θεωρητικά μοντέλα παρέμβασης Flashcards
Τι είναι το γενετικό μοντέλο;
Βασίζεται στην θεωρία σχετικά με τα γονίδια και την κληρονομικότητα. Υπάρχουν κάποια γονίδια που δίνονται και από τους 2 γονείς και έτσι το άτομο λέγεται ομοζυγωτικό και υπάρχουν κάποια γονίδια που δίνονται από έναν από τους δύο γονείς και το άτομο λέγεται ετεροζυγωτικό. Επίσης υπάρχουν κάποια κυρίαρχα γονίδια όπως είναι το καστανό χρώμα ματιών και υπολειπόμενα όπως είναι τα πράσινα και τα μπλε μάτια.
Η γενετική θεωρία λέει ότι τα υπολειπόμενα γονίδια έχουν να κάνουν με τις ψυχικές διαταραχές με την λογική ότι εάν είναι για κυρίαρχα γονίδια θα το εμφάνιζαν όλα τα άτομα με μεγάλη σχεδόν βέβαιη πιθανότητα.
Γίνονται λοιπόν μελέτες σε οικογένειες προκειμένου να δούμε εάν άτομα με γονότυπους όμοιους ή λιγότερο όμοιους με τα άτομα που νοσούν έχουν πιθανότητα να εμφανίσουν το ίδιο νόσημα ή κάποιο συσχετιζόμενο.
Επίσης ένα σημαντικός διαχωρισμός που αξίζει να αναφέρουμε είναι τα δίδυμα ομοζυγωτικά και ετεροζυγωτικά.
<aside>
💡 Εάν μία ψυχική διαταραχή εμφανίζεται περισσότερο σε ομοζυγωτικά δίδυμα από ότι σε ετεροζυγωτικά λέμε ότι υπάρχει **γενετική προδιάθεση**
</aside>
Όμως υπάρχουν και θεωρίες που αναφέρουν ότι δεν επηρεάζουν μόνο τα γονίδια την εμφάνιση μίας ψυχικής διαταραχής σε ομοζυγωτικά δίδυμα αλλά και οι περιβαλλοντικές συνθήκες έχουν σημασία καθώς μεγαλώνουν το ίδιο περιβάλλον.
Αυτό που συμβαίνει συνήθως είναι ότι εξετάζουν ομοζυγωτικά άτομα που χωρίστηκαν στην γέννα για να δουν εάν ανέπτυξαν την ίδια διαταραχή , τότε θα οφείλεται σε γεντικούς παράγοντες. Όμως και αυτό δεν είναι απόλυτα σίγουρο καθώς και οι προγενετικές εμπειρίες να παίζουν κάποιο ρόλο σε αυτό.
Επομένως επειδή δεν μπορεί να απομονωθεί η συμβολή των γενετικών παραγόντων , οι νέες μέθοδοι αυτής της προσέγγισης συλλέγουν δεδομένα από γενετικούς , βιολογικούς , κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες και ύστερα περνούν από στατιστική επεξεργασία προκειμένου να διασαφηνιστεί η συμβολή των γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων στην εμφάνιση της διαταραχής.
Αυτό το είδος της έρευνας μπορεί να αναδείξει την ισχύ του γονιδίου αλλά δεν μπορεί να απομονώσει την φύση ή την θέση του γονιδίου.
Στην σύγχρονη εποχή έχει μελετηθεί ότι οι περισσότερες διαταραχές είναι αποτέλεσμα πολυγονιδίων και επίσης ότι σχετίζονται περισσότερο με την απουσία κάποιου γονιδίου παρά με την ύπαρξη κάποιου γονιδίου. Επίσης μπορεί σε μία οικογένεια κάποια άτομα να μην είναι φορείς ενός συγκεκριμένου γονίδιου για μία διαταραχή αλλά μετά από γενιές να εμφανιστεί μία ασθένεια σε κάποιον από αυτούς επειδή δεν σημαίνει ότι είναι απυρόβλητοι από αυτήν την ασθένεια. π.χ σχιζοφρένεια
Τι είναι το βιολογικό;
Ουσιαστικά βασίζουν την εμφάνιση ψυχικών διαταραχών με βιολογικές διεργασίες στον εγκέφαλο που έχουν να κάνουν με την διάθεση και την συμπεριφορά. Αυτά τα κομμάτια στον εγκέφαλο έχουν να κάνει με την πρόσληψη πληροφορίας που συνδυάζεται με κάποια ανάμνηση και εκδηλώνεται κάποιου είδους συμπεριφοράς.
Σε κάποιες διαταραχές παίζουν ρόλο και άλλες βιοχημικές διεργασίες όπως είναι εκκρίσεις συγκεκριμένων ορμονών π.χ μελατονίνη ή κάποια βλάβη νευρολογική όπως είναι η νόσος Αλτσχάιμερ.
