HC.6 - Huidtumoren: van premaligne naar maligne Flashcards
Waaruit is de huid opgebouwd?
- epidermis = opperhuid –> bovenste dunne laagje –> donkerpaars
dermis:
- iets dikkere laag met iets lichter paars dan epidermis
- hierin klieren
- bestaat uit bindweefsel waardoor stevigheid geven aan huid
- zenuwweefsel, bloedvaten, lymfevaten
- zweetklieren en haar follikels
- uit papillaire laag en reticulaire laag
Subcutis:
- dikke laag van heel lichte kleur
- los bindweefsel
- verbonden met spierfacie of botvlies
- onderhuids vetweefsel
Waaruit is de epidermis opgebouwd?
- Stratum basale: vorming keratinocyten en melanocyten
- stratum spinosum
- stratum granulosum
- Stratum lucidum
- Stratum corneum: dode keratinocyten
Cellen rijpen uit naarmate ze omhoog gaan waarbij de kernen verdwijnen
Welke type huidcellen zijn er?
- Keratinocyten:
- Langerhanscellen = APC
- Melanocyten: maken eumelanine en pheomelanine
Welke typen huidkanker zijn er? Uit welke cellen komen deze en in welke laag?
Uit keratinocyten: basaalcelcarcinoom, plaveiselcelcarcinoom en actinische keratosen
IN STRATUM BASALE
Ziekte van Bowen is vroeg stadium van PCC
Uit melanocyten: melanoom
IN STRATUM SPINOSUM
Wat is de incidentie van nieuwe huidkankers in nederland?
Basaalcelcarcinoom (BCC): 48 000/jaar
PCC: 12 300/jaar
Melanoom: 6000/jaar
DUS NIET: mensen die voor de 2e of 3e keer bvb krijgen
Wat is de functie van de melanocyten?
Pigment aanmaken om te beschermen tegen UV-straling. Iedereen heeft hetzelfde aantal melanocyten maar de hoeveelheid pigment die ze aanmaken is bij mensen anders
Hoe veel mensen krijgen huidkanker?
1 op de 5 krijgt wel eens een huidkanker plek
90% is BCC en PCC (waarvan BCC het meest)
Huidkanker is helft van alle kankers in Nederland
Wat is de kans dat mensen nog een keer huidkanker krijgen als ze al een keer hebben gehad?
Groter
Als BCC dan heeft 30% binnen 3 jaar een 2e BCC door UV-schade
Als PCC gehad dan ook vaker nog een BCC (vanwege schade)
Wat is de overleving van huidkanker?
BCC: 10jrO is bijna 100%
bijna een soort chronische ziekte
PCC: 10jrO is 90%
Melanoom: 10jrO is 85%
Wat zijn de vier meest voorkomende kanker soorten bij mannen? En bij vrouwen?
Mannen:
1. prostaatkanker
2. huidkanker (excl BCC)
3. darmkanker
4. longkanker
5. lymfeklier en leukemie
Vrouwen:
1. Borstkanker
2. huid (excl. BCC)
3. darmkanker
4. longkanker
5. lymfeklier en leukemie
Krijgen patienten nacontrole als ze huidkanker hebben gehad?
Nee, deden dit ooit wel maar is heel erg duur
Nu zorgen dat patient informatie heeft om zelf alert op te zijn
Wat gebeurt er met de incidentie van huidkanker?
Alle vormen stijgen
- BCC het meest
- mannen en vrouwen bijna gelijk
Waar is de meeste stijging van huidkanker?
BCC op de romp (man een vrouw) door meer vakanties met onbedekte kleding en dus veel blootstelling aan de zon
Waar op het lichaam komt huidkanker het meeste voor?
Hoofd-hals gebied door meeste blootstelling aan de zon
Onder welke leeftijdsgroep stijgt huidkanker veel?
< 40 jaar
Noem zes redenen voor de stijging van de incidentie van huidkanker?
