Thema 2: H1 Flashcards
Wat is het aandachtsgebied van A&O?
Werkbeleving en werkomgeving
Wat zijn micro-credentials?
Certificaten van kortdurende, flexibele en inclusieve scholing op gebied van vaardigheden en competenties
Noem een verschil tussen theoretische en toegepaste psychologie
Toegepast –> oplossen praktische vraagstukken
Wat is de relatie tussen theoretische psychologie en arbeidspsychologie?
A&O heeft eigen theorieën en methodieken, soms sterk gebaseerd op theoretische psychologie.
Noem 5 tradities in de psychologie
- Psychoanalyse
- Persoonlijkheidsleer
- Fenomenologie
- Behaviorisme
- Sociaal-cognitieve theorie
Welke traditie(s) in de psychologie dragen bij aan arbeidspsychologie?
Noem 4 vraagstukken binnen de arbeidspsychologie
Noem X vernaderingen op de werkvloer die arbeidspsychologie beïnvloeden
Waarom is diversiteit belangrijk voor arbeidspsychologie?
Wat is NEETS
Not in Education, Employment or Training; jongeren –> socio-economisch achtergestelde positie
Wat is diversiteitsmanagement?
- Meer talen, etniciteiten, grotere culturele verschillen
+ meer talenten
Wat is Het Nieuwe Werken (HNW)?
- Thuiswerken, telewerken.
- Plaats- en tijdonafhankelijk
- Flexibiliteit dagelijks leven –> interactie thuis-werkinterferentie beter
Geef Miller’s definitie van psychologie
Wetenschap van het mentale leven
Wat is het mentale leven (Miller)
Gedrag
Gedachten
Emoties
Noem 5 aandachtsgebieden van theoretische psychologie
Verzamelnaam voor disciplines van de psychologie
- Biopsychologie
- Cogn psychologie
- Ontwikkelingspychologie
- Sociale psychologie
- Persoonlijkheidsleer
Wat is biopsychologie?
- Relatie tussen lichaam - geest
- Activiteit in de hersenen
- Lichamelijke veranderingen (bv stress)
Wat is cognitieve psychologie?
Gedachteprocessen, informatie onthouden en verwerken
Wat is ontwikkelingspsychologie?
Opgroeien en veranderen in psychologisch opzicht
Wat is sociale psychologie?
Neiging om zich op een kenmerkende manier te gedragen, hoe mensen van elkaar psychologisch verschillen en hoe je dit kan meten
Noem 6 voorbeelden van toegepaste psychologie
- Organisatiepsychologie
- Klinische
- Educatieve
- Gezondheids
- Juridische
- Sport
Wat is persoonlijkheidsleer?
Handelt over de neiging van mensen om zich op een kenmerkende manier te gedragen. Onderzoekt hoe mensen psychologisch van elkaar verschillen en hoe je deze kunt meten. Besef groeit dat iemands gedragingen, gedachtes en emoties worden beïnvloed door situaties EN persoonlijkheid
Is A&O theoretisch of toegepast?
Toegepast. Wel gebruik concepten, theorieën en methodes uit deeldisciplines van theoretische psychologie.
Noem 3 kenmerken van psychoanalyse
- = psychodynamiek; psychoanalytische traditie
- Freud, Jung
- (onbewuste) Instinctieve drijfveren –> psychologisch functioneren
- Emotie, onderbewuste, biologische behoeften
Noem 3 kenmerken van persoonlijkheidsleer
- Meten persoonlijkheidskenmerken vb intellectueel functioneren. Redelijke stabiel, schaal
- Eysenck, Cattell pioniers: specifieke persoonlijkheidskenmerken omschrijven na exp en statistiek onderzoek
- Kenmerken deels genetisch (33%, Bouchard & MCGuie)
- Cirkelredenering!
