Μοντέλα θεραπευτικής προσέγγισης στις οικογένειες

Question 1

Ποια μοντέλα θεραπείας υπάγονται στην συστημική θεραπεία;

Answer 1

1.Δομική
2. Στρατηγική

Question 2

Δομική συστημική θεραπεία (σε τι βασίζεται, ποια είναι τα βασικά της σημεία και θεραπευτική διαδικασία)

Answer 2

Κεντρική αρχή της είναι ότι οι οικογένειες έχουν κάποια σαφή δομή. Όταν η οικογένεια δεν έχει κάποια σαφή δομή τότε αρχίζουν τα προβλήματα χωρίς απαραίτητα εν γνώσει των μελών της.

Το πιο σύνηθες πρόβλημα είναι όταν αντιμετωπίζεται ένα μέλος της οικογένειας σαν να έχει κάποιο ψυχικό πρόβλημα που προκύπτει από μία δυσλειτουργική οικογένεια και θα επωφελούνταν όλοι από μία αλλαγή.

O Minuchin ανέφερε ότι οι δομές δίνονται για να μπορέσει το άτομο να εκπληρώσσει κάποιους ρόλους , π.χ ο πατέρας που θα είναι και αρχηγός, και σύντροφος και φίλος.

Αυτές οι δομές έχουν κανόνες που μπορεί να είναι εμφανείς ή και όχι.

Μέσα στην οικογένεια υπάρχουν υποσυστήματα , που είναι ουσιαστικά μικρότερες δομές που έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό (π.χ φύλο, γενιά, ενδιαφέροντα κτλ). Ένα άτομο μπορεί να ανήκει σε πολλά υποσυστήματα . Τα υποσυστήματα έχουν κάποια όρια που είναι σημαντικό να υπάρχουν ώστε να μπορούν να λειτουργούν ανεξάρτητα. Όταν παραβιάζονται τα όρια τότε δημιουργούνται προβληματικές οικογένειες.

Υπάρχουν τα :

• Συγκεχυμένα όρια : που ουσιαστικά είναι εύκολο να διαρρέουν πληροφορίες από το ένα σύστημα στο άλλο και εκεί έχουμε στενές σχέσεις μεταξύ των μελών ίσως πολλές φορές πολύ στενές.
• Άκαμπτα όρια : Είναι τα αυστηρά όρια που δεν επιτρέπουν την μετάδοση πληροφοριών και οδηγούν σε διαδικασίες απεμπλοκής και συναισθηματικής αποσύνδεσης.

Υπάρχει μία ιεραρχία στα συστήματα δηλαδή το σύστημα των γονέων είναι πιο πάνω από των αδελφών και έχει εκτελεστική εξουσία είναι υπεύθυνο για τις σοβαρές αποφάσεις.

Πολλές φορές άτομα από τα υποσυστήματα συνεργάζονται και δημιουργούν συμμαχίες προκειμένου να πετύχουν τον σκοπό τους. π.χ ο πατέρας με τον γιο για να πείσουν την μάνα. Εάν όμως αυτό είναι για αρκετό καιρό τότε δημιουργούνται προβλήματα στην οικογένεια και χαρακτηρίζεται δυσλειτουργική.

Τα χαρακτηριστικά μίας λειτουργικής οικογένειας σύμφωνα με τον Minuchin είναι :

• Σαφή όρια
• κατάλληλη ιεραρχία
• επαρκώς ευέλικτες συμμαχίες

<aside>
💡 **ΒΑΣΙΚΟ : όρια, συμμαχίες, ιεραρχία**

</aside>

Μία περίπτωση - πρόβλημα σε μία οικογένεια ουσιαστικά είναι πρόβλημα στο ίδιο το σύστημα.π.χ ανορεξικό παιδί (αγόρι ή κορίτσι) είναι πρόβλημα από την προσπάθεια ανεξαρτητοποίησης του που έφερε την αντίδραση των γονιών και εκείνη δεν εκδηλώθηκε επομένως το παιδί για να κρατήσει τις ισορροπίες και για να συσπυρώσει την οικογένεια και εμφανίζει τέτοιου είδους πρόβλημα.

Η δομική θεραπεία είναι συμπεριφορική ,κατευθυντική και δυναμική. Ο θεραπευτής μπορεί να πάρει διαφορετικές θέσεις μέσα στην οικογένεια, να διαλύσει συμμαχίες να τις αντικαταστήσει με καινούριες κτλ.

