Week 2 en 3 thema 11 Flashcards
Wat is impliciet leren?
Leren zonder enige kennis, het leren door het te doen
- Leren van impliciete (niet verbaliserende) regels
- Procedureel geheugen
Wat is het voordeel van impliciet leren?
Leerresultaat blijft langer bestaan & minder kwetsbaar voor stress
Wat is expliciet leren?
Leren door gedetailleerde instructies
- Leren aan de hand van expliciete (verbaliserende) regels
- Decleratief geheugen –> semantisch + episodisch
Wat is het voordeel van expliciet leren?
Verloopt snel
Wat is knowledge of performance?
Feedback geven op basis van uitvoering
Wat is knowledge of results
Feedback geven op basis van uitkomst
Wat is interne focus of controle?
Aandacht gericht op beweging zelf of op de onderliggende processen
Wat is externe focus of controle?
Aandacht gericht op het effect v/d beweging. VB: beeldspraak
Wat zijn de voordelen van externe focus of controle?
- Bevordert economie van bewegen + reduceert ‘‘ruis’’
- Kost minder energie
- Hoeft minder na te denken over handelingen
- Vermindert balansproblemen bij Parkinson PT
Wat is het procedureel geheugen?
Heeft betrekkingen op leren: leren van motorische vaardigheden (fietsen) & cognitieve vaardheden (lezen)
Wat is het decleratief geheugen?
Langetermijngeheugen waarbij men opgeslagen kennis BEWUST kan beleven/oproepen. Bestaat uit:
- Episodisch geheugen
- Semantische geheugen
Wat is het decleratief geheugen –> Episodische geheugen?
Geheugen van persoonlijke gebeurtenissen. Gebonden aan tijd + plaats. VB: eerste ontmoeting met vriend
Wat is her decleratief geheugen –> semantisch geheugen?
Geheugen voor betekenissen, begrippen + feiten
Welke 3 fases horen tot het stadiamodel van Fitts & Posner?
- Cognitieve fase
- Assiociatieve fase
- Autonome fase
Wat houdt de cognitieve fase in?
- Doorgronden van bewegingshandeling/-sequentie
- Veel voordoen
- PT doet FT na
- Veel fouten toegestaan
- Trial and error
- Gebruik stap-voor-stap-uitvoeringsregels –> expliciet leren
- Globale knowledge of result
Wat houdt de assiociatieve fase in?
- Procedureel leren
- Aaneensmeden van onderdelen v/d beweging
- Hoeft nog niet vlekkeloos
- Veel variatie in oefenstof
- PT is in staat eigen fouten op te sporen
- Ontwikkeling van perceptie-actie-koppelingen
- Training: verschaf gedetailleerde knowledge of result i.c.m. knowledge of performance en soms gerichte verbale instructie
Wat houdt autonome fase in?
- Bewegingsuitvoering verloopt automatisch –> impliciet
- Aandacht kan gericht worden op andere zaken
- Nauwkeurigheid, timing + snelheid nemen toe
- Nauwkeurige feedback van belang –> knowledge of result + performance
Wat zijn de kanttekeningen bij het 3 stadiamodel van Fitts & Posner?
1) Tijdens bepaalde fasen van het leerproces door het geven van KP de aandacht vestigen op beweging zelf
2) Aan het begin van leerproces expliciete instructies te geven, waardoor de beweging voor een deel expliciet geleerd wordt
3) Beweging eindeloos herhalen zodat deze zo compleet mogelijk geautomatiseerd wordt
4) Impliciet leren is veel effectiever dan expliciet
Wat hoort er bij impliciet leren?
- Knowledge of result
‘‘Manier waarop je doel haalt is niet belangrijk als je het maar haalt’’ - Procedureel geheugen
- Externe focus
‘’ Wat gebeurd er met de bals ik er op die manier tegenaan trap?’’
Wat hoort er bij expliciet leren
- Knowledge of performance
- Decleratief geheugen
- Interne focus
‘‘ik moet proberen mijn voet net iets meer onder de bal te krijgen’’
Wat houdt traditioneel leren in?
