Αξιολόγηση της συμπεριφοράς

Question 1

Πώς γίνεται η αξιολόγηση της συμπεριφοράς με ψυχοδυναμική προσέγγιση και ποια είναι τα κριτικά σημεία;

Answer 1

Το κομμάτι της αξιολόγησης της συμπεριφοράς συνδυάζεται πολλές φορές με την αξιολόγηση στα ψυχοδυναμικά μοντέλα που αποδίδουν τα αίτια της συμπεριφοράς σε εσωτερικές και ασυνείδητες διαδικασίες.

Υπάρχουν όμως 2 βασικά σημεία κριτικής όσον αφορά την ψυχοδυναμική προσέγγιση στην αξιολόγηση :

1. Πολλές φορές επειδή ως βασική αιτία της προβληματικής συμπεριφοράς είναι οι μη παρατηρήσιμες, ασυνείδητες διαδικασίες καταλήγουμε σε κάποιες κυκλικές και ατεκμηρίωτες ερμηνείες. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι ο σχηματισμός της αντίθετης αντίδρασης. Αυτό βασίστηκε στο παράδειγμα μίας μητέρας που αγαπούσε υπερβολικά το παιδί της ενώ στην πραγματικότητα αυτό προερχόταν από ενδόμυχο μίσος. Αυτό δηλαδή που θα μπορούσε να πιστοποιήσει το ασυνείδητο μίσος είναι η υπερβολική αγάπη αλλά δεν είναι σίγουρο.π.χ με γυναίκα που χτυπούσε το κεφάλι της στον τοίχο με κίνδυνο να τυφλωθεί ενώ ταυτόχρονα έπασχε από οργανική διαταραχή που θα της προκαλούσε απώλεια όρασης σε κάποια φάση. Υπήρχαν δύο ερμηνείες για το γεγονός:
   • Υπήρχε ένα οπτικό τραυματικό γεγονός που με την τύφλωση η ασθενής προσπαθούσε να το διαγράψει
   • Ήθελε να μειώσει την βεβαιότητα της τύφλωσης.
   Τελικά αυτό που βρέθηκε για την πρώτη ασθενή ήταν ότι υπήρχε ένα φόβος για απώλεια αγαπημένων προσώπων και έλλειψη αυτοεκτίμησης.<aside>
   💡 Ουσιαστικά η απόδοση της προβληματικής συμπεριφοράς **δεν** μπορεί να γίνει από **εξωτερικούς παρατηρητές** ακόμα και ούτε από την εκδηλώσιμη συμπεριφορά αλλά από την **εσωτερική απόδοση κάποιων υποθέσεων**
   
   </aside>
2. Υπάρχει έλλειψη ερευνητικής διαδικασίας ότι οι ενδοψυχικοί παράγοντες καθορίζουν την συμπεριφορά και η αξιολόγηση αυτών οδηγεί σε αποτελεσματικές παρεμβάσεις.

Question 2

ποιες είναι οι βασικές υποθέσεις στην αξιολόγηση της συμπεριφοράς βάσει συμπεριφοριστικής προσέγγισης;

Answer 2

Συμπεριφοριστική προσέγγιση στην αξιολόγηση της συμπεριφοράς

Υπάρχουν κάποιες υποθέσεις και είναι πιο καλά ορισμένη από την ψυχοδυναμική προσέγγιση :

