W11 HC.2 Geschiedenis van infectie- en immuunziekten deel 1 Flashcards
Vanuit waar analyseert William H. McNeil de geschiedenis van infectieziekten?
Vanuit epidemiologisch, m.n. een ecologisch, perspectief. Hij keek naar andere (niet-menselijke) oorzaken van historische veranderingen
Voorbeeld perspectief McNeill?
I.p.v. te focussen op bijvoorbeeld Napoleon, keek hij naar bacterien en virussen die met het leger van napoleon meereisden.
Wat voor cyclisch patroon zag hij zich herhalen in de gehele geschiedenis?
- Begint met ecologisch evenwicht (van een groepje mensen) binnen een regio
- De populatie groeit uit tot er een natuurlijke grens voor die regio is bereikt (en er te veel mensen wonen)
- Er volgt een militaire verovering, handel of migratiee naar andere delen van de wereld
- Uitbraak van epidemieen, mn. in ‘host region’: er komen ziektekiemen die nieuw zijn voor de regio
- Domesticatie van infectieziekte: ontstaan van endemische fase (en terug naar stap 1)
Wat heerste er in de periode van 1950-1980? En waar waarschuwde McNeill voor?
Optimisme, dat met AB en vaccins alle infectieziekten onder controle waren gebracht.
McNeill waarschuwde voor zelfgenoegzaamheid. Volgens hem blijft de mens kwetsbaar voor andere biologische (micro)organismen en heerst er een gevaar op een ecologische ramp.
-> bleek uit te komen met in 1980 de terugkeer van emerging infectieziekten zoals HIV/aids, dengue, ebola en zika, maar ook met re-emerging diseases zoals malaria en cholera.
Hoe konden infectieziekten zich weer verspreiden rond 1980?
- Klimaatverandering: verspreiding van (sub)tropische ziekten zoals lyme en dengue
- Globalisering: bevolkingsgroei, urbanisatie, bio-industrie, antibiotica-resistentie, massa toerisme en zoönotische epi-pandemieën: SARS, Mexicaanse groep, Q-koorts
- Mobiliteit van mensen, dieren, producten en voedsel vs. ecologische ontwrichting/exploitatie van natuurlijke leefomgeving en daardoor spillovers
Hoe beschrijft Charles Rosenberg het ontstaan van een epidemie?
Als een gebeurtenis die ineens ontstaat, waar adequaat op gereageerd moet worden. Voornamelijk de respons is van belang.
Vergelijking tussen de maatschappelijke reactie op een infectieziekten en een toneelstuk:
- Act 1: Progressive revelation (van ontkennen/negeren naar herkennen)
- Act 2: Managing randomness (verklaring: medische kennis en morele/sociale aannames)
- Act 3: Negotiating public response (druk om te handelen; maatregelen opgelegd aan arme en sociale marginalen
- Act 4: Epilogue (evalueren; moreel oordeel met terugwerkende klacht)
Uitleg act 1: progressive revelation
Een onwillige en trage acceptatie en erkenning van de epidemie. Mogelijke oorzaken hiervan zijn:
- Gebrek aan verbeeldingskracht
- Vooral een bedreiging voor economische en institutionele belangen, maar ook voor de gemoedsrust en zelgenoegzaamheid van de gewone mensen
- Grote gevolgen van erkenning en epidemie: sociale ontbinding en paniek
-> Er vindt pas acceptatie plaats wanneer de grote en groeiende sterfte niet langer te negeren is
Verschil McNeill en Rosenberg?
Rosenberg erkent het gelijk van McNeill (act 1), hij maakt daarna de transitie van een natuurlijk naar een cultureel perspectief.
Kenmerkend voor epidemieen is het episodische/plotselinge karakter, welke vraagt om een onmiddellijke respons. Die respons is afhankelijk van sociale omstandigheden, uitoefening van instituties en culturele veronderstellingen.
Uitleg act 2: managing randomness
We houden er niet van als grote gebeurtenissen random zijn, dus gaan opzoek naar een (collectief gedragen) verklarend kader om zo met de willekeur en onzekerheid om te kunnen gaan. Dit kader is vaak een mengeling van wetenschappelijke, morele/religieuze en sociale opvattingen.
- Zondebokken - blaming te victim: bv. de joden of LHBTI gemeenschap
- Sociale vooroordelen: cholera in de 19e eeuw kwam door alcoholisme, gulzigheid, seksuele promiscuiteit en vuile gewoonten van de arbeidsklasse
Uitleg act 3: negotiating public response
De epidemie zorgt voor een grote druk om directe, beslissende en zichtbaar collectieve maatregelen te treffen. De maatregelen reflecteren culturele houding en belangen. Meestal treffen ze vooral “the poor and social marginal”. Die maatregelen gaan vaak gepaard met collectieve rituelen. Er is een mengeling tussen religieuze en rationele gedachten.
-> De media en publieke opinie spelen hierin een belangrijke rol
Uitleg act 4: epilogue
Hierin vindt meestal evaluatie plaats. Welke lessen zijn geleerd uit de epidemie? Wat is de impact van de epidemie geweest? Hierbij zal er kritisch gekeken worden naar degene die die leiding heeft. In deze fase is er een sterke behoefte om oordelen te vellen.
