VO.2 - Herkennen van huidtumoren Flashcards
Wat is keratosis actinica?
een verhoornings- en uitrijpingsstoornis van de huid door DNA schade in de basale keratinocyten door langdurige UV-blootstelling
Hoe herkennen we keratosis actinica?
- meestal lichtbruin gepigmenteerd
- ruw aanvoelend
- op zon geëxposeerde huid (mn gelaat en handrug)
Wat is het risico van keratosis actinica?
Kan na 10-20 jaar overgaan in een PCC dat zich meestal niet agressief gedraagt (muv lip of kaal hoofd)
Kans per individuele laesie is niet zo groot, mar bij meer dan 20 loopt het risico op tot 20%
Omgekeerd ontstaat 50-60% van de PCC uit actinische keratosen
11-25% van de mensen boven de 40 heeft dit
Wat is m. Bowen?
In situ PCC
- scherp begrensde langzaam groter wordende erythemato-squameuze plek die kan lijken op eczeem of psoriasis
- soms gepigmenteerd
- vaak met crustae
- exotisch groeiend en modulair kan voorkomen
- meestal solitair (10-20% multipel –> vooral bij immuunstoornis)
Bij wie komt m. Bowen voor? en waar?
Vooral bij ouderen rond de 70 jaar en vooral bij vrouwen
75% op onderbenen
Maar ip kan het overal zitten
waardoor komt m. bowen?
- blootstelling uv-straling en andere straling (RT)
- afweerstoornissen
Hoe groot is de kans dat m bowen overgaat in een PCC?
Geschat op 3-5%
Hoe herken je BCC?
- huidkleurig of licht roze tumortje (Nodulair BCC)
- Glanzend aspect
- teleangiëctasieën
- kan erythemateus
- opstaande rand
- ulceratie
- littekenachtig
Waar komt BCC voor? Wat zijn risicofactoren?
Op zon geëxposeerde gebieden
- mn gelaat
- NIET op slijmvliezen, handpalmen of voetzolen
Risicofactoren:
- cumulatieve blootstelling aan UV
- genetische predispositie
- hoge leeftijd
- immuunsuppressie
- huidtype I of II
- hydrochloortiazide
Wat voor soorten BCC zijn er?
Kan:
- nodulair
- ulcererend
- oppervlakkig
- morpheatype = scleroserend
- gepigmenteerd
Welke huidtumoren komen het meest voor?
- BCC
- PCC
Incidentie neemt toe
Bij wie komt PCC vooral voor?
- blanken (70 : 1)
- 75% is > 65 jaar
- Mannen 2x meer
Wat zijn factoren die bijdragen aan het ontstaan van PCC?
Belangrijkste: UV-licht
- bepaalde genodermatosen geven een verhoogd risico op PCC (bvb xeroderma pgimentosum)
- Ioniserende straling
- arsenicum
- chronische wonden
- littekens
- brandwonden, zweren, fistels, M Bowen of AK
- immuun gecomprimeerde patienten
- Roken geeft 2x hogere kans
- HPV infectie
- hydrochloortiazide
Waar komt PCC voor?
Ruim 80% in hoofd-hals gebied
20% mn in overige aan de zon blootgestelde gebieden van de romp en extremiteiten (handrug)
Hoe ziet het klinisch beeld van PCC eruit?
- huidkleurige of lichtrode modulus met ruw aanvoelend oppervlak = hyperkeratose
- later groter en kan uitgroeien tot een grote tumor met soms centrale ulceratie
- soms pijnklachten (onderscheiden met pre-maligne afwijkingen)
Voorkeurs plekken:
- schedelhuid
- oren
- gezicht
- lippen
- onderarmen
- handruggen
- benen
Maar kan overal
PCC kan metastaseren
Wat is lentigo maligna?
Een langzaam in situ melanoma = intra-epidermaal molenoom
Wat zien we klinisch bij lentigo maligna?
- lichtbruin tot donkerbruin gepigmenteerde grillige maculae
- lastg om exacte begrenzing vast te stellen
Wat toont een dermatoscopie van lentigo maligna?
- zeer fijnkorrelig pigment (dots) in een angulair patroon
Bij wie komt lentigo maligna voor?
- vanaf 70 jaar meestal
Wat is het volgende stadium na lentigo maligna?
Hoe groot is de kans dat het overgaat zin een melanoom?
Lentigo maligna melanoma (LMM)
2-3% gaat hierin over
> 45 jaar is LTR 4,7%
65 jaar is het 2,2%
Wat is de oorzaak van maligne melanoom?
Hoge blootstelling aan de zon met een licht huidtype (60% heeft type I of II)
Vooral verbranding moet worden voorkomen!
- PCC of BCC in VG
- Melanoom in familie
- veel congenitale naevie (>100)
- > 5 atypische naevie
Wat doet de incidentie van melanoom? En de sterfte?
Incidentie: stijgt
Vooral bij ouderen
Sterfte: iets afgenomen
Waarschijnlijk door betere voorlichting en daardoor ontdekking in een vroegere fase
Vroege ontdekking is bepalend voor de prognose (kleine Breslow dikte)
Wat is het klinisch beeld van het melanoom?
- asymmetrie in twee assen
- ongelijke/grillige begrenzing
- groter dan 6 mm
- meerdere kleuren (hoe meer kleuren hoe verdachter)
- niet doorlopen van huidlijnen door/over de laesie
- ucleratie/korst
Dermatoscopisch onderzoek nodig
Wat kunnen we gebruiken om het risico op de overgang van naevie naar melanoom te beoordelen?
