25. Neurokognitywne teorie świadomości Flashcards
- Co to jest kontrastywna heterofenomenologia?
Daniel Dennett „kontrastywną heterofenomenologią” nazywał badanie sytuacji, w których możemy określić co jest świadome, a co nieświadome (jednak takie podejście odnosi się jedynie do ludzi).
- Jak procesy mentalne opisuje teoria globalnej przestrzeni roboczej.
Globalna Przestrzeń Robocza (GPR), pozwalająca na oddziaływanie wyspecjalizowanych procesorów przetwarzających informację. To dość oczywisty pomysł: zdarzenia umysłu istnieją w przestrzeni zbudowanej na rozkładzie aktywności neuronalnej, konfiguracjach pobudzeń mózgu, dzięki którym mogą być wewnętrznie rozpoznawane (kategoryzowane) i przejawiają się w postaci naszych wrażeń, działań, myśli, werbalnych etykiet. “Procesory” silnie pobudzone wysyłają przez GPR informację do całego systemu.
- Jaka jest relacja informacji i procesów mentalnych?
Wykonanie dowolnej funkcji wymaga jakiegoś systemu interpretującego, w przypadku funkcji mentalnych jest to mózg o odpowiedniej złożoności. Jednakże sama funkcja z natury rzeczy jest niematerialna, nie jest żadną substancją tylko określa relacje pomiędzy stanami interpretera, jest informacją opisującą związek pomiędzy nimi. Sygnały docierające do zmysłów niosą informację i wywołują odpowiednie reakcje w mózgu, stając się perceptami, czyli wzorcami, obrazami przetworzonymi przez filtry wyciągające istotne informacje z dochodzących ze zmysłów bodźców. Realizują to obszary przetwarzające dane zmysłowe (szlak wzrokowy, drogi słuchowe, dotykowe itp), a rezultaty docierają do kory skojarzeniowej. Percepty wywołują skojarzenia, pojawiają się inne percepty, strumień świadomości związany z pamięcią epizodyczną.
- Czy indeksy informacji, lub nowe typy neuronów, mogą coś wyjaśnić na temat świadomości.
- Czy robot mógłby być świadomy?
Większość ludzi nie rozumie jak działają nowe technologie i sztuczna inteligencja. Budowa sztucznych umysłów będzie postępować stopniowo, z czasem będą to coraz bardziej podobne do naszych, i stopniowo zaczniemy wierzyć, że fachowcy rozumieją relacje między mózgiem a umysłem.
Jeżeli oceniać świadomość jako przytomność (awareness) to roboty są jak najbardziej przytomne, ponieważ aktywnie szukają określonych obiektów lub ludzi, rozpoznają i mogą skomentować swój stan. Przytomność nie wymaga tutaj jednak wewnętrznego modelu świata i odniesienia do “ja”, a tak naprawdę przytomność może być czysto sensomotoryczna, sterowana przez dane ze zmysłów, rozpoznawanie, umożliwia to wtedy działania nie wymagające samoświadomości.
Obecnie tworzenie szczegółowych modeli nie jest łatwe, pozostało oczywiście wiele do zrobienia, jednakże nie widać zasadniczych trudności na drodze do sztucznych, świadomych siebie umysłów. Pojawienie się robotów domowych spowoduje szybki rozwój robotyki kognitywnej i modeli mózgu, czy też umysłu ze względu na znacznie zwiększone finansowanie.
- Co oznacza, że mózg ma “ja”?
Oznacza to, że mózg ma jawną reprezantację i wyobrażenie siebie w czasie i przestrzeni. Uzupelnione jest o
- przytomność , która pozwala na zanurzenie się e teraźniejszośći, które pozwala na postrzeganie zenętrznych reakcji.
- świadomość, pozwala ona dodatkowo odnosić się do swojego stanu w danym momencie i odczytowanie związanych z tym kontekstów
- Czy procesy mentalne można sprowadzić tylko do przetwarzania informacji?
Nie, mózg nie może być tylko odbiorenikiem świadomości. Jest w stanie wytwarzać wiele złożonych stanów mentalnych takich jak podejmowanie
cyzji, TWORZYĆ modele związane z percepcją, oraz innych eksperymentów. Jesteśmy w stanie równiez coś chcieć, mieć przekonania, co nie jedt tylko
przetwarzaniem infromacji, a ich tworzeniem.