Inslijpen van gewenste (ideale) beweging door deze eindeloos te herhalen (drillen)
Wat houdt differentieel leren in
Bewegingsuitvoering sterk varieren om proces van zelforganisatie te induceren. Variaties in taak, omgeving + individu leidt tot een proces van neurale zelforganisatie
Oorzaak, onderzoek + behandeling bij os. good schlatter:
Oorzaak: Extra botingroei t.h.v. patellapees insertie Onderzoek: - Pijn op tuberositas tibia --> drukpijn - Zwelling, meestal bothard - Warmte door ontsteking - Decline-squattest --> pijn door krachtig aanspannen quadriceps - Rontgen Behandeling: - Rust --> klachten verdwijnen vanzelf na 3 mndn - Ijsapplicaties/NSAID - Rekoefeningen flexoren, knie - Stimuleren van bewegen - Provocerende activiteiten vermijden - Oefentherapie
Oorzaak, onderzoek + behandeling:
Bakers Cyste
Oorzaak:
Verzwakking van gewrichtskapsel. Gewrichtsvocht duwt tegen dit kapsel
Onderzoek:
- Zwelling boven kop van gastrocnemius
- Strak gevoel in knieholte welke flexie belemmerd
Behandeling:
- Meestal agv onderliggende intra-articulaire PA, door behandeling hiervan verdwijnen klachten vanzelf
- Operatie/resectie
Oorzaak, onderzoek + behandeling:
Patella luxatie
Oorzaak: Vaak icm verhoogde laxiteit Onderzoek: - Q-hoek onderzoeken - Laxiteit onderzoeken - Zwelling - Stand patella Behandeling: - Repositie - 4 weken gips - Oefentherapie: versterken quadriceps
Oorzaak, onderzoek + behandeling:
Quadricepspees ruptuur
Oorzaak: Sportletsel, maar ook spontaan bij geforceerd extenderen v/d knie
Onderzoek:
- X-ray
- BWO: onmogelijk knie te strekken
- Pijnlijke rest strek functie v/d knie
Behandeling:
- Conservatief/operatief. Na 6-8 weken gaat gips eraf + kan gestart worden met FT
Oorzaak, onderzoek + behandeling:
Patella pees ruptuur
Oorzaak: Verstappen of sportletsel, mn bij geforceerde extensie knie
Onderzoek:
- X-ray
- Observatie: verdikking tussen patella + tuberositas tibia
- BWO: Opgeheven actieve extensie knie
Behandeling: Operatief
Oorzaak, onderzoek + behandeling:
Patella fractuur
Oorzaak: Kan ontstaat door direct trauma of door te actief te fors knie te strekken
Onderzoek:
- X-ray
- Observatie: dislocatie patella
- BWO: actief strekken nagenoeg onmogelijk, niet meer belastbaar, kan erg pijnlijk zijn
Behandeling:
- Vast zetten middels cerclage draad of partiele resectie vd patella met vervolgens hechten van strekapparaat.
- Na 6 weken weer starten met geleidelijke belasting + aanspannen quadriceps van been, in tussentijd wel andere functies oefenen
Oorzaak, onderzoek + behandeling;
Crurisfractuur
Oorzaak: Bij jongeren meestal hoog energetisch trauma.
Rotatie trauma
Gecompliceerd fractuur
Onderzoek: X-ray
Behandeling:
- Conservatief bij NIET gedislokeerde crurisfractuur, bovenbeengips
- Operatief: gedislokeerd fractuur, fixatie met plaat of andere implantaten
- Snel beginnen met oefenen: belast lopen met krukken op geleide van pijn
- Duur genezing: tussen 3-6 maanden
Oorzaak, onderzoek + behandeling:
Femurschacht fractuur
Oorzaak: Meestal veroorzaakt bij hoogenergetisch letsel
Onderzoek:
- X-ray gehele femur met knie + heupgewricht
- Observatie: Pijnlijk bovenbeen, in abnormale stand met zwelling + functio laesie
Behandeling:
- Operatief: osteosynthese of plaatosteosynthese
- Nabehandeling en controle: mobilisatie afhankelijk op grond van stabiliteit + kliniek
- Bij dwars/stabiele fracturen: direct belaste mobilisatie
Oorzaak:
Valgiserende osteomie
Vaak toegepast bij mensen onder 60 jaar met goede conditie, met beginnende artrotische veranderingen Kellgren 2
Oorzaak:
Shin splints
Door enorme schok tijdens lopen bij elke landing optreedt, raakt deze spierovergang belast
Oorzaak en behandeling:
Eversietrauma?
