Συμπεριφοριστική προσέγγιση Flashcards
Τι διαχωρισμός γίνεται στην συμπεριφοριστική προσέγγιση όσον αφορά τον τύπο της συμπεριφοράς;
1) Προκαλούμενη συμπεριφορά
2) Συντελεστική συμπεριφορά
Τι ονομάζουμε εξαρτημένη μάθηση και αναφέρετε ποιος την εισήγαγε και με ποιον τρόπο (παράδειγμα έρευνας);
Ένα βήμα παραπέρα είναι η προκαλούμενη συμπεριφορά που είναι προϊόν μάθησης. Αυτό ονομάζεται εξαρτημένη μάθηση. Αυτή η διαδικασία γίνεται με την αντικατάσταση ενός ερεθίσματος από ένα άλλο που πριν ήταν ουδέτερο.
<aside>
⚠️ Βασικά **ονόματα** : **Pavlov** & **Watson**
</aside>
Ο Pavlov δουλεύοντας με σκυλιά παρατήρησε ότι εμφάνιζαν σιελόρροια όταν άκουγαν τα βήματα του φροντιστή τους πράγμα που προηγουμένως συνέβαινε μόνο με την θέα του φαγητού. Οπότε για να τεστάρει την θεωρία του έκανε το εξής :
Συνόδευσε την διαδικασία του φαγητού με το χτύπημα ενός καμπανακίου. Στην αρχή η σιελόρροια προκαλούνταν μόνο από την θέα του φαγητού, αλλά όταν σχετίστηκε επαρκώς το χτύπημα του καμπανακίου με το φαγητό η σιελόρροια άρχισε να προκαλείται μόνο από άκουσμα του καμπανακίου.
<aside>
💡 Άρα έχουμε μία προκαλούμενη συμπεριφορά (σιελόρροια) από προϊόν μάθησης , δηλαδή από αντικατάσταση του ερεθίσματος (φαγητό ) από ένα ουδέτερο ερέθισμα (καμπανάκι)
</aside>
τι είναι ενίσχυση και τι απόσβεση στο παράδειγμα του pavlov;
Αυτή η διαδικασία όμως δεν θα γινόταν εάν δεν υπήρχε το κομμάτι της ενίσχυσης (τροφή στην δεδομένη περίπτωση). Έθεσε λοιπόν έναν βασικό κανόνα :
<aside>
💡 **Δεν** μπορεί να υπάρχει **εξαρτημένη μάθηση** εάν **δεν** υπάρξει η διαδικασία της **ενίσχυσης**.
</aside>
Η ενίσχυση είναι βασική για την :
- διατήρηση της προκαλούμενης συμπεριφοράς
- πιθανότητα επανάληψης
Όταν απουσιάζει η ενίσχυση , κάποια στιγμή θα σταματήσει να εμφανίζεται η προκαλούμενη συμπεριφορά. Αυτή η διαδικασία ονομάζεται απόσβεση. Η απόσβεση σίγουρα συνδυάζεται με την ενίσχυση. Όσο μεγαλύτερη είναι η ενίσχυση τόσο πιο ανθεκτική θα είναι η εξαρτημένη μάθηση στην απόσβεση. Αλλά η κάποια στιγμή θα έρθει σίγουρα.
Να αναφέρετε κάποια πράγματα για την συντελεστική συμπεριφορά (ποιος την εισήγαγε , με ποιον τρόπο κτλ)
Ο Skinner ήταν ένας Αμερικανός ψυχολόγος που έθεσε μία ανατρεπτική για τα δεδομένα θεωρία. Ανέφερε ότι οι περισσότερες αντιδράσεις (είτε είναι αντανακλαστικές είτε προϊόν μάθησης) έχουν την τάση να επαναλαμβάνονται ανάλογα με τα γεγονότα που τις ακολουθούν που ονομάζονται συντελεστές.
Η θεωρία του βασίστηκε στον τρόπο εκμάθησης των ζώων και ονομάστηκε νόμος του αποτελέσματος. Σύμφωνα με αυτόν τον νόμο, τα ζώα μπορούν να αναγνωρίσουν εάν μία συμπεριφορά τους προσφέρει φαγητό και έτσι να μάθουν εκ του αποτελέσματος να την επαναλάβουν. Ο συντελεστής σε αυτήν την φάση είναι το φαγητό.
Έφερε στον Νόμο του αποτελέσματος την έννοια της ενίσχυσης. Ανέφερε ότι αυτές που επιβραβεύονται τελικά ενισχύονται και αυτές που τιμωρούνται τελικά εξασθενούν ή αποσβένουν. Αυτήν την θεωρία την τέσταρε σε ζώα που τα τοποθετούσε σε ένα ειδικά διαμορφωμένο κουτί που ονομάστηκε “κουτί του Σκίνερ”
Αυτή η διαδικασία ονομάστηκε συντελεστική συμπεριφορά. Η αλλαγή της συμπεριφοράς αφού χρησιμοποιηθεί μία ενίσχυση που θα ακολουθήσει μία επιθυμητή συμπεριφορά.