• Αμφισβητεί τα πρότυπα της οικογένειας μέχρι σήμερα
• Εναλλακτικές στις δυνατότητες
• καινούρια πρότυπα αλληλεπίδρασης

Θεραπευτική διαδικασία

• Γέφυρα με την οικογένειαΟ θεραπευτής μαθαίνει την οικογένεια και τα μέλη της προσαρμοζόμενος με την κουλτούρα , την γλώσσα , τις αξίες κτλ. Στην διάρκεια της γνωριμίας κάθεται ανάμεσα τους και έτσι έχει την δυνατότητα να εμπλέκεται.
• Αξιολόγηση της δομής της οικογένειαςΑρχίζει και βλέπει το σύστημα που έχει δημιουργήσει αυτή η οικογένεια μέσα από παιχνίδια ρόλων ή μέσα από κάποιες διαδικασίες που είναι πραγματικές. Εξετάζει τα όρια, τις συμμαχίες και τις ιεραρχίες. π.χ ανορεξική οικογένεια κάθεται και τρώει στην συνεδρία και γίνεται αντιληπτό ότι δεν υπάρχει συμμαχία των γονιών για να πείσουν το παιδί να φάει. Αυτά μπορεί να τα χρησιμοποιήσει αργότερα για συζήτηση με την οικογένεια προκειμένου να βρουν ένα νέο πρότυπο αλληλεπίδρασης.
• Διατάραξη της ισορροπίας του συστήματοςΟ θεραπευτής εσκεμμένα διαταράσσει την ισορροπία της οικογένειας που είναι δυσλειτουργική και βασίζεται σε λάθος πρότυπα ισορροπίας. Αυτό μπορεί να το κάνει με διάφορους τρόπους με συμμαχίες με κάποια μέλη της οικογένειας π.χ . Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση μίας γυναίκας που είχε κατάθλιψη και στην αρχή της θεραπείας θεωρούσε ότι δεν θα υπήρχε λύση στο πρόβλημα της. Στην πορεία όμως όταν άρχισε να μιλάει για την απογοήτευση που αισθανόταν απέναντι από τον σύντροφο της κια τα άλλα μέλη της οικογένειας που την έκριναν αισθάνθηκε καλύτερα. Ο θεραπευτής αντί να παραμείνει ουδέτερος όπως θα συνέβαινε σε μία ατομική θεραπεία , πήρε το μέρος του συζύγου που ανέφερε την προσπάθεια του να ικανοποιεί όλες τις ανάγκες της οικογένειας. Στο τέλος του έπεισε να συζητήσουν να βρουν έναν τρόπο να δημιουργήσουν ένα σύστημα για να λύσουν τα προβλήματα της οικογένειας τους και να θέσουν κάποια όρια.
• Αναδόμηση της λειτουργίαςμε κάποιες στρατηγικές
  • συνδιαλλαγή μεταξύ των μελών της οικογένειας
  • κλιμάκωση του άγχους και των συγκρούσεων απέναντι σε συστήματα που μπορούν να βλάψουν την οικογένεια.

Πολλές φορές η οικογένεια ακολουθεί την θεραπεία για κάποιους μήνες προκειμένου ο θεραπευτής να είναι σίγουρος ότι έχει θέσει σωστά πλαίσια στην οικογένεια, οι δομές είναι σαφείς και σταθερές. Υπάρχει μία παγίδα ότι μπορεί ένας νέος θεραπευτής να μπει στην διαδικασία να προσαρμόσει ένα πρότυπο οικογένεια χωρίς να ελέγξει ότι τα θεμέλια είναι γερά.

Question 3

Στρατηγική συστημική θεραπεία (λίγα λόγια, θεραπευτική διαδικασία, 2 βασικές λειτουργίες)

Answer 3

Watzlawick

Η προσοχή αυτού του συστήματος είναι στις στρατηγικές επίλυσης που ακολουθεί η οικογένεια.

Όταν η στρατηγική ακολουθείται από μία δυσεπίλυτη και δύσκολη κατάσταση , τότε υπάρχει πρόβλημα στην οικογένεια.

Όταν η οικογένεια αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα έχει την τάση να επαναλαμβάνει τις στρατηγικές επίλυσης που θεωρεί κατάλληλες. Εάν η στρατηγική είναι σωστή , τότε δεν υπάρχει πρόβλημα. Εάν όμως είναι λανθασμένη τότε υπάρχουν κάποιες στρατηγικές που ακολουθεί η οικογένεια. Κάποιοι εφαρμόζουν πρωτοφανείς προσεγγίσεις άλλοι απλά θα επαναλάβουν αυτήν την προσέγγιση. Σε αυτήν την περίπτωση πρόβλημα αποτελούν οι επαναλαμβανόμενες προσπάθειες επίλυσης του προβλήματος που εντείνουν το πρόβλημα. π.χ ο σύζυγος που αντιδρά με θυμό και νευρά στην σύζυγο που τον αποφεύγει συναισθηματικά. Η σύζυγος απομακρύνεται περισσότερο από αυτόν λόγω των νεύρων και του θυμού με αποτέλεσμα να υπάρχει ένα φαύλος κύκλος που προφανώς τον συντηρούν και οι δύο και όχι μόνο ο σύζυγος.

