week 10 hoorcolleges Flashcards
kans op dubbele vragen oeps
primair mammacarcinoom
niet op afstand uitgezaaid, behandeling in opzet curatief, behandeling door chirurg en meestal ook oncoloog en radiotherapeut
gemetastaseerd mammacarcinoom
op afstand aantoonbare metastasen, palliatieve behandeling, de behandeling is door oncoloog, soms radiotherapeut maar zelden chirurg
voorkeursplekken voor uitzaaiing mammacarcinoom?
long, lever en bot
wat is peritonitis carcinomatosa?
uitzaaiing in de buikholte
wat is pleuritis carcinomatosa?
uitzaaiing in de longholte
wat is lokale behandeling mammacarcinoom?
chirurgie en/of radiotherapie
wat is systemische therapie mammacarcinoom?
therapie via tablet/infuus/injectie (via bloedbaan)
wat is adjuvante behandeling?
behandeling primair BrC na de borstoperatie
wat is neo-adjuvante behandeling?
behandeling primair BrC voor de borstoperatie
wanneer doe je palliatieve behandeling mammacarcinoom?
bij gemetastaseerd BrC
wat zijn micrometastasen?
niet aantoonbare borstkankercellen, ze zijn dus niet-detecteerbaar, maar als ze niet worden ontdekt en behandeld, kunnen ze doorgroeien. ze kunnen worden behandeld door (neo-)adjuvante chemo/radio
wat zijn macrometastasen?
voormalig micrometasten, als ze eenmaal worden ontdekt, is het al niet meer te genezen
prognostische factoren
factoren die de prognose (natuurlijk beloop van de ziekte) beïnvloeden
predictieve factoren
factoren die bepalen wat de kans van de respons op de therapie is
transcriptomics
informatie over waar de cel mee bezig is
disseminatie onderzoek
kijken naar afstandsmetastasen
oligometastatische ziekte
3 metastasen in maximaal twee verschillende plaatsen en moet onafhankelijk van het locoregionaal recidief zijn, dit is deels uitgezaaid. er is dan nog curatie mogelijk als alle afstandsuitzaaiingen lokaal kan worden behandeld
wat zijn primaire lymfekliermetastasen?
schildwachtklier, okselklier en andere dichtbij gelegen locaties (curatief)
wat zijn secundaire lymfekliermetastasen?
contralaterale zijde, buik en andere verder weg gelegen locaties (palliatief)
waardoor neemt incidentie van borstkanker toe?
vergrijzing, populatiegroei en screening
waardoor neemt sterfte van borstkanker af?
betere behandelings- en detectiemethoden en screening
hoe werken vloeibare biopten?
partikels uit de tumor worden afgegeven aan de bloedbaan, welke aangetoond kunnen worden in het bloed. daardoor hoeft er geen biopt afgenomen worden. als dit wordt aangetoond, is er een minder goede prognose. daardoor kan ook de HER2-receptor aangetoond worden.
bij hoeveel procent van de pt zijn micrometastasen aanwezig (en krijgen zonder extra behandeling recidief)?
50%
wanneer vindt genetische counseling plaats?
bij mannen met een mutatie waarvan de kinderen een verhoogde kans hebben
wat is TDLU?
een terminale ductulaire unit, hier komen alle lobuli uit
uit hoeveel lagen bestaat het mamma-epitheel van zowel de ducti als de lobuli?
twee lagen
waar zitten de luminale cellen en wat is hun functie?
binnenkant, secretoire eigenschappen (bv lactatie)
waar zitten de myoepitheelcellen en wat is hun functie?
buitenkant, contractiele eigenschappen -> deze cellen zijn afwezig bij borstkanker
wat is mastopathie?
het is een goedaardige afwijking; fibrocysteuze verandering apocriene metaplasie, hierdoor zal de borst onregelmatig aanvoelen.
wat zijn fibrocysteuze veranderingen?
komt voor bij fibroadenoom en phyllodes thumor, er zijn cysteuze veranderingen zichtbaar (vorming van cysten) met hieromheen fibrose
wat is phyllodes tumor?
het is een fibro-epitheliale tumor, meestal scherp omschreven en de tumor groeit relatief snel, de prognose is heterogeen maar metastasen zijn zeldzaam
wat is E-cadherine eiwit?
adhesiemolecuul, dit is verloren bij LCIS waardoor het patroon diffuus en bilateraal is
voorstadium - CIS
neoplastische proliferatie van het epitheel, wat nog binnen de contour van de duct blijft. er is geen bloedvoorziening (diffusie afh), waardoor er necrose en verkalking optreedt, het is niet palpabel (toevalsbevinding) en wordt gedetecteerd door microcalcificaties (witte stipjes) op een mammogram,
2 soorten: DCIS en LCIS
wat is GRM?
gemodificeerd radicale mastectomie, borstamputatie met een okselkliertoilet
vormen mammareconstructie?