Ποια είναι τα είδη των συντελεστών;
Είναι τα γεγονότα που συμβαίνουν έπειτα από μία συμπεριφορά είτε ευχάριστα είτε δυσάρεστα.
Διακρίνουμε τα εξής είδη συντελεστών :
- Ουδέτεροι συντελεστές : περιβαλλοντικές αποκρίσεις που ούτε αυξάνουν ούτε μειώνουν την πιθανότητα επανάληψης μίας συμπεριφοράς
-
Ενισχυτικοί συντελεστές : περιβαλλοντικές αποκρίσεις που αυξάνουν την επανάληψη μίας συμπεριφοράς (που μπορεί να είναι η επανεμφάνιση ή η μείωση). Οι ενισχυτικοί παράγοντες είναι θετικοί ή αρνητικοί.
- Τιμωρητικοί συντελεστές : περιβαλλοντικές αποκρίσεις που μειώνουν την επανάληψη μίας συμπεριφοράς. Οι τιμωρητικοί συντελεστές αποδυναμώνουν την συμπεριφορά.
Ποια είναι τα είδη της ενίσχυσης επιγραμματικά;
- Θετική ενίσχυση
- Αρνητική ενίσχυση
- Θετική τιμωρία
- Αρνητική τιμωρία
Να αναφέρετε ένα π.χ της θετικής ενίσχυσης
π.χ κουτί του Skinner , μοχλός με την πρόσληψη τροφής, κάπνισμα και ένταξη σε μία κουλ κοινωνική ομάδα
Να αναφέρετε ένα π.χ αρνητικής ενίσχυσης
π.χ κουτί του Skinner , το δάπεδο είναι ηλεκτροφόρο και με τον μοχλό σταματάει. Άρα συνδυάζουμε τον μοχλό με το σταμάτημα της ηλεκτροδότησης του πατώματος.
Να αναφέρετε κάποια πράγματα για την τιμωρία (είδη και προβληματισμοί)
θετική : προκαλείς ένα δυσάρεστο ερέθισμα για να αποφύγεις μία αρνητική συμπεριφορά
αρνητική : απομακρύνεις ένα ευχάριστο ερέθισμα για να “”
Υπάρχουν όμως κάποιες δυσλειτουργίες στην τιμωρία :
- Δεν εξαλείφει την συμπεριφορά απλώς την εξασθενεί
- Δείχνει την επιθετικότητα σαν τρόπος αντιμετώπισης προβλημάτων
- Αυξάνει τον φόβο
- Δεν οδηγεί προς την επιθυμητή συμπεριφορά, εις άτοπον επαγωγή
<aside>
❓ Υπάρχει το ερώτημα σχετικά με το εάν η **τιμωρία** είναι **συμμετρικά αντίθετη** με την **ενίσχυση**
</aside>
Για να διερευνηθεί αυτή η πτυχή, έγινε πρόσφατα ένα πείραμα στο τμήμα της Ψυχολογίας του Παντείου.
Συγκεκριμένα στην διαδικασία ενός παιχνιδιού με τράπουλα τα υποκείμενα λάμβαναν ενισχύσεις ή τιμωρίες. Πέρα από αυτό η ερευνητική διαδικασία λάμβανε υπόψιν και τις στρατηγικές που ακολουθούσαν και την δύναμη με την οποία πατούσαν τα πλήκτρα.
Αποτέλεσμα
Η ενίσχυση είναι συμμετρικά αντίθετη με την τιμωρία και το ανάποδο αλλά δεν περιορίζεται μόνο σε αυτό. Με την ενίσχυση, τα άτομα σκέφτονται και μπορούν να σχεδιάσουν τακτικές , γίνονται πιο δημιουργικοί , αυξάνεται η αυτοπεποίθηση τους.
Στον αντίποδα, η τιμωρία μειώνει την σκέψη των ατόμων, τα καθιστά άβουλα και μοιρολατρικά και στην μείωση της αυτοεκτίμησης.
Κατά την διαδικασία της τιμωρίας , τα άτομα ζητούσαν να σταματήσει το πείραμα , έψαχναν τρόπους να αποσπάσουν την προσοχή της ομάδας, έδειχναν αμήχανοι, ήθελαν να αποχωρήσουν κτλ.
Αυτό στο οποίο καταλήγουν επίσης είναι ότι με την τιμωρία θα πετύχει κάποιος αυτό που θέλει δηλαδή την αποφυγή της ανεπιθύμητης συμπεριφοράς αλλά δεν θα μπορέσει να δείξει τον σωστό δρόμο προς την επιθυμητή συμπεριφορά. Ταυτόχρονα θα καταστήσει αρνητικές σχέσεις με το άτομο αυτό που θα βασίζονται στον φόβο και την επιθετικότητα.