Postrzeganie mózgu jako odbiornika umysłu to pozostałość myślenia magicznego.
- Jakie wady może mieć pogląd Johna Locka na temat świadomości?
John Locke twierdził, że świadomość to „percepcja tego, co dzieje się we własnym umyśle”. Nie postrzegamy rzeczywistości, tylko reakcje swojego mózgu. Jest jedna fizyczna rzeczywistość, ale jej reprezentacja w różnych mózgach jest inna. Świat odbieramy za pomocą receptorów zmysłów, z których sygnały interpretuje nasz mózg. Wadą twierdzenia Johna Locke’a jest fakt, że nasze zmysły są ograniczone i jeśli np. dostaniemy niepełny sygnał ze zmysłów to wtedy percepcja świata będzie zakłamana.
- Jakie organizmy mają szansę by mieć poczucie świadomości?
Poza oczywiście ludźmi, wiele organizmów posiada świadomość oczywiście nie jest ona rozwinięta do tego stopnia co u nas, a przynajmniej nie mamy żadnych dowodów na to że istnieje organizm z podobnym poziomem świadomości do naszej. Na pewno poczucie świadomości występuje wśród zwierząt- potrzebują jej do choćby unikania zagrożeń, poszukiwania pokarmu i ogólnego funkcjonowania. Dodatkowo ciekawym obiektem badań są rośliny ponieważ na temat tego czy posiadają one świadomość nadal toczy się wiele dyskusji wydaje mi się jednak że zwracając uwagę na fakt że np. rośliny mają zdolność poznawania otoczenia w którym się znajdują, oraz na tej podstawie modyfikują swoje reakcje można je zakwalifikować do organizmów odczuwających świadomość, ale nie będzie to oczywiście tak zaawansowane w takim stopniu jak np. u ssaków.
- Dlaczego mózg nie może być tylko odbiornikiem świadomości?
Mózg nie może być tylko odbiornikiem świadomości, ponieważ:
· z psychologii rozwojowej wiemy, że świadomość kształtuje się powoli, pojęcie “ja” i rozumienie innych umysłów rozwija się przez wiele lat, zależne jest od rozwoju odpowiednich struktur mózgu;
· neurony ssaków i ich kora mózgowa nie różni się od naszej, więc musiałaby istnieć cała duchowa fauna, odpowiedzialna za umysły zwierząt;
· działanie mózgu bardziej przypomina działanie komputera niż odbiornika TV, a komputer posiadający pamięć i program zdolny do uczenia się i modyfikacji samego siebie na skutek interakcji ze środowiskiem może wytwarzać złożone stany wewnętrzne i podejmować decyzje;
· modele komputerowe funkcji mózgu pozwalają zrozumieć, dlaczego możemy odczuwać specyficzne wrażenia, jak wiążą się one ze sposobem przetwarzania informacji przez mózgi, jak tworzyć modele, które wykazują podobne funkcje do tych, które zachodzą w mózgach;
· budując coraz bardziej złożone modele odtwarzamy funkcje mentalne, rozumiemy dlaczego treść świadomości ma specyficzną strukturę;
· złożoność i specyficzność struktur mózgu potrzebna jest do wytwarzania złożonych stanów, wzajemnie interpretowanych przez te struktury, sterujących zachowaniem;
· możemy prześledzić i modelować pojawienie się potrzeb, motywacji do działania i powstawanie planów działania prowadzących do podjęcia decyzji;
· świadomość, której nie odczuwam (np. we śnie, śpiączce, w wyniku anestezji, Alzheimera) jest równie nieistotna, co życie mojego cienia; Egipcjanie wyobrażali sobie, że cień to jedna z “dusz”, które mogą po śmierci prowadzić niezależne życie, ale przecież “ja” tego nie odczuwam, więc tak świadomość oderwana od mózgu i nie czująca nie jest ze mną związana.
· specyficzne uszkodzenia mózgu prowadzą do zmiany osobowości i zmiany treści świadomości;
· rozdwojenie lub zwielokrotnienie osobowości pokazuje, że w jednym mózgu może być kilka alternatywnych programów “ja”.