- oncoplastische chirurgie
- prothese
- autoloog weefsel met prothese
- autoloog weefsel
wanneer is mammasparende therapie niet mogelijk?
grote tumor in een kleine borst, patiënt in het verleden bestraald op de borst of als in meerdere kwadranten in de borst tumor / CIS aanwezig is
waarmee wordt de tumor gemarkeerd door de radioloog voor chirurgie?
radioactieve bron (I123) of met een draadje
wat is primaire reconstructie?
de borst wordt direct in dezelfde operatie als de ablatio (verwijdering) gereconstrueerd
wat is secundaire reconstructie?
reconstructie uitgesteld tot enige tijd na de amputatie
wat is tertiaire reconstructie?
een tweede reconstructie omdat de eerste niet helemaal naar wens was
volume displacement bij oncoplastische chirurgie
zonder toevoeging van weefsel, het mammaweefsel wordt gebruikt om het gat van de tumor op te vullen
volume replacement bij oncoplastische chirurgie
met toevoeging van weefsel, als er bv te weinig borstweefsel aanwezig is, meestal vanuit de flank richitng de rug, onder de borst, of helemaal van de rug (= perofrator lappen)
multicentrisch
mammacarcinoom kan multicentrisch zijn waardoor na operatie vaak wat over blijft -> hoge recidief kans daarom wordt er daarna nog vaak radiotherapie toegepast
factoren voor hoge kans op recidief
irradicale chirurgie, T4 tumoren, of bij meer dan 4 lymfekliermetastasen in locoregionaal gebied
wanneer wordt er radiotherapie toegepast bij palliatief beleid mammacarcinoom?
botpijn, dreigende dwarslaesie, hersenmetastase, obstructie van luchtwegen en/of slokdarm of lokaal recidief in de thoraxwand
wanneer wordt er partiële borstbestraling toegepast?
patiënten met een laag recidiefrisico en ouder dan 50 jaar, diameter hoger dan 30 mm en pN0
bijwerkingen radiotherapie - vroeg
erytheem (rode huid), hyperpigmentatie, droge of natte desquamatie en/of oedeem -> reversibel!
bijwerkingen radiotherapie - laat
atrofie, hypo/hyperpigmentatie, haaruitval, uitval zweet- en talgklieren, teleangiëctasieën, fibrosering, longfibrose, lymfoedeem (na okselkliertoilet) en/of cardiotoxiciteit
wat is de breath-hold techniek?
adem inhouden (40 seconden) om een groter longvolume te creéren en daarmee de afstand van de straling tot het hart te vergroten -> reductie van de stralingsdosis op het hart
wat is het voordeel van protonen tov fotonen?
ze werken met name op de tumor zelf (minder ervoor en erna), waardoor minder gezond weefsel beschadigd raakt
wat is cold cap?
een kap die patiënten voorafgaand aan de chemo opzetten, er wordt een koude vloeistof overheen gespoten voor 30-45 minuten zodat haaruitval wordt voorkomen
wat is de dosis bij bestraling mammacarcinoom
15 * 2,67 Gy (hypofractionering)
wat zijn kritieke organen waarbij rekening moet worden gehouden bij locoregionale radiotherapie
controlaterale mamma, long, hart, plexus brachialis, oesophagus en schildklier
wat is het verschil van locoregionale radiotherapie ivm mammasparende radiotherapie?
de thoraxwand wordt ook meegenomen ivm lymfebanen
adjuvante behandeling
nabehandeling van een primair mammacarcinoom na borstoperatie
neoadjuvante behandeling
behandeling primair mammacarcinoom voorafgaand aan borstoperatie
palliatieve behandeling
behandeling gemetastaseerd mammacarcinoom
hoeveel procent heeft micrometastasen?
50%
op welke manieren kan de prognose van mammacarcinoom worden verbeterd?
vroege detectie, verbeteren behandelingsmogelijkheden, voorkomen lokaal recidief (optimaliseren lokale therapie), voorkomen afstandsmetastasen (optimaliseren systemische therapie)
prognostische factoren
voorspellen kans op het ontwikkelen van metastasen, middels histologische graderingen, grootte tumor, aangedane lymfeklieren, ER status en leeftijd -> klinische karakteristieken
predictieve factoren
voorspellen van de kans op een respons op de therapie, bijvoorbeeld het aanslaan van de behandeling op basis van de aanwezigheid van ER en HER-receptoren -> moleculaire karakteristieken (genexpressieprofiel -> bepaalt goede prognose)
hoeveel procent van de pt moet baat hebben bij een therapie (dus rest wordt overbehandeld), om de behandeling te geven
3% (97% overbehandeld)
wat is mammaprint en het doel van mammaprint?
beperkte set van 70 genen; met behulp van moleculaire karakteristieken kan een hele groep mensen worden geïdentificeerd die geen systemische behandeling nodig heeft, het doel is om met deze extra prognostische factor (genexpressie) overbehandeling te beperken
welke stappen moeten doorlopen worden om klinische implementatie mogelijk te maken?