Oorzaak: trauma Behandeling: - RICE - Stabiliteit verhogen - Spierkracht verbeteren
Oorzaak, onderzoek + behandeling:
Achillespees ruptuur
Oorzaak: Overbelasting spierketen dorsaalflexie/flexie knie Onderzoek: - Echo - Test van Thompson - Onmogelijk om op tenen te lopen - Voelbaar kuiltje Behandeling: Operatief of conservatief
Oorzaak, onderzoek + behandeling:
Partiele achillespees ruptuur
Oorzaak: Overbelasting spierketen dorsaalflexie/flexie knie Onderzoek: - Echo - Test van Thompson - Onmogelijk op tenene te lopen - Voelbaar kuiltje Behandeling: - Immobiliseren - Gipsen/tapen - Spierversterken om recidief te voorkomen
Oorzaak, onderzoek + behandeling:
Peroneus subluxatie
Oorzaak: Uitwendig trauma
Onderzoek:
- Pees peroneus is langs malleolus geschoten. Hoeft niet pijnlijk te zijn
- Vaak subluxatie afhankelijk v/d plaats v/d pees tov bewegingsas
Behandeling:
- Vaak chirurgisch ingrijpen: malleolus plastiek
Oorzaak, onderzoek + behandeling:
Talus fractuur
Oorzaak: Hoogenergetisch, axiale krachten
Onderzoek:
- X-ray
- Observatie: veel pijn, gezwollen voet, vaak geen afwijkingen op X-ray
Behandeling:
- Operatief/conservatief
- Conservatief: Gips 6-12 weken onbelast
- Complicaties: pseudo artrose, osteonecrose, artrose van onderste/bovenste spronggewricht
Oorzaak, onderzoek + behandeling:
Ples Planovalgus
Oorzaak: Musculaire insufficientie spieren onderbeen –> voet zakt door
Onderzoek:
- Probl. handeling: Startpijn bij opstaan + eerste paar passen
- Ontstekingskenmerken
- Vaak beperking in dorsaalflexie (arthro) & vergrote pronatie
Behandeling:
Steunzolen
Oorzaak, onderzoek + behandeling:
Fascitis Plantaris
Oorzaak: Te grote rek op weefsel. Verdeling van kracht op actieve + passieve gewelf is niet goed Onderzoek: - Probl. handeling: Startpijn bij opstaan + bij eerste passen - Pijn bij palpatie - Ontstekingskenmerken - BWO: Vaak beperking in dorsaalflexie (arthro) + vergrote pronatie Behandeling: - Mechanische ontlasting - Rekoefeningen - Visco-elastische demping onder hiel - Steunzolen - Nachtspalken - Antiflogistica - Corticosteroideninjecties - Fysio - Operatief losmaken v/d fascia bij hoge uitzondering
Oorzaak, onderzoek + behandeling:
Hallus Valgus
Oorzaak: Kanteling botjes door verandering as van pezen aan grote teen Anatomische veranderde stand Onderzoek: - Observatief - X-ray Behandeling: - Plaats een wig tussen 1e + 2e teen om kanteling tegen te gaan - Tapetechniek voor korte termijn
Oorzaak, onderzoek + behandeling; Hallus Rigidus (verlies van bewegelijkheid MTP 1)
Oorzaak: vaak in samenhang met vorm van artrose Onderzoek: BWO + inspectie Behandeling: - Conservatief: ook vaak fysio effectief - Eventueel aangepast schoeisel - Chirurgisch
Wat is de Q-hoek?
Hoek tussen SIAS, midden patella + tuberositas tibia, midden patella
Vanaf hoeveel graden is de Q-hoek afwijkend? En bij welke aandoening is hier vaak sprake van?
