13. Φαρμακολογία των νευροεκφυλιστικών νόσων

Question 1

Διαφορά εκφυλισμού και απόπτωσης

Answer 1

Στην απόπτωση έχουμε χαρακτηριστική, βαθμιαία απώλεια νευρώνων που δεν προηγείται της συσσώρευσης εκφυλιστικών προϊόντων και σχετίζεται με αραιή γλοίωση.
Στον εκφυλισμό έχουμε ταχύτερη νευρωνική διάσπαση/απώλεια, που σχετίζεται με την εναπόθεση εκφυλιστικών προϊόντων και προκαλεί έντονη φαγοκυττάρωση και γλοίωση

Question 2

Νευροπαθολογικά ευρήματα σε αρχικά και προσωρημένα στάδια στο Alzheimer

Answer 2

Αρχικά στάδια: καταστροφή αμοιβαίων συνδέσεων μεταξύ ιππόκαμπου και ενδοκρινικού φλοιού (χάνεται η χολινεργική δεσμη μεταξύ ιππόκαμπου και ενδ) + μειωμένη οσφρητική ικανότητα
Προχωρημένα στάδια: ατροφία νευροφλοιού, μεγένθυση κοιλιών εγκεφάλου, συρρίκνωση ιππόκαμπου + γύρω περιοχών έσω μοίρας κροταφικού λοβού

Question 3

Παθογένεση Alzheimers 1η θεωρεία και 2η

Answer 3

1η: Η APP κόβεται από μεταλλαγμένες σεκρετάσες α,β,γ και παράγονται τα πεπτίδια Αβ40 + Αβ42 που σχηματίζονται ολιγομερή , συσσωρεύονται και σηματοδοτούν τον θάνατο των νευρώνων (εμπλοκή +ApoE) => σχηματισμός νευριτικών πλακών β-αμυλοειδούς
+μεταλλαγή στο γονίδιο της πρεσελίνης
2η: υπερφοσφωρυλιώνεται η Tau (ταφ) πρωτεϊνη, αναδιπλώνεται μη φυσιολογικά, σπάει το κύτταρο, θάνατος=> σχηματισμός νευροϊνιδιακών εναποθέσεων

Question 4

Διάγνωση Αlheimers

Answer 4

οριστική διάγνωση είναι δυνατή μέσω μεταθανάτιας ιστοπαθολογικής εξέτασης του εγκεφαλικού ιστού
δεν υπάρχει αποτελεσματικός τρόπος διάγνωσης εν ζωή:
-εξέταση συγκεκριμένων νοητικών ικανοτήτων του υποκειμένου όσο και σε σχολαστική διαφοροδιάγνωστική νευρολογική εξέταση
επικουρικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν και απεικονιστικές τεχνικές του εγκεφάλου
+μέθοδος έγκαιρης προηδοποίησης για την έλευση της νόσου μέτρηση της ποσότητας του εισπνεόμενου αέρα άρα και τον έλεγχο της κατάστασης της όσφρησης

Question 5

Τι είναι το Tau και τι κάνει;

Answer 5

είναι μια νευρωνική πρωτεϊνη σταθεροποίησης μικροσωληνίσων
συμβάλλει στην αξονική μεταφορά ανάπτυξη και μορφολογία

Question 6

Παράγοντες κινδύνου της νόσου Alzheimers

Answer 6

-Ηλικία
-ApoE
-Χρόνια υπέρταση σε ηλικιωμένους: θεραπεία μειώνει τον κίνδυνο
-Οι ενήλικες τρυματισμού στο κεφάλου x3 πιο πιθανόν να αναπτύξουν
-Αποδεικτικά στοιχεία για το φύλο είναι ασαφή

Question 7

Ποιά είναι τα πιο σημαντικά φυσικά χαρακτηριστικά ατόμου με Alzheimers, διακριτά χαρακτηριστικά;

