Thema 3.7 Wetenschap en Praktijk

Question 1

Waarom hebben we theorieën nodig?

Answer 1

• Verklaren
• Voorspellen
• Controleren

Question 2

Wat is het ideale doel van een theorie?

Answer 2

Het doel is dat de theorie precies overeenkomt met de werkelijkheid en altijd perfect voorspelt hoe de wereld zich zal gedragen, met een zo hoog mogelijk waarheidsgehalte.

Question 3

Wat is inductie in de wetenschappelijke methode?

Answer 3

Inductie is wanneer uit observaties een theorie wordt afgeleid, die vervolgens getoetst wordt aan de werkelijkheid.

Question 4

Wat is het inductieprobleem?

Answer 4

Het inductieprobleem is dat, om te bewijzen dat een theorie juist is, we de gehele groep die door de theorie wordt beschreven zouden moeten observeren, wat onmogelijk is.

Question 5

Wat stelt Popper (1959) over wetenschappelijke theorieën?

Answer 5

Popper stelt dat alle theorieën onbewijsbare aannames zijn over de wereld en dat theorieën niet voor waar mogen worden aangenomen, maar wel geaccepteerd kunnen worden zolang ze falsificeerbaar zijn.

Question 6

Wat is deductie volgens Popper?

Answer 6

Deductie is het afleiden van voorspellingen vanuit een theorie, die vervolgens getoetst kunnen worden om de theorie te weerleggen.

Question 7

Waarom is het volgens Popper onmogelijk om absolute zekerheid te bereiken in wetenschap?

Answer 7

Omdat waarnemingen altijd theoriegeladen zijn en onze verwachtingen sturen wat we waarnemen, kunnen we nooit zeker weten waarom resultaten overeenkomen of niet overeenkomen.

Question 8

Wat is een paradigma of onderzoeksprogramma?

Answer 8

Een paradigma of onderzoeksprogramma is een verzameling van basisprincipes, theorieën, methoden en technieken die richting geven aan wetenschappelijk onderzoek.

Question 9

Wat betekent ‘incommensurabel’ in de context van wetenschap?

Answer 9

‘Incommensurabel’ betekent dat benaderingen zo verschillend zijn in zienswijze (zoals taal en aanpak) dat ze niet direct met elkaar te vergelijken of te toetsen zijn.

Verschillende leren

Question 10

Wat is een pragmatische opvatting?

Answer 10

Een pragmatische opvatting houdt in dat een theoretisch uitgangspunt wordt gekozen vanwege de praktische waarde voor ons handelen.

Question 11

Wat zijn metafysische uitgangspunten?

Answer 11

Dit zijn filosofische beginselen van een onderzoeksprogramma die niet empirisch toetsbaar zijn, maar bepalend zijn voor hoe de wereld wordt gezien en voor de inrichting van het onderzoeksprogramma.

Question 12

Wat betekent metafysica?

Answer 12

Metafysica is datgene wat volgt op of uitstijgt boven (meta) onze kennis over de fysieke wereld (fysica).

Question 12

Wat is determinisme?

Answer 12

Determinisme is de aanname dat alles in de wereld wordt bepaald door de blinde werking van** causale mechanismen**, vaak gebaseerd op de benadering van natuurwetenschappen.

Question 13

Wat is reductionisme?

Answer 13

Reductionisme is de positie dat verklaringen voor fenomenen herleidbaar zijn naar onderliggende niveaus, zoals fysiologische of biologische oorzaken.

Question 14

Hoe verhouden determinisme en reductionisme zich tot elkaar?

Answer 14

Determinisme en reductionisme gaan vaak samen, omdat het aanwijzen van concrete determinanten (determinisme) vaak gebeurt door te kijken naar lagere, meer tastbare verklaringsniveaus (reductionisme).

Question 15

Wat houdt de neurobiologische benadering in? en welke vorm van therapie?

Answer 15

De neurobiologische benadering combineert determinisme en reductionisme en probeert psychologische fenomenen te verklaren aan de hand van onderliggende fysiologische mechanismen, waarbij psychologische verklaringen worden gereduceerd tot fysiologische.

Gedragingen zijn te herleiden naar fysiologische systemen, en verstoringen kunnen worden verholpen door in te grijpen in de fysiologie.

Psychofarmaca wordt gebruikt bij depressie, angststoornissen, ADHD, slaapstoornissen, eetstoornissen, en psychoses.

Question 16

Wat is de leertheoretische benadering? En welke vorm van therapie?

Answer 16

Een deterministische aanpak die gedrag verklaart vanuit herhaaldelijke omgevingsinvloeden, waarbij klassiek en operant conditioneren centrale principes zijn.

Het uitdoven van disfunctioneel gedrag en het aanleren van een gezonder gedragspatroon.

Gedragstherapie wordt gebruikt bij fobieën, impulsstoornissen zoals verslaving, obesitas, en obsessief-compulsief handelen.

Question 17

Wat is de cognitieve benadering?

Answer 17

Een deterministische benadering die gedrag verklaart als het resultaat van leerprocessen, informatieverwerking, en mentale processen.

De cognitieve benadering is minder reductionistisch, omdat het naast leer- en fysiologische processen ook mentale processen omvat.

CGT (Cognitieve Gedragstherapie) is een behandelmethode gericht op gedrags- en cognitieve verandering, toegepast bij depressie, angststoornissen, psychoses, verslaving en obsessief-compulsief handelen.

Question 18

Waarin overlappen de drie belangrijkste benaderingen (biologisch, leertheoretisch en cognitief)?

Answer 18

Ze zijn allemaal gebaseerd op determinisme, maar verschillen in de mate van reductionisme.