• λειτουργικότητα της υπόθεσηςΗ συμπεριφορά υπόκεινται σε νόμους και είναι σκόπιμη , με την έννοια ότι παρέχει ένα μέσο για την προσαρμογή του ατόμου σε αντίξοες συνθήκες. Έτσι η συμπεριφορά στόχος θεωρείται προϊόν αντίδρασης σε κάποιες συνθήκες που προϋπάρχουν ή υφίστανται ταυτόχρονα. Ο ερευνητής είναι ότι βρίσκει μία υπόθεση για το πώς λειτουργεί η συμπεριφορά του ατόμου σε κάποια συνθήκη και στην συνέχεια οργανώνει το πλαίσιο για να τεστάρει την θεωρία του .
• υπόθεση του γενικού πλαισίου αναφοράςΟι περιβαλλοντικές συνθήκες επιδρούν με ένα τρόπο στην συμπεριφορά αλλά βάσει κάποιων ατομικών χαρακτηριστικών (σκέψεις, συναισθήματα) που είναι ξεχωριστά για κάθε άτομο.Ένα τέτοιο παράδειγμα μοντέλου είναι το S(stimuli)O(organism)R(responses) K(contingencies)C(consequences)
• εμπειρικές μέθοδοι μέτρησης
• ευπλαστότητα της συμπεριφοράςΚάποιες συμπεριφορές στόχοι μπορεί να προκύψουν από αρχές μάθησης. Δηλαδή μέσω από μάθηση μπορώ να προσφέρω μία θετική αλλαγή στην συμπεριφορά του ατόμου την στιγμή που η ψυχοδυναμική προσέγγιση θεωρεί αυτές τις περιπτώσεις χαμένες π.χ σχιζοφρένεια, αυτισμός, ψύχωση
• πολυπαραγοντική θεώρησηΚάθε συμπεριφορά σχετίζεται με κάποιες άλλες συμπεριφορές που μπορεί να είναι είτε προσαρμοστικές είτε δυσλειτουργικές.
• διπλή κατεύθυνσηΚάποιοι παράγοντες που επηρεάζουν μία συμπεριφορά μπορούν να επηρεαστούν από αυτήν. π.χ φόβος για έμφραγμα προκαλεί ταχυκαρδία και η ταχυκαρδία προκαλεί από μόνη της μεγαλύτερο φόβο για έμφραγμα.
• δυναμική σχέσεωνΗ σχέση μεταξύ των περιβαλλοντικών παραγόντων και της συμπεριφοράς στόχου αλλάζει με την πάροδο του χρόνου. π.χ κάπνισμα που μπορεί να ξεκινήσει για την εύκολη ένταξη σε ένα κοινωνικό σύνολο αλλά εάν αυτός ο παράγοντας εξαλειφθεί να εξαλειφθεί και η συμπεριφορά στόχος στην προκειμένη περίπτωση το κάπνισμα.
• μη γραμμική θεώρησηΜία αλλαγή σε μία μεταβλητή ελέγχου δεν σημαίνει ότι θα επιφέρει την αντίστοιχη αλλαγή στην συμπεριφορά στόχο. π.χ αυτοαναφερόμενα συμπτώματα άγχους και αυξημένη επίδοση στο κολύμπι έχουν μία σχέση ανεστραμμένου U και όχι γραμμική.

Question 3

Ποιες είναι οι μέθοδοι αξιολόγησης της συμπεριφοράς ;