- trainingsset om profiel op te zetten
- trainingsset valideren in onafhankelijke test set
- multicenter (retrospectieve studie(s))
- prospectieve gerandomiseerde klinische studies
wat is de conclusie van de MINDACT-trial (gekeken naar het risico op basis van klinische factoren tegenover het risico op basis van genexpressie profiel)
Als je al een slechte prognose hebt, maakt mammaprint geen verschil meer om te bepalen of je adjuvante therapie nodig hebt.
Bij goede prognose kan het wel bepalen (rond 88% 10-jaars overleving). Dit wordt klinisch dan al bepaald door prognostische factoren als er twijfel is. Mammaprint kan de doorslag geven of adjuvante behandeling wel of niet geïndiceerd is.
wat zijn klachten door metastase?
moe, malaise, botpijn, dyspneu, huidbloeding en/of -ontsteking, slechte eetlust, vol gevoel, hoofdpijn of een insult
wat is de behandeling bij aanwezigheid HR, en behandeling bij aanwezigheid HER2
HR (ER/PR+) -> anti-hormonale therapie, HER2 -> anti-HER2 therapie
hoe werkt tamoxifen?
tamoxifen lijkt op oestrogeen en blokkeert de receptor, daardoor gaat de cel niet delen en na een tijdje in apoptose
hoe werkt de aromataseremmer?
het remt aromatase (zet androgenen om in oestrogeen) waardoor oestrogeen daalt tot de kankercel niet meer kan groeien, via de bijnieren; werkt dus alleen postmenopauzaal omdat anders het niveau van oestrogeen omhoog gaat via de eierstokken, of er moet eerst ovariëctomie zijn geweest (verwijderen eierstokken)
hoe werkt de LHRH agonist?
het schakelt de oestrogeenproductie uit via de eierstokken
wat zijn de bijwerkingen van anti-hormonale therapie?
overgangsklachten, trombose, gewrichtsklachten, haaruitval, botontkalking, gewichtstoename, oedeem, acne of hoofdpijn
wat zijn de bijwerkingen van chemotherapie?
misselijkheid, braken, haaruitval, beenmergremming, slijmvlies toxiciteit, menstruatiestoornissen, en vermoeidheid
wanneer is het een oligometastatische ziekte?
als er drie metastasen in maximaal twee verschillende plaatsen zitten en het moet onafhankelijk van het locoregionaal recidief zijn -> poging tot curatieve therapie
prognostische factoren
- leeftijd; leeftijd < 35 jaar ongunstige prognose, leeftijd > 70 jaar gunstige prognose
- histologie: metaplastische tumoren zijn agressief en ongunstig, mucineuze tumoren zijn gunstig
- ziekte vrije interval; gunstig > 5 jaar, ongunstig < 2 jaar
- triple negatief mammacarcinoom; afwezigheid ER, PR en HER2 receptor op de tumor is ongunstig
- oestrogeen receptor: ER+ is gunstig
- HER2-receptor: HER2+ (3+ of amplificatie) is gunstig
wat is viscerale crisis?
iemand met een uitgebreide levermetastasen en geelzucht of uitgebreide longmetastasen -> krijgen therapie die snel zichtbaar is
tegen welke bijwerking werkt anti-emetica?
misselijkheid, braken
tegen welke bijwerking werkt GnRH-agonist?
menstruatiestoornissen
voor welke bijwerkingen zorgen taxanen?
zenuwbaan toxiciteit, huid- en nageltoxiciteit, vochtretentie
voor welke bijwerking zorgen anthracyclines?
pompfunctiestoornissen
wat is het gevolg van PARP-remmers?
geen reparatie van enkelstrengs breuken -> ontstaan dubbelstrengs breuken
wat is het gevolg van platinum?
ontstaan dubbelstrengs breuken?
wat is het gevolg van de BRCA deficiënte tumorcellen?
ze kunnen dubbelstrengs breuken niet repareren -> apoptose
2 voorbeelden van HER2-remmers?
trastuzumab (extracellulair) en lapatinib (intracellulair)
wat is de functie van bisfosfonaten?
ze doorbreken de vicieuze cirkel van tumorgroei en beschermen hierdoor het bot -> tumor produceert stoffen die de osteoblasten remmen en de osteoclasten stimuleren
wat doen RANK-ligand remmers?
ze verminderen de activatie van osteoclasten, en voorkomen zo botafbraak
wat is BRCA-ness?
ze hebben geen BRCA1/2-mutatie maar gedragen zich wel zo, ze worden behandeld met capecitabine (plantinumhoudende chemotherapie)
wat is synthetische letaliteit?
het concept waarbij de combinatie van de PARP-remmer en de BRCA-mutatie zorgt voor lethaliteit
wat doet RAD51 en wat is het defect in een tumor?
RAD51 is werkzaam in het HR-proces, in BRCA1/2 fenotype is er een probleem in het ophopen van het RAD51-eiwit na bestraling; ze kunnen RAD51 niet ophopen
c
klinisch stadium
p
pathologisch stadium
yp
pathologisch stadium na neoadjuvante behandeling
wat is boosterbestraling?
‘extra’ bestraling tijdens of na de grote velden. boosterbestraling wordt gedaan op de plek van de lumpholte (clips)