Answer 7

-συσσώρευση γεροντικών πλακών (β-αμυλοειδούς)
-σχηματισμός πολυάριθμων νευροϊνιδιακών αλλοιώσεων
-απώλεια φλοιωφών νευρώνων (ιδιαίτερα χολινεργικών)

Question 8

Γενετική που σχετίζεται με ΝΑ

Answer 8

Γονίδιο ΑΡΡ/χρωμ. 21 εμπλέκεται στην εμφάνιση ΝΑ σε:
-ασθενείς με σύνδρομο down που επιβιώνουν μετά από 40 χρόνια
-οικογένειες με ιστορικό πρώιμης εμφάνισής τους
-μεταλλαγή στο γονίδιο presenilin-1 (PS-1)/chr14
-ApoE γονίδιο στο χρωμόσωμα 19

Question 9

Ποιός είναι ο μηχανισμός των αναστολέων χοληνεστεράσης;

Answer 9

Αυξάνουν τη χολινεργική μετάδοση αναστέλλοντας τη χολινεστεράση στη συναπτική σχισμή

Question 10

Ποιά φάρμακα δρουν ως αναστολείς χολινεστεράσης στις νευροεκφυλιστικές νόσους;

Answer 10

τακρίνη, γαλανταμίνη, ριβοστιγμίνη, δονεπεζίνη

Question 11

Ποιά φάρμακα έχουν εντενδείξεις με τους αναστολείς χολινεστεράσης;

Answer 11

αντιχολινεργικά και αντιψυχωσικά

Question 12

α/ε αναστολέων χολινεστεράσης

Answer 12

αϋπνία, ναυτία, διάρροια, συγκοπή, αλλαγές αρτηριακής πίεσης, αρρυθμίες

Question 13

Θεραπεία ΝΑ

Answer 13

Ήπια/μέτρια ΝΑ-Αναστολείς ακετυλοχολινεστεράσης:
-δονεπεζίνη
-γαλανταμίνη
-ριβαστιγμίνη
Μέτρια/σοβαρή ΝΑ-Ανταγωνιστές γλουταμινικού:
-μεμαντίνη
Ταυτόχρονη/πρώιμη κατάθλιψη:
αντικαταθληπτικά

Question 14

Ποιά είναι η μόνη ουσία που έχει εκριθεί για θεραπεία άνοιας και ποιά είναι η ανεπιθύμητη ενέργειά της;

Answer 14

Η μόνη εγκεκριμένη θεραπεία για την άνοια στον ΝΑ είναι η ριβοστιγμίνη ΑΝ και μπορεί να προκαλέσει τρόμο

Question 15

Μηχανισμός δράσης μεμαντίνης-αναστολέας γλουταμινικού NMDA

Answer 15

μειώνει τη συγγένεια του ανταγωνιστή υποδοχέα NMDA

Question 16

α/ε μεμαντίνης

Answer 16

ζάλη, αυταπάτες, πονοκέφαλο, δυσκοιλιότητα

Question 17

Ορισμός πάρκινσον

Answer 17

προοδευτική νευροεκφυλιστική νόσος του κεντρικού νευρικού συστήματος που επηρεάζει κυρίως την κίνηση και τον λόγο

Question 18

Κινητικά συμπτώματα της νόσου πάρκινσον

Answer 18

-βραδύτητα σε εκούσιες κινήσεις
-δυσκαμψία/ακαμψία
-διαταραχές στάσης και βάδισης
-τρόμος (τρέμουλο) ηρεμίας
-διαταραχή στον λόγο και δυσκολία στην κατάποση

Question 19

Μη κινητικά συμπτώματα της νόσου του πάρκινσον

Answer 19

-διαταραχές στην όσφρηση και την όραση
-διαταραχή στον ύπνο
-δυσκοιλιότητα και άλλες διαταραχές του ΑΝΣ
-κατάθλιψη
-έκπτωση νοητικών λειτουργιών

Question 20

Πώς δημιουργείται δευτεροπαθής παρκινσονισμός;