· jest wyraźna korelacja pomiędzy poziomem trudności podejmowania decyzji a intensywnością pracy mózgu mierzonej np. zużyciem glukozy (PET) czy tlenu (fMRI). Odbiornik nie musi się wysilać by przesunąć figurę na planszy, niezależnie od sytuacji; mózg pracujący nad rozwiązaniem musi.
- Dlaczego możliwe jest “mrugnięcie uwagi”?
Możliwe jest, ponieważ świadome wrażenia wymagają specyficznych reakcji mózgu, natomiast procesy aktywacji i wewnętrznej interpretacji tych aktywacji są skomplikowane. Wiele czynników wpływa na bezwładność procesów neuronalnych, które raz uruchomione nie pozwalają w krótkim odstępie czasu na analizę kolejnych bodźców.
- Co zjawiska maskowania bodźców mówią nam o świadomości?
Procesy interpretujące na wysokim poziomie pobudzają w odpowiedni sposób korę słuchową wywołując wrażenia słuchowe. Wniosek: świadome wrażenia wymagają specyficznych reakcji mózgu, ale procesy aktywacji i wewnętrznej interpretacji tych aktywacji są skomplikowane. Na bezwładność procesów neuronalnych wpływa wiele czynników, które raz uruchomione nie pozwalają w krótkim odstępie czasu na analizę kolejnych bodźców (mrugnięcie uwagi), czy dostrzeżenie ponownego pojawienia się bodźca (ślepota powtarzania). Neurodynamika nie daje się łatwo opisać za pomocą modelu opartego na pojęciach, jest ciągłym procesem. Subiektywnie przeżywana teraźniejszość nie jest punktem w czasie tylko rozmytą chwilą. Świadomość jest wynikiem integracji zdarzeń zachodzących w mózgu w okienku czasowym rzędu ułamków sekund.
- Dlaczego szum może spowodować, że słyszymy różne dźwięki mowy?
Procesy interpretujące na wysokim poziomie pobudzają korę słuchową wywołując u nas wrażenie słuchowe. To powoduje, że w pewnych warunkach nasz mózg sam uzupełnia brakujące dźwięki mowy (maskowanie sygnału mowy), sprawiając, że nawet możemy nie zauważyć faktycznych braków fonemów. Efekt ten można zaobserwować podczas prowadzenia rozmowy w miejscu z dużym hałasem w tle (np. na koncertach), co utrudnia prawidłowe słyszenie każdego wypowiadanego dźwięku.
- Czym są myśli?
Myślenie jest to sekwencja skojarzonych, w jakiś sposób łączących się ze sobą stanów mózgu. Natomiast same pojedyncze myśli są szczególnym rodzajem perceptów, częściowymi aktywacjami mózgu, dzięki którym nie potrzeba w pełni aktywować stanów mózgu odpowiadających każdemu pojęciu.
Procesy myślowe można podzielić na te werbalne i te niewerbalne:
Aktywacja reprezentacji fonologicznych, czyli słów, jest niewielka —> ciąg stanów mózgu, które mogą być związane ze wzrokowymi, słuchowymi lub innymi sekwencjami pobudzeń kory zmysłowej (np.: wyobrażeniami muzycznymi).
Aktywacja reprezentacji fonologicznych jest silna, pobudzenia kory zmysłowej jest słabe —> wrażenie wewnętrznego dialogu, gdzie słowa to symboliczne etykiety wskazujące na specyficzną aktywację mózgu.
- Czy myślenie bez słów jest możliwe?
Procesy myślowe przesuwają się często na osi werbalne- niewerbalne, mieszając abstrakcyjne myślenie (symbole) z wyobrażeniowym (aktywacja kory ruchowej i zmysłowej). Oszczędza to energię i umożliwia łatwiejsze wnioskowanie na poziomie symbolicznym, uogólnianie, które jest trudne na poziomie perceptów.
Istnieją zabawy w definiowanie pojęć, jednak nie zbliżają one nas do zrozumienia procesów odpowiedzialnych za stany mentalne. Język to zbiór metafor, a nie matematycznych definicji.