Answer 3

Μέθοδοι αξιολόγησης της συμπεριφοράς

• ΣυνέντευξηΗ συμπεριφοριστική συνέντευξη διαφέρει από τα άλλα είδη συνέντευξης (ψυχοδυναμική, πελατοκεντρική) σε 3 τομείς :
  • κατεύθυνσηΟ θεραπευτής θα οδηγήσει τον πελάτη του να περιγράψει τις εμπερίες του με συγκεκριμένους όρους συμπεριφοράς και όχι με ασαφείς όρους της καθομιλουμένης.
  • εστίασηΗ συμπεριφοριστική προσέγγιση επικεντρώνεται σε ένα ευρύ πεδίο συμπεριφορών :
    • λεκτικό περιεχόμενο
    • μη λεκτικό περιεχόμενο (τονισμός, ρυθμός φωνής)
    • μη λεκτρικές έκδηλες κινητικές αντιδράσεις (οπτική επαφή, αλλαγές στην στάση του σώματος)
    • νευροφυσιολογικές αντιδράσεις (π.χ κοκκίνισμα στο πρόσωπο)
  • ερμηνείαΥπάρχουν 2 τρόποι για να ερμηνεύσει κανείς την συμπεριφορά :
    • θεωρώ ότι η συμπεριφορά είναι αποτέλεσμα υφισταμένων παραγόντων ελέγχου σε σχέση με τις περιβαλλοντικές συνθήκες που υπάρχουν στο περιβάλλον
    • βλέπω τον στόχο και από εκεί ερμηνεύω την συμπεριφορά
  Χρησιμοποιείται συχνά σε πρώτο στάδιο της αξιολόγησης της συμπεριφοράς με στόχο την συλλογή δεδομένων για τις συμπεριφορές στόχου και παραγόντων ελέγχου. Παρόλα αυτά δεν έχουν ικανοποιητικά νούμερα όσον αφορά την ψυχομετρική αξιοπιστία και εγκυρότητα για αυτό θα πρέπει να συνδυάζεται και με άλλες μεθόδους αξιολόγησης.
• Παρατήρηση της συμπεριφοράςΕίναι από τις πιο μελετημένες μεθόδους αξιολόγησης της συμπεριφοράςΥπάρχουν 2 είδη παρατήρησης της συμπεριφοράς :
  • Μη συμμετοχικήΕκπαιδευμένοι βοηθοί που παρατηρούν και κωδικοποιούν την συμπεριφορά του πελάτη.Πέρα από αυτό δεν έχουν κάποια άλλη επαφή με τον πελάτη και για αυτόν τον λόγο έχουμε υψηλά επίπεδα αξιοπιστίας και εγκυρότητας. Έχει γίνει τέτοιο παράδειγμα με κοινωνικές δεξιότητες, ψυχωσική συμπεριφορά, έκφραση συναισθημάτων , επιθετικότητα και εκρήξεις θυμού.Πρέπει να οργανώσει το σύστημα με κάποια βήματα :
    • πρέπει να ξεχωρίσει τους παράγοντες ελέγχου από τις υπόλοιπες μεταβλητές όσον αφορά το κομμάτι της συμπεριφοράς στόχου
    • στρατηγική δειγματοληψίας
    • να επιλέξει το πλαίσιο που θα γίνει η παρατήρηση (η δουλειά εάν ο παράγοντας ελέγχου είναι οι τεταμένες σχέσεις με το αφεντικό, αλλιώς εάν είναι κάτι που δεν εξαρτάται τόσο από το περιβάλλον θα μπορούσε να γίνει και σε κάποιο γραφείο).
    Υπάρχουν όμως οι εξής περιορισμοί :
    • Παρατηρούμε μόνο την έκδηλη συμπεριφορά επομένως κάποιο κομμάτι των σκέψεων και των νευροφυσιολογικών αντιδράσεων ενδεχομένως να το χάνουμε
    • Είναι δαπανηρή καθώς απαιτεί την εκπαίδευση των παρατηρητών.Γενικά χρησιμοποιείται για παρατήρηση έκδηλων εξωτερικευμένων συμπεριφορών αλλά όχι για τις περισσότερες κλινικές περιπτώσεις.
