινσουλίνη
• Κινάσες σερίνης/θρεονίνης, TGF
• Υποδοχείς κυτταροκινών, ιντερφερόνες,
  παράγοντες διέγερσης αποικιών

Question 50

Υποδοχείς τύπου 3-Μετάδοση σήματος:

Answer 50

• Διμερισμός υποδοχέων
• Αυτοφωσφορυλίωση των μονομερών κυτοκίνης.
• Μονομερή φωσφοτυροσίνης δρουν ως αποδέκτες για τις περιοχές SH2
  Συμμετέχουν κυρίως σε συμβάντα που ρυθμίζουν την αύξηση και τη διαφοροποίηση των κυττάρων και δρουν έμμεσα μέσω γονιδιακής μεταγραφής.

Question 51

Σημαντικοί οδοί σηματοδότησης (υποδ. τύπου 3)

Answer 51

1)Οδός Ras/ Raf πρωτεϊνικών κινασών ενεργοποιούμενη από τα MAP
2)Οδός JAK/STAT

Question 52

Οδός Ras/Raf

Answer 52

μετάδοση του σήματος στον υποδοχέα με δράση τυροσινικής κινάσης
Το 1ο βήμα μετά τη δέσμευση του αγωνιστή είναι ο διμερισμός μέσω αλλαγής της στερεοδιάταξης του υποδοχέα-> οδηγεί σε αποφωσφορυλίωση της ενδοκυττάριας περιοχής του υποδοχέα.
Στη συνέχεια δεσμεύονται πρωτεΐνες που περιέχουν την περιοχή SH2 στο φωσφορυλιωμένο πλέον υποδοχέα, φωσφορυλιώνονται και οιι ίδιες και ενεργοποιείται η οδός Ras/ Raf.

Question 53

Ρόλος οδού Ras/Raf

Answer 53

σημαντικό ρόλο στη διαίρεση, αύξηση και διαφοροποίηση των κυττάρων

Question 54

Οδός JAK/ STAT

Answer 54

ενεργοποιείται από πολλές κυτταροκίνες που αλλάζουν τη στερεοδιάταξη τους, φωσφορυλιώνονται και ενεργοποιούν το μονοπάτι αυτό ώστε να μεταδοθεί το σήμα

Question 55

Ρόλος οδού JAK/STAT

Answer 55

Η οδός αυτή ελέγχει τη σύνδεση και την απελευθέρωση πολλών φλεγμονωδών διαμεσολαβητών.

Question 56

Πυρηνικοί υποδοχείς (τύπου 4)

Answer 56

*ΟΧΙ ενσωματωμένοι στις μεμβράνες
* στη διαλυτή φάση του κυττάρου
* Μετακίνηση από κυτταρόπλασμα στον πυρήνα ή παραμονή στο πυρηνικό διαμέρισμα

Question 56

Πυρηνικοί υποδοχείς(πού εμπλέκονται)

Answer 56

• Ενδοκρινή σηματοδότηση
• Μεταβολική πορεία λιπιδίων

Question 57

Πυρηνικοί υποδοχείς (ρύθμιση)

Answer 57

έκφραση μεταφορέων και ενζύμων μεταβολισμού
φαρμάκων

Question 58

Πυρηνικοί υποδοχείς (με τι σχετίζονται)

Answer 58

φλεγμονή, καρκίνο,
διαβήτη, καρδιαγγειακές παθήσεις,
παχυσαρκία, αναπαραγωγικές
διαταραχές

Question 59

Πυρηνικοί υποδοχείς δομή:

Answer 59

• Ανομοιομορφία αμινοτελικής περιοχής
• Θέση AF1
• Κεντρική περιοχή: δάκτυλους ψευδαργύρου, ευθύνεται για
  την αναγνώριση και δέσμευση στο DNA, ρύθμιση διμερισμού
• Περιοχή άρθρωσης: πολύ εύκαμπτη
• AF2 περιοχή

Question 60

Κατηγορία I πυρηνικών υποδοχών:

Answer 60

υποδοχείς των στερεοειδών, των γλυκοκορτικοειδών και αλατοκορτικοειδών, των οιστρογόνων, την προγεστερόνης και των ανδρογόνων

Question 61

Κατηγορία II πυρηνικών υποδοχών:

Answer 61

υποδοχείς ενεργοποιούμενου από παράγοντα πολλαπλασιασμού υπεροξειδιοσώματος (αναγνωρίζει ΛΟ ηπατικού υποδοχέα οξειστερολών που αναγνωρίζει χοληστερόνη)
ο υποδοχέας φανοσοειδών
ένας ξενοβιοτικός υποδοχέας
υποδοχέας της ανδροστάνης

Question 62

Υβριδική κατηγορία πυρηνικών υποδοχέων:

Answer 62

υποδοχέα της θυρεοειδικής ορμόνης
βιταμίνης D
ρετινοϊκού οξέος