Αυτή η θεώρηση έρχεται σε αντίθεση με την ψυχολογική .
Ο σωστότερος τρόπος ερμηνείας και ουσιαστικά συνδυασμού αυτών των μοντέλων είναι ότι η βιολογική προσέγγιση εξετάζει την συμπεριφορά κάθε στιγμή αλλά παραλείπει κάποιους τομείς αυτής όπως είναι το κίνητρο ή διαδικασίες που έχουν να κάνουν με την κοινωνία. Επομένως χρειάζεται ένας συνδυασμός των 2 μεθόδων.
Τι είναι το ψυχολογικό;
Ψυχανάλυση < Συμπεριφοριστικές < Γνωστικές
Υπάρχει ένα debate μεταξύ της ψυχοθεραπείας (διατηρεί και συντηρεί) και της φαρμακολογίας (επηρεάζει το βιολογικό κομμάτι και σίγουρα είναι πιο δραστικό στην αρχική φάση αντιμετώπισης της νόσου αλλά δεν κρατάει τόσο).
Σε κάποις διαταραχές / ψυχικά προβλήματα όπως κρίσεις πανικού , ανορεξία , σεξουαλικές διαταραχές προτιμάται η ψυχοθεραπευτική προσέγγιση αλλά στην σχιζοφρένεια π.χ η καλύτερη λύση είναι η φαρμακευτική.
Τι είναι το κοινωνικο-πολιτισμικό;
Τα προηγούμενα μοντέλα εξετάζουν τους παράγοντες που συμβαίνουν στο άτομο (βιολογικοί, γενετικοί) και επηρεάζουν την ψυχική υγεία . Αυτή η θεωρία υποστηρίζει ότι στην ανάπτυξη ψυχικών προβλημάτων παίζουν ρόλο οι εξωτερικοί κοινωνικοί παράγοντες (οικογένεια, πολιτικό περιβάλλον). π.χ αυξημένα επίπεδα κατάθλιψης σε γυναίκες, ανέργους, κατοίκους αστικών πόλεων κτλ.
- Διαφορές στο κοινωνικοοικονομικό επίπεδο
- Διαφορές φύλου
- Υπαγωγή σε μειονότητα
Η διαφορά στο πολιτισμικό επίπεδο έχει να κάνει και με τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε / θεραπεύουμε ένα πρόβλημα και το αναγνωρίζουμε.
Τι είναι συστημικό;
Η θεωρητική προσέγγιση ότι η οικογένεια επηρεάζει ψυχολογικά τα μέλη της καθώς είναι ένας οργανισμός στον οποίο κάθε μέλος αλληλεπιδρά με τα υπόλοιπα. Πολλές φορές λοιπόν από κάποιες πράξεις και συμπεριφορές μελών μπορεί να δημιουργηθούν ψυχοπαθολογίες με ίσως την πιο ακραία μορφή την σεξουαλική κακοποίηση ενός μέλους. Έχουν γίνει μελέτες με οικογένειες όσον αφορά την σχιζοφρένεια και την ανορεξία.
τι είναι το βιοψυχοκοινωνικό;
Από τα προηγούμενα καταλήγουμε στο ότι δεν είναι απαραίτητο ένα άτομο που ζει σε ένα στρεσογόνο περιβάλλον ή το να είναι φορέας ενός γονίδιου που σχετίζεται με την κατάθλιψη να αναπτύξει κατάθλιψη. Απλά αυξάνεται ο κίνδυνος να εμφανίσει κατάθλιψη. Μπορεί ένα άτομο που είναι φορέας κατάθλιψης (έχει στο οικογενειακό του περιβάλλον κάποιο άτομο που είναι παθόν) να ζει σε ένα μη στρεσογόνο περιβάλλον και να μην εμφανίσει κατάθλιψη και ένα άλλο άτομο που να ζει σε στρεσογόνο περιβάλλον και να μην έχει κάποια αντίστοιχη περίπτωση στην οικογένεια του να εμφανίσει.
Τι είναι το μοντέλο προδιάθεση στρες;
Είναι υποπερίπτωση του βιοψυχοκοινωνικού
Ουσιαστικά είναι ότι υπάρχει μία σχέση μεταξύ της προδιάθεσης (βιολογικός παράγοντας που μπορεί να επηρεάσει την εμφάνιση της διαταραχής) και του στρες (περιβαλλοντικός παράγοντας). Η σχέση μεταξύ τους είναι αντιστρόφως ανάλογη. Όσο μεγαλύτερη η προδιάθεση τόσο μικρότερο το στρες που χρειάζεται για να εμφανιστεί η διαταραχή.
Ποια είναι τα θεωρητικά μοντέλα παρέμβασης;
- γενετικό
2.βιολογικό
3.ψυχολογικό - κοινωνικοπολιτισμικό
- βιοψυχοκοινωνικό
6.συστημικό
7.προδιάθεση στρες