- zon cultuur
- zonnebank
- immuunsuppressie bij IBD, reuma, transplantaties
- vergrijzing
- vergroot bewustzijn
- meer registratie
Welke risicofactoren zijn er voor huidkanker?
- UV expositie (hoge UV-index)
- zonnebank (gebruikt stijgt)
- leeftijd, intermitterend, cumulatief
- verbranding - Dermato-oncologische voorgeschiedenis
- Iatrogene factoren
- immuunsuppressie
- Fototherapie
- RT
- Arseen - Leefstijl
- roken
- BMI
- alcohol
- koffie
- SES = sociaal economische status - Chronische ulcera
- Fenotype
- huidtype/kleur: type I volgens Fitzpatrick meest (Ginger huid) kans
- UV-schade - Virus infectie
- HPV
- HHV 6 - genetica
- pigment onafhankelijke genen
- pigment afhankelijke genen - leeftijd en geslacht
Wat zie je tussen de huidtypen en de huidkankers?
I tm VI
Hoe meer melanine hoe beter beschermd
I en II hebben grootste kans grootst (door UV geïnduceerde huidkanker)
III en IV: steeds meer UV-gerelateerd (turks/marokaans)
V en VI kunnen wel huidkanker krijgen maar minder vaak UV gerelateerd en op andere plekken (handpalmen en voetzolen wel eerder)
Welke type UV stralen zijn er en wat is het effect hiervan?
UVA = langgolvig –> treedt dieper in huid
Hoeveel: 90% van de straling
Schade: oxidatieve schade (geeft verhoogd risico)
Gevolg: meer veroudering (A = aging)
UBV = kortgolvig –> blijft wat oppervlakkiger
Schade: direct DNA schade
Gevolg: verbranding (B = burning)
Geven beiden een verhoogd risico op huidkanker!!!
Wat voor soort schade kan komen door UV en wat is het gevolg hiervan?
- directe DNA-schade: bvb P53 mutatie
- Indirecte schade: bvb immuunsuppressief effect waardoor DNA-schade minder goed herstellen en ziekten makkelijker ontwikkelen
Op welk(e) lichaamsdeel/delen is de incidentie van BCC de afgelopen decennia het meest gestegen?
Op de romp
Wat is het effect van UVA?
- pigmentatie
- mutaties
- tumoren
- immuunsuppressie
- huidveroudering
Wat is het effect van UVB?
- Huidverdikking
- pgimentatie
- vitamine D aanmaak
- mutaties
- tumoren
- immuunsuppressie
Worden de volgende dingen veroorzaakt door UVB of UVA?
1. Huidverdikking
2. pigmentatie
3. vitamine D aanmaak
4. mutaties
5. tumoren
6. immuunsuppressie
7. huidveroudering
- Huidverdikking: UVB
- pigmentatie: UVA en UVB
- vitamine D aanmaak: UVB
- mutaties: UVA en UVB
- tumoren: UVA en UVB
- immuunsuppressie: UVA en UVB
- huidveroudering: UVA
Tegen welke UV straling werkt zonnebrand goed?
Tegen beiden!!
Maar tegen UVB wel meer
Wat zijn de voorlopers van de drie huidkanker typen?
BCC: geen
PCC:
- actinische keratose
- morbus Bowen
Melanoom
- melanoma in situ
- lentigo maligna
- giant congenitale naevus
Wat is/zijn actinische keratosen?
= cutane pre-maligniteit voor PCC
- Dysplasie in onderste laag van stratum basale
- minder uitrijping richting stratum corneum waardoor hier meer cellen met kern = parakeratose
- grote lompe cellen die niet op een rijtje liggen
Wat is de betekenis van vlekjes op de huid?
- Veel vlekjes als marker dat te veel UV-straling
- hypo en hyperpigmentatie kan ook teken zijn van schade door de zon
Wat is de betekenis van actinische keratosen?