ABCDE regel
Elk kenmerk wijst naar een mogelijke overgang naar melanoom
A = asymmetrie
B = border (grillig/onregelmatig)
C = colour (veel kleuren)
D = diameter
E = evolution (verandering) of elevation
Wat is van belang voor de prognose van melanoom?
TNM-stadium
Dikte in mm = Breslow dikte
Wat is een naevus?
Moedervlek
Naevus naevocellulairs vaak een melanocytaire naevus
Is per definitie goedaardig
Wanneer ontstaan naevies?
- meeste verschijnen in de loop van het leven = acquired melanocytic naevi
Kinderen < 10 jaar hebben gemiddeld 2-3 naevie
Rond 30 jaar: 20-30 - Vanaf geboorte = congenital melanocytic naevi –> groter en sterker behaard
Lijken naevie veel op elkaar?
Nee ze zijn sterk wisselend in
- vorm
- grootte (gemiddeld 2-6 mm)
- distributie
- aantal
- kleur
- beharing
Waarmee worden naevie vaak verward?
Lentigines = goedaardige pigmentvlek geïnduceerd door zonlicht
Epheliden = sproeten bij blond en roodharigen en nemen toe na blootstelling aan de zon
Welke soorten naevie zijn er?
- junctional naevus (naevus naevocellularis marginalis): opeenhoping van naevuscellen in de epidermis
- dermal / intradermal naevus (naevus naevocellularis dermalis): opeenhoping van naevuscellen in de dermis
- compound naevus (naevus naevocellularis epidermo-dermalis): opeenhoping van naevuscellen in zowel dermis als epidermis
Waarom gebruiken de dermotoscoop?
onderscheid tussen benigne en maligne gepigmenteerde laesies
men moet zich wel oefenen
Wat is qua rand/border een teken van maligne groei?
Een scherpe begrenzing
Benigne: onscherpe begrenzing waarbij de pigment vervaagt richting de periferie
Welke kleuren kunnen in een melanoom worden aangetroffen?
- lichtbruin
- donkerbruin
- wit
- grijsblauw
- zwart
- rood
Welke vijf dermatoscopische kenmerken kunnen wijzen op een melanoom?
In welke mate bevatten benigne en maligne laesies deze kenmerken?
- network (pigment netwerk)
- structureless area (structuurloze gebieden)
- dots (kleine zwarte of bruine puntjes) ≥3
- globules (bruinzwarte ronde pigmentvlekjes)
- branched streaks (vertakte uitlopertjes naar de periferie)
Circa 90% van de benigne melanocytaire lesies bevat 1 tot 3 van deze structuren, 10% bevat dus 4 of meer van deze structuren.
Circa 25% van de melanomen bevat 1 tot 3 van deze structuren, 75% van de melanomen bevat 4 of meer van deze structuren.
Wat is een normale mate van een netwerk in een laesie?
En een niet normale?
een fijnvertakt, lichtbruin, regelmatig (honingraatvormig) netwerk van pigment. Naar de periferie van de lesie vervaagt dit geleidelijk.
Bij toename van het aantal melanocyten kan de netwerk structuur donkerder worden, dikker, wijder of onregelmatig.
Wanneer is er sprake van een structuurloos gebied?
Als meer dan 10% van het totale oppervlak
Hoe beoordelen we met een dermatoscoop een naevus?
Via het ABCD systeem
A = symmetrie
B = border
C = Colour
D = differential structures
Punten geven
- een score < 4.75 past bij een benigne moedervlek
- een score tussen 4.75 en 5.45 past bij een dysplastische naevus
- een score boven de 5.45 is suggestief voor een melanoom
Wat is de betekenis van immuunsuppressiva bij huidkanker?
- risicofactor voor het ontwikkelen
- ongunstige prognostische factor op het ontwikkelen van meta’s
Wat is het beleid bij verdenking op huidkanker?
- dermatoscopie
- biopt nemen: van alle huidlagen
Wat is de kans op metastasen bij PCC bij gebruik van immuun suppressiva?
10-20%
Wat kan buiten excisie nog meer worden voorgeschreven bij PCC?
Profylactisch retinoiden vitamine A zuur voor normale celdeling in de huid
Welke kenmerken zorgen voor een hoog risico op metastasering van PCC en welke op een laag risico?
Hoog risico:
- Oren, lippen, wang, slaap
- plekken die niet in de zon komen
- ontstaan uit chronische ulcera of littekens
- ≥ 20 mm
- > 6 mm of invasie buiten de kermis
- matig of slecht gedifferentieerd
- invasie
- desmoplasie
- immuunsuppressie therapie of ziekte (chronische)
Laag risico:
- aan zon blootgestelde locaties (excl. oren en lippen)
- tot 20 mm
- tot 6 mm en beperkt tot in dermis
- goed gedifferentieerd of verruceus subtype
- geen bewijs voor immuunstoornis
Waar wordt een bipt genomen in een laesie?
Plek waar het het meest geïnfiltreerd voelt
Is er FU nodig bij BCC?
bij PCC?
Nee ip niet
Ja
jaar 1: 1x/3mnd
Jaar 2: 1x/4mnd
Jaar 3: 1x/6mnd
Jaar 4 en 5: 1x/jaar
In welke lagen van de epidermis komen BCC, PCC, AK, Bowen en melanoom voor?
PCC: stratum basale
BCC: stratum basale
AK: stratum basale
Bowen: startum basale
Melanoom: stratum spinosum
In welke huidlagen komt het PCC, het BCC en het melanoom voor?
PCC: epidermis
BCC: randje onderin dermis en epidermis
Melanoom: in dermis en epidermis