Answer 20

Από φάρμακα όπως φαινοθειαζίνες και αλοπεριδόλη που αποκλείουν τους υποδοχείς ντοπαμίνης και μπορεί αν προκαλέσουν παρκινσονικά συμπτώματα
ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΗ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΠΑΡΚΙΝΣΟΝ

Question 21

Τι είναι το ΜΡΤΡ και τι κάνει στους ντοπαμινεργικούς νευρώνες;

Answer 21

-προκαλεί οξειδωτική βλάβη στους ντοπαμινεργικούς νευρώνες και τους καταστρέφει
-περιέχεται στο αναλγητικό Demeral
-μεταβολίζεται από MAO-B
-προκαλέι παρκινσονικά συμπτώματα σε 3 ημέρες

Question 22

Παθογένεση-αιτιολογία ΝΠ

Answer 22

-Οικογενείς ΝΠ: μετάλλαξη σε γονίδιο που κωδικοποιεί τη συνουκλεϊνη
-Σποραδική ΝΠ: καμία σηματνική συσχέτιση γονιδίων σε αντίθεση με την ΝΑ με την απολιποπρωτεϊνη Ε
-Σποραδικοί παράγοντες κινδύνου ΝΠ: έκθεση σε εντομοκτόνα και ζιζανιοκτόνα (ροτενόνη: αναστολέας μιτοχονδριακής λειτουργίας)
-Μείωση ποσού ντοπαμίνης λόγω ρεζερπίνης ή αποκλειστών υποδοχέων ντοπαμίνης όπως η χλωροπρομαζίνη
ΠΑΘΟΓΕΝΕΣΗ: συσσώρευση α-συνουκλεϊνης ως σωμάτια Lewis

Question 23

Ποιοί είναι οι στόχοι θεραπείας κατά της ΝΠ;

Answer 23

η ντοπαμινεργική/χολινεργική ισορροπία που αποκαταστάται από δύο μηχανισμούς:
1γενής: ενίσχυση ντοπαμινεργικής δραστηριότητας
2γενής: μείωση χολινεργικής δραστηριότητας (αντιμουσκαρινικά)

Question 24

Τι είναι τα λεβοντόπα;

Answer 24

πρόδρομο ντοπαμίνης, φάρμακο εκλογής που μπορεί να διασχίσει τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό σε αντίθεση με την ντοπαμίνη

Question 25

Ποιός είναι ο μηχανισμός δράσης στα λεβοντόπα;

Answer 25

Στο ΚΝΣ μετατρέπονται σε ντοπαμίνη
αποκατάσταση συναπτικών συγκεντρώσεων ντοπαμίνης

Question 26

Θεραπευτικά αποτελέσματα στα λεβοντοτρόπα

Answer 26

οι περισσότεροι ασθενείς με ΝΠ παρουσιάζουν σημαντική βελτίωση αρχικά, αλλά με την πάροδο του χρόνου, η θεραπεία με λεβοντόπα γίνεται λιγότερο αποτελεσματική

Question 27

α/ε λεβοντόπα

Answer 27

δυσκινησία (on-off)
ναυτία
ανορεξία
υπόταση
ψυχικές διαταραχές

Question 28

Με τι συνχορηγούνται τα λεβοντοτρόπα;

Answer 28

-αναστολείς αποκαρβοζυλάσης (βενσεραζίδη, καρβιντόπα): εμποδίζουν τον εξωκυτταρικό μεταβολισμό της λεβοντοτρόπα
-αναστολείς COMT (εντεροκαπόνη, τολκαπόνη)
-αναστολείς ΜΑΟ-Β (σερεγλίνη, ρασαγλίνη)

Question 29

Αγωνιστές υποδοχέα ντοπαμίνη παραδείγματα

Answer 29

πραμιπεξόλη, βρωμοκρυπτίνη, ροπινορόλη, απομορφίνη

Question 30

Αηωνιστές υποδοχέα ντοπαμίνης που δρα, πότε χορηγείται

Answer 30

δράση σε D1/D2 υποδοχείς
χορήγηση για αντιμετώπιση on/off

Question 31

α/ε βρωμοκρυπτίνη (αγωνιστών υποδοχέα ντοπαμίνης)