Bio-marker voor zonschade (field cancerization)
Niet per se behandelen
Hoe meer actinische keratosen hoe groter de kans op PCC
Wat is de prevalentie van actinische keratosen?
Boven de 50 jaar heeft:
30% van de mannen
20% van de vrouwen
Wat is het natuurlijk beloop van actinische keratosen?
- persisteren: blijft bestaan maar gebeurt niks mee
- Spontane regressie 15-63% na 6 mnd –> verdwijnt opeens
- Invasieve groei = PCC
tot 0,075% per actinische keratosen per jaar
Bij welk type huidkanker komen actinische keratosen vaak voor?
Meest bij BCC
Daarna bij PCC
Maar is geen voorloper van BCC
Wat is morbus Bowen?
In situ PCC = intra-epidermaal PCC
Wat is kenmerkend voor m bowen? Waarmee heeft het vaak een associatie?
- meestal solitair (soms multipel)
- Goed afgrensbaar
- groter
- kan verward worden met eczeem of psoriasis
Vaak met HPV geassocieerd
Wat is het histologisch te zien bij m bowen?
- dysplasie zit door hele laag
Wat is het risico op PCC bij m bowen?
3-10%
Groter dan bij actinische keratosen
Waar komt m bowen voor?
Kan overal dus ook op de slijmvliezen
Wat doen we bij twijfel of een plek uitgaat van eczeem of m bowen of AK?
Bij twijfel over diagnose en voor uitsluiten maligniteit wordt biopt genomen –> GEEN EXCISIE
Waarom wordt er niet meteen een excisie van de plek gedaan?
Omdat diagnose bepaalt welke marges genomen moeten worden bij het wegsnijden
Waar nemen we het biopt af in de plek?
Liever van “opgeheven” rand waar dermis nog intact is
Niet in het midden waar allemaal necrose zit want dan niet goed zien
Wat is de behandeling van actinische keratosen en m. bowen?
- Lokale destructie = 1 plek
a) cryotherapie = bevriezen
b) curettage (= wegkrabben) of electrocoagulatie
c) Excisie: ALLEEN bij m Bowen omdat pre-maligniteit is - Veldbehandeling: bij multipele laesies
a) Efudix creme (5-fluorouracil) wordt meest gebruikt
b) Aldara creme: immuunmodelerend
c) Fotodynamische therapie (FDT)
d) Dermabrasie/peeling
Wat is efudix crème? Waarbij wordt het gegeven? Wat zijn voor en nadelen?
Cytostaticum dat zorgt voor lokale chemotherapie
- twee tot vier weken 2x per dag
- Huid gaat er echt kapot van
Waarbij:
- AK
- BVV
- M Bowen
Voordelen
- Veldbehandeling
- patient kan zelf doen
Nadelen
- allergische reactie is mogelijk
- lokale (heftige) reacties mogelijk
- therapietrouw is lastig
Wat is Aldara creme? Hoe vaak moet dit gegeven worden? Wat zijn nadelen?
Imiquimod 5% crème
Een immuunmodulator: zet immuunsysteem aan om op te ruimen
Hoe vaak:
- AK: 4 weken 3x per week
- superficieel BCC: 5x pwk/6wk
Nadelen
- 1-10% krijgt systemische bijwerking(en)
- lokale reactie
- Beperkt oppervlak
- griepachtige klachten
Wat is het idee van FDT? Wat zijn voor en nadelen?
O2 + licht + foto sensitizer –> protoporfyrine IX
Dit geeft vrije O2 radicalen wat zorgt voor:
- apoptose
- necrose
Voordelen:
- Fraaie genezing
- therapie trouw is goed
nadelen:
- Dagbehandeling
- pijn
- Alternatief is daglicht PDT (Cave weersomstandigheden)
- Duur
Wat is dermabrasie?
De huid (derma) wordt tot in de papillaire dermis (dit is het laagje onder de opperhuid) afgeschaafd (abrasie).