  • ΣυμμετοχικήΑφορά την παρατήρηση προσώπων που έχουν αναλάβει την φροντίδα του ασθενούς (οικογένεια, νοσηλευτικό προσωπικό, ψυχίατροι).Πρέπει να ακολουθούν τα ίδια βήματα στον σχεδιασμό του συστήματος της συμπεριφοράς όπως και στην μη συμμετοχική παρατήρηση.Είναι αναγκαίο να μειώσουμε τις απαιτήσεις του συστήματος για τους συμμετοχικούς παρατηρητές καθώς επιφορτίζονται και με άλλα καθήκοντα πέρα από την παρατήρηση. Για αυτόν τον λόγο μπορούμε να μειώσουμε την έκταση και τον αριθμό των περιόδων παρατήρησης ή και να λειτουργεί η σχέση των παραγόντων ελέγχου και της συμπεριφοράς στόχου σε ένα κυκλικό πλαίσιο.Πλεονεκτήματα
    • Η παρατήρηση αυτή δεν επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την συμπεριφορά (οικολογική εγκυρότητα)
    • Είναι πιο οικονομική καθώς τα πρόσωπα αυτά ήδη βρίσκονται στο πλευρό του ασθενούς
    • Έχουν πιο ισχυρό κίνητρο να βοηθήσουν τον ασθενή.
    Μειονεκτήματα
    • Πάλι παρατηρούμε την έκδηλη συμπεριφορά
    • Οι παρατηρητές μπορεί να είναι πιο αφηρημένοι όσον αφορά την καταγραφή κάποιων συμπεριφορών
    • Οι παρατηρητές μπορεί να καταγράφουν με έναν μεροληπτικό τρόπο την συμπεριφορά εάν θέλουν να αποδείξουν κάτι ή να βοηθήσουν με έναν συγκεκριμένο τρόπο τον πελάτη.
• Αυτοπαρατήρηση και καταγραφήπαράδειγμα ενός άντρα που όποτε ερχόταν σε επαφή με γυναίκα έκανε μία ανάρμοστη χειρονομία ή συμπεριφορά. Έτσι μέσα από ένα φυλλάδιο αυτοπαρατήρησης και καταγραφής μπορούσε να καταγράψει τις συνθήκες που επικρατούσαν πριν από αυτό το γεγονός για να μπορέσει να τις περιορίσει και να τις ελέγξει.Για την αυτοπαρατήρηση, θα πρέπει η συμπεριφορά στόχος να ορίζεται με σαφήνεια. Επίσης ο αναλυτής θα πρέπει να δίνει σαφείς οδηγίες στον πελάτη και να του προσφέρει feedback σχετικά με τα αποτελέσματα της ανάλυσης.Το θετικό είναι ότι επειδή αφορά μία κατάσταση που είναι δική τους είναι οι πλέον κατάλληλοι να την μελετήσουν. Το αρνητικό είναι ότι μπορεί να υπάρχει πρόβλημα μεροληπτικότητας καθώς αυτή η κατάσταση αφορά τους ίδιους και ενδεχομένως να μην θέλουν να αμαυρώσουν τον εαυτό τους.
• ΕρωτηματολόγιαΤο θετικό είναι ότι είναι εύκολα να χορηγηθούν, υπάρχουν ερωτηματολόγια σχεδόν για όλες τις συμπεριφορές στόχους που θέλουμε. Όμως το αρνητικό είναι ότι ο πελάτης καλείται να διαλέξει σε μία δήλωση τύπου αισθάνομαι πολύ στενοχωρημένος“” με συμφωνώ απόλυτα έως διαφωνώ απόλυτα που να μην τον εκφράζει εντελώς. Επίσης πολλές φορές αθροίζονται τα αποτελέσματα από τις επιμέρους κατηγορίες και έτσι έχουμε μία απλή και γενική άποψη που ενδεχομένως να μην είναι αυτό που επιθυμούμε.
• Αρχειακά δεδομένα και επακόλουθα της συμπεριφοράςΕπακόλουθα της συμπεριφοράς είναι συμπτωματικά αποδεικτικά στοιχεία μίας συμπεριφοράς. π.χ μώλωπες είναι ένδειξη ενδοοικογενειακής βίας. Αρχειακά δεδομένα είναι σημειώσεις από ψυχίατρο, ψυχολόγο, φωτογραφίες, ιατρικές εκθέσεις.Εφόσον αυτές είναι μέθοδοι που προσφέρουν απτά δεδομένα μπορούν να επεξεργαστούν με ένα ποσοτικό τρόπο και να δώσουν ένα αποτέλεσμα. Αλλά θέλει προσοχή καθώς πολλές φορές τα πράγματα δεν είναι όπως φαίνονται.