Στόχος της θεραπείας είναι ο εντοπισμός και η αλλαγή των επαναλαμβανόμενων και καταστροφικών προσπαθειών επίλυσης. Με αυτόν τον τρόπο η οικογένεια δεν θα αποδίδει την αιτία του προβλήματος σε ένα άτομο.

Η στρατηγική θεραπεία θεραπεία δίνει έμφαση και στις λεκτικές αλλά και στις μη λεκτικές επικοινωνίες μέσα στην οικογένεια.

Θεραπευτική διαδικασία

• Ανιχνεύουμε τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει η οικογένεια
• Ανάπτυξη ενός στρατηγικού σχεδίου για να σπάσουμε τον φαύλο κύκλο των προσπαθειών.
• Εφαρμογή αυτού του στρατηγικού σχεδίου που συνήθως είναι με κάποιες ασκήσεις που βάζουμε για το σπίτι μεταξύ των συνεδριών.
• Ανατροφοδότηση από αυτές τις στρατηγικές.
• επανεκτίμηση του θεραπευτικού σχεδίου

Ο θεραπευτής είναι αποστασιωποιημένος συναισθηματικά από την οικογένεια για να μην εντείνει τις αντιπαραθέσεις. Δεν ασχολείται με όλα τα μέλη της οικογένειας εάν δεν το επιθυμούν αλλά με όσα είναι παρόντα.

Υπάρχουν 2 βασικές στρατηγικές που ακολουθούνται :

• θετική αναπλαισίωσηΘετική ερμηνεία των συμπεριφορών που συντελούν στο πρόβλημα. Δηλαδή οι προσπάθειες μπορεί να είναι εσφαλμένες αλλά είναι αυθεντικές προσπάθειες πραγματικής επίλυσης του προβλήματος. π.χ το ζευγάρι τσακώνεται που είναι λάθος αλλά αυτό σημαίνει ότι έχουν πραγματική διάθεση να λύσουν το πρόβλημα.
• παράδοξη παρέμβαση
  Τα άτομα ενθαρρύνονται από τον θεραπευτή να οδηγηθούν σε κάποιες διαδικασίες που δεν έχουν κοινή λογική ή φαίνονται παράδοξες. π.χ το ζευγάρι που τσακώνεται να συνεχίσει να τσακώνεται κάτι που ίσως να συνδυαστεί και την θετική αναπλαισίωση. Ο θεραπευτής ελπίζει ότι με το να φέρει ένα θεραπευτικό κρίκο στο γιατί να μην σταματήσουν να τσακώνονται θα επιφέρει το ίδιο αποτέλεσμα. Ευελπιστεί ότι τα άτομα θα αναγκαστούν να πάρουν μία απόφαση σχετικά με το εάν θα αλλάξουν ή όχι που και αυτό είναι μία αλλαγή.

Question 4

Να αναφέρετε εάν η συστημική θεραπεία είναι αποτελεσματική

Answer 4

Η συστημική θεραπεία διεξάγεται με την οικογένεια και πολλές φορές με την ευρύτερη οικογένεια. Καμία φορά δεν είναι μόνο ένας θεραπευτής αλλά πολλοί που δεν είναι απαραίτητα παρόντες στην διαδικασία αλλά η οικογένεια γνωρίζει για αυτούς ουσιαστικά κάθονται πίσω από έναν μονόδρομο καθρέπτη.

Συμβουλεύουν τον θεραπευτή που είναι στο δωμάτιο καθώς πολλές φορές είναι αποροφημένος από την διαχείρηση της κατάστασης και έτσι χάνει κάποιες λεπτομέρειες. Τον ενημερώνουν είτε μέσω τηλεφώνου είτε μέσω δια ζώσης (βγαίνει από το δωμάτιο και συζητούν) και τον ζητούν ενδεχομένως να κάνει κάποια κίνηση κάποια ερώτηση κτλ.

Η εμπειρία που αφήνει στα άτομα είναι ανάμεικτη.

Γενικά είναι αποτελεσματική σε θέματα όπως σχιζοφρένεια ή ανορεξία.