Welke graad van laesies zijn er?
Graad 1: licht palpabel (feels better than seen)
Graad 2: matig dik (easily fel tand seen)
Graad 3: erg dik en hyperkeratotic (duidelijk)
Op basis waarvan maken we een keuze voor de behandeling van huidlaesies?
- effectiviteit
- veiligheid
- cosmetiek
- gebruiksgemak
- kosten
- beschikbaarheid
- enkele of meerdere laesies
- Graad van de laesie(s)
- Bij multipele laesies: wat is de compliance?
Waarbij wordt curettage gebruikt?
Bij solitaire laesies
Wat is altijd het gevolg van behandeling van huid laesies?
Altijd erytheem/lelijkheid in het begin
Wat zijn plekken die een hoog risico lopen?
- aangezicht
- onder lip
- oren
- handruggen
- onderarmen
- onbehaarde schedel
- decolleté
- onderbenen
Wat is belangrijk om te doen bij LO naar huid laesies?
Palperen!!
Totale huid inspectie
Wat is CMN? Hoe vaak komt dit voor?
Congenitale melanocytaire naevie
Dit zijn hele grote moedervlekken bij 1% van de pasgeborene
Wat is het risico op melanoom bij CMN?
Lifetime risico is < 5% en is gerelateerd aan de grootte
Heel erg zeldzaam bij kinderen –> 1/3 melanomen op kinderleeftijd komt door een CMN
Waarop delen we CMN in?
Obv verwachtte grootte op volwassen leeftijd = projected adult size
Wanneer heeft CMN een wat groter risico op een melanoom?
Als >20 cm mogelijk iets verhoogd risico
Verhoogd risico als > 20 cm PAS + satelliet laesies eromheen
Wat is lentigo maligna?
= intra-epidermaal melanoom = in situ melanoom
Bij wie komt lentigo maligna voor? Hoe vaak? Waar?
MEdiane leeftijd 70 jaar
Komt vader voor
Waar: op blootgestelde huid
74% in gelaat (grotere plekken)
Moeilijk klinisch afgrensbare plekken
Hoe vaak zal lentigo maligna veranderen naar melanoom?
5%
Wat doen we voor diagnostiek bij lentigo maligna?
- dermatoscoop
- mapping = meerdere biopten
- biopt nemen
Neem van hypo en hyperpigmentatie
Wat is de behandeling van lentigo maligna?
- conventionele excisie: met 5 mm marge + histologische beoordeling van gehele laesie
- Micrografisch gecontroleerde chirurgie = breuninger
- exciteren gehele laesie
Wat is het risico bij conventionele excisie van lentigo maligna?
Grote kans op irradicaliteit ondanks 5 mm marge
Door:
- niet scherp begrensd
- aan randen vaak amelanotisch (maar wel nog kwaadaardig)
Hierdoor grotere kans op recidief 7-20%
Plakken moeten beoordeelt worden door patholoog om radicaliteit vast te stellenHo
Hoe veel van de lentigo maligna blijkt na excisie toch een melanoom te zijn?
ong 1 op de 3
Wat is het principe van microscopisch gecontroleerde chirurgie?
Randen worden op radicaliteit beoordeeld
3 weken achter elkaar plannen –> week wachten op uitslag –> als niet radicaal dan nog een ronde doen
Zo door tot weg
De wond wordt pas gesloten als het zeker is dat radicaal geweest
Noem 5 voordelen en 2 nadelen van de Breuninger chirurgie?
- Volledige beoordeling excisixranden (vs 2% bij conventionele excisie)
- Weefsel sparend (omdat minder marge nodig)
- Pas sluiten bij radicaliteit
- Recidief kans is 2-5%
- Onder plaatselijke verdoving
nadelen:
1. Grote defecten (oudere patienten)
2. Mogelijk meerdere rondes met uitgestelde sluiting waardoor voor meerdere weken met open wond (afdekken met verband)
