16. Inteligencja zwierząt Flashcards
- Jakie zdolności poznawcze wykazują ptaki?
Ptaki takie jak na przykład kruki, papugi, kormorany, czy gołębie potrafią:
- liczyć do mniej więcej 6,
- kojarzyć skomplikowane sygnały słuchowe oraz wizualne z różnymi nagrodami,
- wykazują bardzo dobrą orientację w prestrzenną,
- potrafią obchodzić przeszkody przezroczyste w celu dotarcia do pożywienia,
- potrafią uczyć się nowych zachowań poprzez wzajemną obserwację.
Kruki japońskie zrzucają orzechy na szosę i czekają aż nadjedzie samochód, który rozjeżdżając te orzechy sprawi, że będą łatwe do zjedzenia. Obserwowano również kruki, które używały gałązek do wyciągania insektów z drzew- kruk Betty zagiął nawet drut i używał go jako haczyka.
- W czym lepiej wypadają świnie od psów?
Świnie są bardziej inteligentne od psów. W testach, przeprowadzonych przez Stanleya Curtisa (Penn State University) użyte zostały joysticki oraz gry wideo. Świnie miały się uczyć abstrakcyjnych rozróżnień typu “wskaż na określony obiekt”, podczas gdy psy potrafiły przyswoić tylko miejsca (np. lewy górny róg). Świnie nauczyły się również poleceń takich jak “siad, skocz, czy przynieś” i pamiętały je przez lata uogólniając nauczone zachowania na różne przedmioty. Ponadto świnie prowadzą niezwykle złożone życie społeczne, potrafią mruczeć do swojego potomstwa by je uspokoić miewają sny, a do tego dobrą orientację przestrzenną, uczą się na podstawie wzajemnej obserwacji, potrafią zwodzić inne świnie zapewniając sobie pożywienie.
- Jak bada się samoświadomość zwierząt?
- Jakie zwierzęta przeszły test Gallupa?
- Jak można sprawdzić, czy zwierzę ma jakąś formę samoświadomości?
Samoświadomość zwierząt jest badane za pomocą eksperymentów z lustrem (test Galupa). Polegały one na domalowaniu bezwonnej plamy na ciele zwierzęcia i obserwowaniu zachowania w stosunku do niej widząc siebie w lustrze. Nie jest to jednak uznawane jako konkretne zdanie czy jakieś stworzenie jest bądź nie jest samoświadome, ponieważ nie ma pewności co do przyczyn niektórych zachowań. Oprócz tego w odkryciu czy zwierzęta są samoświadome używa się analizy struktury mózgów zwierząt. Niezdolność do bardziej złożonych funkcji może być potwierdzona po zauważeniu braku pewnych struktur mózgu.
Test lustra przeszły szympansy (również bonobo), orangutany, delfiny, orki, część słoni, świnie, gołębie, sroki, kruki, sowy, niektóre papugi, niektóre ryby i insekty oraz dzieci, ale zwykle dopiero w 18-24 miesiącu życia. Testu natomiast nie zdają koty, psy czy małpy poza człowiekowatymi.
- Czy zwierzęta mają świadomość autonoetyczną?
Świadomość autonoetyczną, czyli zdolność do wyobrażania siebie w alternatywnych sytuacjach w przeszłości lub przyszłości.
LeDoux skłonny jest przyznać zwierzętom “niewerbalną świadomość noetyczną”, która różni się od ludzkiej tylko tym, że przeżywane stany wewnętrzne odnoszą się do subiektywnego poczucia “ja”. Emocje i myśli mogą w tym przypadku być bezosobowe, ale pozwalają na wykorzystanie pamięci do rozróżnienia swoich odczuć od innych. Może o tym świadczyć podobieństwo przetwarzania informacji przez mózgi zwierząt i ludzi. Są to jednak rozważania trudne do jednoznacznej weryfikacji eksperymentalnej.
- Co to jest syndrom “mądrego Hansa” i czemu jest tak ważny w badaniu inteligencji zwierząt?
Syndrom “mądrego Hansa” jest związany z koniem o owym imieniu. Żył on na początku XX wieku. Był uważany za niebywale inteligentnego i rzekomo potrafiącego porozumiewać się z ludźmi, a także posiadającego zdolności matematyczne jak i językowe. Jednak tak naprawdę koń zawdzięczał swoje poprawne odpowiedzi na zadawane pytania, dzięki umiejętności dostrzegania subtelnych zmian w zachowaniu swojego właściciela, ale także innych osób, którzy nie byli ich nawet świadomi. Do nagłego zaniku niezwykłych umiejętności konia, wystarczyło odwrócenie się tyłem do zwierzęcia (Hans zaczynał cały czas stukać kopytem nie zatrzymując się na prawidłowych odpowiedziach).