Vanaf 20º of hoger. Vaak sprake van bij PFPS
Waardoor kan de Q-hoek vergroten?
- Valgusstand v/d knie
- Kneeing-in
- Adductie van heup
- Pes planus
Wat is het gevolg van een vergrote Q-hoek?
Zorgt voor vergrote trekkracht op de patella
Welke bewegingen veroorzaken vergrote Q-hoek?
- Heup in endorotatie
- Knie in valgusstand
- Enkel in valgusstand
- Tibia in endorotatie
Wat is er aan de hand bij Iliotibiaal bandsyndroom (ITBS)
Geirriteerd vetweefsel onder tractus iliotibialis. Dit vetweefsel is rijk geinnerveerd + gevasculariseerd –> zorgt voor veel pijn. Dit ontstaat meestal bij hardlopers door overbelasting
Wanneer komt de ITBS op spanning?
Bij contractie van:
- M. Tensor fascia latae
- M. Gluteus maximus
- M. Vastus lateralis
Bij adductie van heupgewricht ontstaat er een hogere spanning v/d tractus door rek
Wat zijn de symptomen bij ITBS
- Laterale kniepijn tijdens/direct na hardlopen. Soms voelt men startpijn
- Pijn ontstaat eerder bij bergAF lopen
- Pijn ontstaat geleidelijk
- Pijn start vaak bij voorspelbare afstand + neemt toe
- Soms is er een waarneembare warmte + lichte zwelling
- Functieonderzoek is bij geisoleerd iliotibiaal frictiesyndroom meestal negatief & geen sprake van hydrops
- Herkenbare drukpijn op laterale femurepicondylus tijdens passief uitgevoerde flexie-extensie v/d knie. Geen drukpijn op laterale gewrichtsspleet
Wat zijn de testen om ITBS aan te tonen?
- Test van Noble
- Test van Ober
Wat houdt de test van Noble in?
Provocatie test v/d iliotibiale band. Zodra dit pijn doet tijdens extenderen –> positief
Wat houdt de test van Ober in?
Test om te kijken naar flexibiliteit v/d iliotibiale band. als de niet beweegt –> positief
Wat zijn de risicofactoren voor ITBS?
- Lange afstanden hardlopen
- Endorotatie v/d knie tijdens standfase bij hardlopen. Insertie van tractus wordt hierdoor naar anterieur verplaatst + ondergaat dan grotere krachten bij neerkomen v/d voet
- Adductie v/d heup tijdens standfase bij hardlopen
- Bergwandelen
- O-benen
- Steeds aan dezelfde kant van de weg lopen
- Osteofyten op laterale epicondyl van femur
Wat is de therapie bij ITBS
- 3 weken relatieve rust
- Krachttraining van been- + heupspieren. Versterking heupabdcutoren + versterking Quadriceps, mn vastus lateralis
- Na 3 weken rust –> geleidelijk hardlopen opbouwen
- Schoenen aanpassen
- Bergwandelaars –> stokken gebruiken bij afdaling
- Rekoefeningen voor tractus
- Evt beenlengteverschillen corrigeren
- Operatie
Wat zijn de belangrijke spieren bij core stability
- Lokale stabilisatoren
- Globale stabilisatoren
- Diafragma
- Bekkenbodemspieren
Welke spieren horen tot lokale stabilisatoren bij core stability?
- M. Multifidus
- M. Transversus abdominis
Welke spieren horen tot globale stabilisatoren bij core stability?
- Erector spinae
- Rectus Abdominis
- Obliquus abdominis internus + externus
Maak af: Core stability gaat uit van het te laat aanspannen v/d stabilisatoren. Het gaat er vanuit dat de …1… is ….2…
1) feedforward
2) vertraagd
Bij core stability training willen we ervoor zorgen dat men de ….1… + …2… van aanspannen van stabilisatoren vergroot. Dit gaat op 3 manieren:
- ….3…
- ….4…
- …5…
1) Snelheid
2) Kracht
3) In de eerste fase zorgen dat iemand bewust MTA kan aanspannen
4) Krachttraining v/d buikspieren
5) Implementeren aanspannen MTA in dynamische handeling
