week 8 ZO.1 (micro-)anatomie van het hematopoëtisch en lymfatisch systeem

Question 1

plek van bloedaanmaak in foetale periode

Answer 1

dooierzak -> foetale lever -> milt -> beenmerg (na geboorte)

Question 2

functie chemokines

Answer 2

het zijn eiwitten (cytokinen) met een chemoattractieve werking op cellen die hiervoor een receptor hebben

Question 3

waaruit bestaan de orale componenten van het GALT (gut-associated lymphoid tissue)

Answer 3

tonsillae pharyngeales of adenoid, tonsillae palatinae en tonsillae linguales, het zijn lymfoïde weefsels die als eerste reageren op antigenen die via de orale route binnenkomen

Question 4

welke organen hebben de functie om het bloed te filteren?

Answer 4

lever, milt en beenmerg

Question 5

hoe werkt de bloedcirculatie van het beenmerg?

Answer 5

dubbele bloedsomloop
1) arteriën (van spier en bot) -> capillair netwerk door kanalen van Havers in bot / sub-endosteaal -> beenmergsinusoïden -> centrale vene -> verlaat via efferente vene
2) arterie van bot en spier gelijk naar centrale gedeelte -> verticaal met bot mee terwijl arteriolen centrifugaal naar endost verlopen -> capillaire netwerk

uiteindelijk via capillaire netwerk weer naar sinusoïden, centrale vene en efferente vene uit het beenmerg

Question 6

in welke organen worden de erytrocyten en bloedplaatjes afgebroken?

Answer 6

in de milt, beenmerg en lever

Question 7

welke fagocyten ruimen in milt, beenmerg en lever de oude bloedcellen op?

Answer 7

macrofagen

Question 8

hoe heet de oude bloedcellen in de lever?

Answer 8

Kupffercellen, ze zijn in de sinusoïden gelokaliseerd

Question 9

waar worden granulocyten die naar een ontsteking zijn gerekruteerd vooral afgebroken?

Answer 9

op de plaats van ontsteking, door macrofagen

Question 10

welke producten bij de afbraak van hemoglobine uit erytrocyten komen vrij?

Answer 10

bilirubine en ferritine/hemosiderine-complexen

Question 11

Hoe worden de afbraakproducten van bilirubine uitgescheiden?

Answer 11

komt in het bloedplasma voor en kan in de lever via de gal in de darm worden uitgescheiden

Question 12

waar komen afbraakproducten van ferritine/hemosiderine-complexen terecht?

Answer 12

de ijzercomplexen ferritine (fijne korreltjes) en hemosiderine (grotere aggregaten) vind je terug in macrofagen, vooral in de milt, maar ook in het beenmerg. Deze vorm van ijzeropslag kan worden hergebruikt voor erytropoiese.

Question 13

bloedcirculatie in de milt

Answer 13

op 2 manieren:
1) gesloten circulatie: arteria lienalis -> vertakt -> capillair -> sinusoïden -> verlaat via afvoerende vene (v. lienalis)
2) open circulatie, functie = erytrocyten en bloedplaatjes wegvangen
milt arterie -> trabekelarterie -> centrale arterie in de PALS -> follikels -> hulsarteriën & penseelarteriën (open eind) -> mazige ruimte tussen miltsinussen -> via endotheliale kleding in het sinuslumen -> bloedvaten treden uit via afvoerende vene

Question 14

structuren in de rode pulpa

Answer 14

sinussen en rode pulpa strengen, verder komen er bindweefseltrabekels voor

Question 15

hoe wordt het bloed gefilterd in de rode pulpa?

Answer 15

macrofagen, oude cellen en -fragmenten en micro-organismen

Question 16

welke lymfocyten zijn met name te vinden in de paracortex, en welke in de follikels?

Answer 16

paracortex -> T-lymfocyten
follikels -> B-lymfocyten

Question 17

via welke weg doorloopt de lymfe de route door de lymfeklier?