Syndrom ten jest istotny w badaniach inteligencji u zwierząt, by pamiętać, że umysły zwierząt funkcjonują w inny sposób niż umysł ludzki. Inteligencja zwierząt w pewnych dziedzinach przekracza ludzką, a w innych jest w tyle.
- Jakie są możliwości porozumiewania symbolicznego antropoidów?
Próby uczenia szympansów języka migowego (ASL) kończą się na maksymalnie 200-250 symboli, konstrukcje zdaniowe mają do 7 znaków. Szympansy porozumiewają się językiem migowym między sobą, ale co ciekawe również z ludźmi.
- Co świadczy o inteligencji społecznej szympansów?
urządzają grupowe polowania i potrafią współpracować w czasie polowań oraz porozumiewają się między sobą w trakcie polowań i podziału łupów
wydają ostrzegawcze okrzyki, jeśli w okolicy jest jakiś szympans, które jeszcze nie dostrzegł węża
prowadzą wojny plemienne, wykazują podobne zachowania agresywne do ludzi
mają ustaloną hierarchię w stadzie, zależną przede wszystkim od doświadczenia i wieku, u samców również od siły
ustalanie hierarchii w stadzie jest złożonym procesem, w którym agresja pełni mniejszą rolę niż lekceważenie, ignorowanie, odsuwanie od wspólnej zabawy czy odmowa iskania
mają złożony system rozładowania napięć, walka i agresja kończy się często pocieszaniem i wzajemnym przepraszaniem
matki wspierają swoich potomków w zajmowaniu wysokich pozycji w stadzie; koalicje zależą od pokrewieństwa
samice opiekują się również sierotami i kalekami
młode samice bawią się kijkami traktując je jak lalki
używają i robią narzędzia, np. przygotowują kije do robienia dziur i cieńsze jako wędki na termity i mrówki, oraz kije z zaostrzonym końcem jako dzidy do polowania
uczą się przez obserwację innych szympansów i ludzi; potrafią się nauczyć robić prymitywne narzędzia kamienne
potrafią oszukiwać i mają poczucie winy; są do siebie głęboko przywiązane i przeżywają śmierć swoich bliskich
mają poczucie sprawiedliwości, potrafią wyrażać zbiorową opinię przez zbiorowe hałasowanie powstrzymując nieuzasadnioną agresję członka grupy
niektóre ich zachowania (np. wynik łaskotania) można interpretować jako śmiech, a małpy nauczone języka migowego wykazują poczucie humoru
szorują sobie zęby i czyszczą uszy zwiniętymi liśćmi, dbając o higienę
- Jakie są główne różnice w możliwościach poznawczych antropoidów i ludzi?
Mając znacznie większe mózgi ludzie są znacznie bardziej zorientowani na życie wewnętrzne, zajmując się własnymi wytworami, podczas gdy umysły zwierząt zorientowane są na analizę zdarzeń “teraz i tutaj”, pozwalającą im przeżyć. “Teoria umysłu”, pozwalająca dziecku w wieku 4-5 lat spojrzeć na świat z czyjegoś innego punktu widzenia (przekonująco kłamać, by manipulować rodzicami), jest już unikalną cechą człowieka. Małpy człekokształtne mają słabo rozwiniętą teorię innych umysłów, nie podążają wzrokiem za wskazówkami, nie mają potrzeby dzielenia się odkryciami z innymi.
- Jakie zachowania ludzi nie są prawdopodobnie możliwe dla człekokształtnych małp?
U szympansów nie widać intencji nauczenia, pomagania w zdobywaniu nowych umiejętności, przez co nauka jest bardzo powolna.
U małp człekokształtnych w znacznie gorszym stopniu niż jak u ludzi, rozwinięta jest regulacja emocjonalna, występuje duża impulsywność, brak motywacji, a także wzajemnej stymulacji emocjonalnej.
- Z czego mogą wynikać różnice w możliwościach poznawczych antropoidów i ludzi? (do uzupełnienia)
Zasadnicze różnice dotyczą kory nowej (jej płatów czołowych), pozwalającej na myślenie abstrakcujne i racjonalne.