Ποια είναι τα 5 επίπεδα ενίσχυσης και να αναφέρετε λίγα λόγια για αυτά;
- Συνεχής ενίσχυσηπαράδειγμα με το μοχλό και την πρόσληψη τροφής. Κάθε φορά που συμβαίνει μία συμπεριφορά ενισχύεται .Ο ρυθμός απόκρισης είναι αργός και ο ρυθμός απόσβεσης είναι γρήγορος.
- Ενίσχυση σταθερής αναλογίαςΗ συμπεριφορά ενισχύεται όταν αυτή εμφανίζεται μετά από συγκεκριμένες φορές. π.χ ο μαθητής απαντάει σωστά σε συγκεκριμένες ερωτήσεις ή μετά από 5 σωστές απαντήσεις παίρνει ένα αυτοκόλλητο.Ρυθμός απόκρισης γρήγορος, ρυθμός απόσβεσης μέτριος
- Ενίσχυση μεταβλητής αναλογίαςΗ συμπεριφορά ενισχύεται μετά από έναν απρόβλεπτο αριθμό φορών. π.χ ψάρεμα ή τυχερά παιχνίδια.Ρυθμός απόκρισης γρήγορος, ρυθμός απόσβεσης αργός (επειδή υπάρχει το κομμάτι της τυχαιότητας δεν είναι σίγουρο πότε θα επαναληφθεί για αυτό δεν εγκαταλείπουμε την προσπάθεια εύκολα).
- Ενίσχυση σταθερού διαστήματοςη συμπεριφορά ενισχύεται μετά από την παρέλευση ενός χρονικού διαστήματος με την προϋπόθεση ότι έχει υπάρξει μία σωστή απόκριση στο ερέθισμα. π.χ στο κουτί παρέχεται τροφή κάθε 15 λεπτά π.χ αρκεί ο ποντικός να έχει πατήσει μία φορά τον μοχλό.Ρυθμός απόκρισης και απόσβεσης μέτριος
- Ενίσχυση μεταβλητού διαστήματος
εφόσον έχει προηγηθεί μία σωστή απόκριση, ενισχύεται η συμπεριφορά μετά από ένα απροσδόκητο χρονικό διάστημα.
Ρυθμός απόκρισης γρήγορος, ρυθμός απόσβεσης αργός
Να αναφέρετε το σκεπτικό του Skinner στην συμβουλευτική και μία θεραπευτική τεχνική
Ο Skinner ουσιαστικά μετέφερε την έρευνα που είχε κάνει στα ζώα στην συμβουλευτική με την έννοια ότι μεταβάλλοντας περιβαλλοντικές συνθήκες που επηρεάζουν την συμπεριφορά μπορούμε να πετύχουμε την αλλαγή της (συμπεριφοράς) μέσω της ενίσχυσης των επιθυμητών συμπεριφορών και της τιμωρίας των ανεπιθύμητων συμπεριφορών
Μέθοδος κουπονιών
Είναι μία θεραπευτική τεχνική για την τροποποίηση της συμπεριφοράς.
Οι επιθυμητές συμπεριφορές ενισχύονται με δευτερογενείς ενισχυτές αρχικά (κουπόνια) τα οποία στην συνέχεια τα εξαργυρώνουν με πρωτογενείς ενισχυτές (σνακ , χρήματα , δραστηριότητες κτλ).
Είναι αποτελεσματική στην διαχείρηση ψυχιατρικών ασθενών, αλλά μπορεί αν δημιουργηθεί μία σχέση εξάρτησης με τα κουπόνια που αργότερα το άτομο να μην μπορεί να εφαρμόσει στην ζωή εκτός κλινικής ή εκτός φυλακής.
κριτική για συντελεστική μάθηση
- Έχει εφαρμογή σε αρκετά ερευνητικά πλαίσια και καθημερινά (ψυχιατρικά νοσοκομεία, αίθουσες διδασκαλίας) (θετικό)
- Δεν λαμβάνει υπόψιν την κληρονομικότητα και τις γνωστικές διαδικασίες επομένως μπορεί να δίνει ελλειπή εξήγηση στους ανθρώπους αλλά και στα ζώα
- Υπάρχει μία διαφωνία μεταξύ των ψυχολόγων σχετικά με το εάν μπορεί αν γενικευθεί η έρευνα από τα ζώα στους ανθρώπους
- Οι άνθρωποι κάνουν χρήση αυτής της θεωρίας μόνο στο κομμάτι της τιμωρίας και όχι στο κομμάτι της ενίσχυσης