Answer 31

ναυτία, εμετός, ορθοστατική υπόταση
ΠΡΟΣΟΧΗ μπορεί να προκαλέσει αγγειοσπασμό, αντεδείκνυται σε ασθενείς με περειφερική αγγειακή νόσο

Question 32

MAOIs φάρμακα

Answer 32

Σελεγιλίνη, Ροσαγιλίνη

Question 33

Τι κάνουν οι σελεγιλίνη και ροσαγιλίνη;

Answer 33

μειώνουν τις δράσεις on-off
εκλεκτικοί, μη αναστρέψιμοι αναστολείς της ΜΑΟ-Β: αναστέλλουν την ενδοεγκεφαλική αποδόμηση της ντοπαμίνης

Question 34

Με τι συχορήγηση με την σελεγιλίνη μπορούμε να έχουμε θανατηφόρα υπερθερμία;

Answer 34

κόκα
φλουοξετίνη
μεπεριδίνη

Question 35

COMT ουσίες

Answer 35

εντεκαπόμη
τολκαπόνη

Question 36

Πώς και πότε χορηγούμε την εντεκαπόνη σε ΝΠ;

Answer 36

Συμπληρωματική θεραπεία με λαεβοντότροπα και αναστολέα της ντοπο-αποκαρβοξυλάσης με σκοπό την αναστολή της αποδόμησής της
Σε ασθενείς με κινητικές διακυμάνσεις μετά από χορήγηση μέγιστης δόσης

Question 37

Τι κάνουν οι τολκαπόνη και εντεκαπόνη;

Answer 37

εκλεκτικοί αναστολείς COMT: μειώνουν τον περιφερικό μεταβολισμό της λεβοντόπα
μπορεί να μειώνει τις διακυμάνσεις on-off

Question 38

α/ε τοκαπόνης και εντεκαπόνης

Answer 38

αυξημένες συγκεντρώσεις λεβοντόπα στο πλάσμα
δυσκινησίες
ναυτία
σύγχυση
άλλα: διάρροια, κοιλιακό άλγος, ορθοστατική υπόταση, διαταραχές ύπνου, αποχρωματισμός ούρων
ΤΟΛΚΑΠΟΝΗ: πιθανόν ηπατοτοξική

Question 39

ανταγωνιστές μουσκαρινικών υποδοχέων ακελυλοχολίνης παραδείγματα

Answer 39

βενζοτροπίνη, τριεξυφαινιδύλη

Question 40

χρήση βενζοτροπίνης, τριεξυφαινιδύλης

Answer 40

βοηθητικό εόλο στην αντιπαρκισονική θεραπεία
λειτουργούν με αποκλεισμό χολινεργικής μετάδοσης
βοηθά στη διαμόρφωση της ανισορροπίας στην αναλογία ντοπαμίνης/ακετυλοχολίνης

Question 41

ανεπιθύμητες ενέργειες βενζοτροπίνης και τριεξυφαινιδύλης

Answer 41

ξηροστομία, μη ικανότητα έκκρισης ιδρώτα, προβλήματα όρασης, δυσκοιλιότητα, παρεμβαίνουν στην γαστρεντερικό περισταλτισμό, τυπικές ανεπιθύμητες ενέργειες μουσκαρινικών αποκλειστών

Question 42

Τι κάνει η αματριδίνη στην ΝΠ;

Answer 42

-αύξηση απελευθέρωση ντοπαμίνης
-αποκλεισμός χολινεργικών υποδοχέων
-αναστολή γλουταμινικών υποδοχέων NMDA

Question 43

α/ε αμαντιδίνης

Answer 43

-στο ΚΝΣ: νευρικότητα, ανησυχία, σύγχυση, ψευδαισθήσεις
-σε υπερδοσολογία: οξεία τοξική ψύχωση
-άλλα: πονοκεφάλοι, ορθοστατική υπόταση, περιφερικό οίδιμα, ξηροστομία