Answer 17

afferente lymfevaten -> kapselsinus -> trabekelsinussen -> parenchym cortex lymfeklier -> medulla lymfeklier -> efferente lymfevaten

Question 18

naar welk orgaan zal een tumor van het darmepitheel het meest waarschijnlijk metastaseren via de hematogene route

Answer 18

lever

Question 19

naar welk orgaan zal een tumor van het darmepitheel het meest waarschijnlijk metastaseren via de lymfogene route

Answer 19

longen (darm -> regionale lymfeklier -> ductus thoracicus bij vena subclavia -> in het bloed -> rechter harthelft -> long)

Question 20

waar zal primair een metastase verwacht kunnen worden van een melanoom (huidtumor van melanocyten) ?

Answer 20

in de drainerende lymfeklier van dat huidgebied. Voor een melanoom in het onderbeen is dat een popliteale (knieholte) of inguinale (lies) lymfeklier.

Question 21

van waaruit zal de metastasen verder kunnen migreren vanuit de drainerende lymfeklier van het huidgebied?

Answer 21

andere lymfeklieren, of via ductus thoracicus weer het bloed in en naar de rechterhelft en naar de longen

Question 22

in welke locaties / organen kun je metastasen verwachten van longkanker indien de metastasering verloopt via de hematogene route?

Answer 22

in capillaire netwerken van de darm, nieren, botten etc

Question 23

waar zul je het meest waarschijnlijk metastasen verwachten van een lymfoom?

Answer 23

in andere lymfeklieren, maar ook in de lymfevaten zelf, de milt, en andere plaatsen waar lymfocyten zich bij voorkeur ophouden (darm, huid, abdomen, long).

Question 24

definitie cytokine

Answer 24

een relatief klein glycoproteïne (grootte-orde 10-30 kDa) dat invloed heeft op het gedrag van cellen. Het begrip ‘cytokines’ omvatten alle subtypen, zoals groeifactoren, chemokines, interferonen en interleukines.

Question 25

definitie groeifactor

Answer 25

glycoproteïne dat de proliferatie (en maturatie) van cellen stimuleert.

Question 26

definitie chemokine

Answer 26

glycoproteïne dat een chemotactische werking heeft op cellen (en deze ook activeert).

Question 27

functie chemokine SDF-1 (/CXCL12), met receptor CXCR4

Answer 27

hematopoietische stam- en progenitorcellen brengen CXCR4 hoog tot expressie en worden op hun plaats gehouden door de interactie tussen SDF-1 en CXCR4, het heeft een functie in homing en migratie van verschillende typen tumorcellen

Question 28

welke tumoren brengen CXCR4 hoog tot expressie

Answer 28

acute en chronische leukemie, colon-, mamma-, long- en prostaatcarcinoom

Question 29

hoe kun je verklaren dat b.v. colon- en mammacarcinoom niet alleen naar bot / beenmerg, maar ook bij voorkeur naar long, lever en lymfeklieren migreren?

Answer 29

tumorcellen die metastaseren komen eerst aan bij long, lever en lymfeklieren. Bovendien produceren ook deze organen relatief veel SDF-1/CXCL12.

Question 30

wat doet chemotaxie?

Answer 30

chemotaxie is betrokken bij de migratie van tumorcellen naar bepaalde organen

Question 31

welke factoren, naast chemotaxie, zullen bepalend zijn of tumorcellen metastaseren naar bepaalde organen?

Answer 31

vascularisatie van de organen en mogelijkheid tot hechting en penetratie van de vaatwand. In een uitgebreid capillair of sinusoïdaal netwerk, zoals long of lever, worden tumorcellen gemakkelijk gevangen.
lokale synthese van groeifactoren die tumorcellen ondersteunen.

Question 32

wat is de consequentie van integrine-activatie door SDF-1 <–> CXCR4 interactie

Answer 32

binding aan integrine liganden

Question 33

wat is de rationale voor de combinatiebehandeling van CXCR4 antagonist met chemotherapie?

Answer 33

verschillende therapeutische mechanismen zijn waarschijnlijk werkzaam

Behandeling met CXCR4 antagonist verbreekt het chemotactisch effect van SDF-1/CXCL12. Leukemiecellen worden hierdoor in circulatie gebracht. Daar zijn ze gevoeliger voor chemotherapie, omdat ze in de weefselniche beschermd waren (door lokale groeifactoren geproduceerd door het stroma).
Als overleving en proliferatie van de betreffende tumorcellen wordt gestimuleerd door CXCR4-triggering, dan wordt deze prikkel weggenomen en kan de chemotherapie effectiever zijn.