Question 19

Wat is integratieve therapie?

Answer 19

Een therapievorm waarin diverse inzichten en behandelmethoden uit verschillende benaderingen gecombineerd worden toegepast.

Question 20

Wat is de kritiek van Dilthey (1883) op een natuurwetenschappelijke benadering in de psychologie?

Answer 20

: Hij stelt dat deze benadering niet toereikend is om de mens te begrijpen, omdat de mens ervaart en lokaal en historisch gesitueerd is.

Question 21

Wat is de hermeneutische methode?

Answer 21

Een methode waarbij gedrag wordt verklaard door invoelend te begrijpen wat er zich afspeelt in de belevingswereld van een persoon.

Question 22

Welke drie benaderingen sluiten aan bij de hermeneutiek?

Answer 22

• Innerlijk conflict.
• Vrije wil.
• Context.

Question 23

Wat is de kern van de psychodynamische benadering?

Answer 23

Menselijk gedrag wordt gestuurd door onbewuste, innerlijke conflicten, waarbij vroege ervaringen en innerlijke conflicten belangrijker zijn dan feitelijke gebeurtenissen.

Question 24

Voor welk type problemen werkt psychoanalyse het beste?

Answer 24

Het werkt het best voor persoonlijkheidspathologie in plaats van voor specifieke stoornissen.

Question 25

Wat benadrukt de humanistische benadering?

Answer 25

De humanistische benadering legt nadruk op de uniciteit van het individu, ontwikkelingskansen, bewuste ervaring en vrije wil.

Question 26

Wat is voluntarisme?

Answer 26

Voluntarisme is de opvatting dat het individu beschikt over een vrije wil, waardoor zelfverwezenlijking mogelijk is.

Question 27

Waarop is therapie in de humanistische benadering gericht?

Answer 27

Therapie richt zich op ondersteuning van de cliënt bij zelfactualisatie, oftewel worden wie je in wezen bent.

Question 28

Wat is de kern van de systeembenadering?

Answer 28

De systeembenadering legt nadruk op het individu in samenhang met diens sociale en maatschappelijke context.

Question 29

Wat betekent holisme binnen de systeembenadering?

Answer 29

Holisme is de positie waarin de mens als onderdeel van een groter geheel wordt gezien, met nadruk op samenhang tussen het individu en diens context.

Question 30

Waarom is de systeembenadering geschikt voor relatie- en gezinsproblematiek?

Answer 30

Omdat het individuele en contextuele factoren integreert, waardoor het uitermate geschikt is voor het begrijpen en behandelen van relatie- en gezinsproblemen.

Question 31

Wat is technisch eclecticisme en wat is het uitgangspunt hiervan?

Answer 31

echnisch eclecticisme is een pragmatische aanpak waarbij uiteenlopende therapeutische technieken worden ingezet zonder theoretische integratie na te streven.

Het uitgangspunt is de natuurlijke verdeling van problematiek over verschillende benaderingen.

Question 32

Wat zijn problemen met huidig effectonderzoek van therapieën?

Answer 32

• Onbekende langetermijneffecten.
• Vaak vergelijking met een controlegroep, maar niet met andere therapievormen.
  * RCT’s zijn vooral geschikt voor eenvoudige symptomen en onderschatten complexe problematiek.
• Psychodynamische en humanistische therapieën worden door hun individuele focus mogelijk onderschat.
• RCT’s focussen op symptoomreductie in plaats van herstel van de patiënt.
• Methodologische tekortkomingen maken replicatie moeilijk.

Question 33

Wat stelde Leichsenring et al. (2017) voor om de kwaliteit van effectonderzoek te verbeteren?

Answer 33

• Systematisch gebruik van preregistratie van onderzoeksvragen en -opzet.
• Triple-blinde data-analyse waarbij patiënten, behandelaars en data-analisten niet weten welke behandeling is ontvangen.

Question 34

Wat wordt gespeculeerd over de effectiviteit van therapieën?

Answer 34

Common factors, zoals de ervaring van de therapeut en de therapeut-cliëntrelatie, spelen mogelijk een grote rol in de effectiviteit van therapieën, hoewel dit niet bewezen is.

Question 35

Wat is evidence-based practice?

Answer 35

Evidence-based practice is het doelmatig en objectief gebruiken van het beste beschikbare bewijs bij beslissingen over behandeling of begeleiding van patiënten. Het is gebaseerd op:

1. De stand van de wetenschap.
2. De expertise/ervaring van de hulpverlener.
3. De wensen en mogelijkheden van de patiënt.

Question 36

Wat is het doel van shared decision making in evidence-based practice?

Answer 36

Het verbeteren van kwaliteit en het versterken van gepersonaliseerde zorg door hulpverlener en patiënt actief te betrekken bij de besluitvorming.

Question 37

Wat zijn de voordelen van gedeelde besluitvorming in de GGZ?

Answer 37

• Het is haalbaar in de praktijk.
• Het leidt tot een betere werkalliantie, meer activatie van de patiënt en minder ambivalentie bij besluitvorming.
• Het heeft weinig invloed op het gevoel van zelfeffectiviteit en betrokkenheid bij de patiënt.

Question 38

Wat houdt een atheoretische houding van therapeuten in?

Answer 38

Een atheoretische houding betekent dat therapeuten pragmatisch meer uitgaan van evidence-based therapievormen in plaats van theoretische benaderingen, vaak door een gebrek aan bewijs voor deze theorieën.

Question 39

Welke valkuilen moeten we vermijden bij het gebruik van theorieën in de klinische praktijk?

Answer 39

We moeten kritisch zijn over de reikwijdte en toepasbaarheid van theorieën en voorkomen dat we er dogmatisch aan vasthouden.