- W jakim stopniu małpy są zdolne do nauki języka?
Język jest przypisany do pewnych struktur mózgowych, które są inaczej rozwinięte u ludzi niż u małp człekokształtnych, a rozwój ten jest uwarunkowany genetycznie. Jak dotąd naukowcy odkryli tylko jeden gen, FOXP2, który odpowiada za nasze zdolności językowe.
Małpy są w stanie uczyć się słów, w ten sposób kojarzą jakiś abstrakcyjny symbol lub bodziec dźwiękowy z danym obiektem, lecz pojedyncze słowa nie tworzą języka. Mają one sens tylko wtedy, gdy można je dopasować w nieskończonej liczbie kombinacji, stosując się do ustalonych reguł, a niestety to nie udaje się nawet naszym najbliższym krewnym.
Zdolność do porozumiewania się językiem u małp można porównać do poziomu porozumiewania się językiem u niemowlaka, ponieważ szlak włókien pomiędzy obszarami Broca i Wernickego jest u nich tak samo słabo rozwinięty. Jednak najbardziej znanym studentem-sympatykiem (zwłaszcza wśród kognitywistów i lingwistów) był obiekt pana Tarasa, nazwany Nim Chimpsky.
- Jak procesy epigenetyczne mogą wpłynąć na proces ewolucji?
- Jaki próbuje się zrozumieć początki powstawania języka, symbolicznej komunikacji?
Lingwistyka ewolucyjna zrobiła w ostatnich latach postępy dzięki badaniom genetycznym, lingwistycznym i symulacjom komputerowym obrazującym proces nabierania sensu wymienianych symboli pomiędzy grupą robotów pracujących nad jednym zdaniem.
Tradycyjna szkoła “skokowa” pochodzenia języka: tylko człowiek ma “instynkt języka”, protojęzyk powstał 50-200 tysięcy lat temu.
Szkoła “stopniowa”: język człowieka to udoskonalona forma komunikacji zwierzęcej, mógł rozwinąć się z mowy gestów. Utrata owłosienia zmusiła ludzi do używania mimiki twarzy, gestów i dźwięków do komunikacji.
- Dlaczego ptaki wykazują wysoką inteligencję pomimo małych mózgów?
Mózg ptaków, jego struktura, jest dość podobna do mózgu, jakie posiadają ssaki, mimo różnic wielkościowych (mózg ptaków jest lepiej zoptymalizowany i gęściej upakowany). Sieci kontrolujące zachowanie u jednych jak i u drugich zwierząt mają bardzo podobne cechy na poziomie neurochemii, fizjologii i własności funkcjonalnych (obszar odpowiadający korze przedczołowej - obszaru NCL). Uczenie się, pamięć, wyobraźnia, generalizacja, a także podejmowanie decyzji opiera się na bardzo podobnych zasadach.
- Czy zwierzęta zdolne są do zachowań altruistycznych?
Prymatolog i etolog Fransde Waal udokumentował liczne przykłady zachowań opiekuńczych, altruistycznych, lojalności, przebaczenia, negocjacji pokojowych, kontroli agresji, zachowań stanowiących biologiczną podstawę decyzji moralnych. Bonobo zdolne są do silnej empatii, mogą nawet “umrzeć z głodu, byle oszczędzić innym cierpień”. Całe stado potrafi dostosować się do jednego kulawego osobnika, może chronić słabszego przed nadmierną agresją jakiegoś samca.
U wielu zwierząt widać zachowania altruistyczne względem jednostek, z którymi albo wcześniej się znały, albo w przyszłości będą przebywać. Zachowania takie są zauważalne np. U szczurów, gdy jeden zamknięty bez wyjścia jest ratowany przez drugiego, jednakże występowało to w przypadku gdy wcześniej się znały. Wielokrotnie zauważano również większą chęć otwarcia innego szczura z klatki w zamian za nie zjedzenie czekolady. Altruizm został również zauważony u szympansów na podstawie badań z zakrętkami I tym kto dostaje jedzenie, czy tylko osobnik oddający nakrętkę czy również jego “sąsiad”. Zauważalne jest także wielokrotnie poświęcanie swojego życia dla dobra innych. Tak np. Jest w przypadku mszyc wybuchających po zauważeniu wroga jakim jest biedronka bądź we wspomnianym w wykładzie przypadku surykatki ginącej podczas odciągania uwagi od niewidomego malucha, którym się opiekował podczas polowania na nich geparda.