- Vio A&O: werving en selectie; big five correlatie werkprestaties (Salgado)
- Gedrag, emotie, denken/redeneren, biologische behoeften
Noem 3 kenmerken van fenomenologie
- Hoe ervaren mensen de wereld om zich heen? obv psychologische en filosofische concepten; interactie ‘ruwe’ materiaal - mentale vermogens
- = Humanistische benadering van persoonlijkheid: streven zelfrealisatie
- Weinig vio A&O
- Rogers
- Emotie, zelfrealisatie, persoonlijkheidsverandering, zelfbeschikking
Noem 4 kenmerken van behaviorisme
- Conditionering –> leren. S-R, beloning, straf. Persoon = verzameling gedragingen
- Skinner –> traditionele leertheorie/operante conditionering. Bekrachtiging; bestraffing
- Sociaal leren: Bandura: basis sociaal-cogn traditie
- Concepten gebruikt in A&O; mentoring
- Gedrag, persoonlijkheidsverandering
Noem 6 kenmerken van de sociaal-cognitieve theorie
- Hoe gedachteprocessen worden gebruikt om sociale interactie en ander sociaal psychologische fenomenen te interpreteren.
- Gedachteprocessen zijn weerspiegeling van wereld om ons heen en formele logica
- Sociaal leren
- Wederkerig determinisme
- Informatieverwerking: geheugen, zelfbeeld als filter; self-efficacy
- Schema
- Scripts
- Interpretaties van gebeurtenissen + begrip gedrag op de werkvloer belangrijk voor A&O
- Gedrag, denken/redeneren, zelfbeschikking
Wat is sociaal leren?
- Mens is gemotiveerd om zichzelf en diens sociale omgeving te begrijpen –> orde/voorspelbaarheid
- andere beïnvloeden onze gedachteprocessen
Wat is wederkerig determinisme?
- Mens is product van diens omgeving maar kan omgeving ook beïnvloeden
- Bandura
Wat is zelfwerkzaamheid (self-efficacy)?
- Mate waarin iemand van menig is dat die het gedrag kan vertonen dat in een bepaalde situatie vereist is
- Goede voorspeller van gedrag
Wat is een schema?
Kennisstructuur om situaties te duiden, kant-en-klare modellen om onze ervaringen op te nemen
Wat zijn scripts?
Schema’s die een bepaalde opeenvolging van handelingen omvatten
Welk onderscheid wordt in NL gemaakt mbt termen voor A&O?
Individuele problematiek –> arbeidspsychologie
Groeps- en organisatiegerichte problematiek –> organisatiepsychologie
Noem de 9 gebieden waarop arbeidspsychologen actief zijn
- SELECTIE en assessment van personeel
- TRAINING
- Evaluaties en LOOPBAANontwikkeling
- OrganisatieGROEI- en VERANDERING
- Interactie MENS-MACHINE
- Consultatie en PERSOONLIJKE ONTWIKKELING
- Ontwerp van werkOMGEVING, gezondheid en veiligheid
- Werknemersrelaties en motivatie
- STRATEGIEwijzigingen en herstructurering
Geef 6 voorbeelden van generieke vaardigheden waar arbeidspsychologen over moeten beschikken
- Opzetten vragenlijsten
- Interviewen en rapporteren
- Presentatievaardigheden
- Kennis data-analysemethoden
- Kennis werk organisatie
- Vaststellen problemen, onderzoek doen, adviezen verstrekken, interventies verzorgen, evaluaties en trainingen
Wat doet een arbeidspsycholoog?
- Te maken met alle aspecten van menselijke gedragingen, gedachtes, gevoelens en ervaringen in de context van werk.
- Docenten, onderzoekers of consulenten
- Meer dan obv ‘gezond verstand’
- Houdt rekening met invloeden op ALLE partijen, niet alleen hoger management
Wat is fitting the man to the job (FMJ)?
- Kiezen van werknemers voor specifieke werktaken
- Bij werving, selectie, training en loopbaanbegeleiding
- Focus op persoon voor match
Op welke 2 manieren is arbeidspsychologie geworteld toegepaste psychologie?
- FMJ/FJM tradities
- Human relations
Wat is fitting the job to the man (FJM)?
- Werktaken aan werknemers aanpassen
- Focus op werk, dat bij fysieke en psychologische kenmerken van de persoon past
- Bij ontwerp werktaken, apparatuur en werkomstandigheden
Welke 2 tradities zijn belangrijk in de arbeidspsychologie?
- FMJ
- FJM
Geen strikte scheiding, wel nadruk op 1 vd 2
Veel onderzoeken WOII
Wat zijn human relations (HR)?
- Complexe wisselwerking tussen individuen, groepen, organisaties en werk.
- Nadruk: sociale factoren
- Individuele ervaringen, interpretaties van het werk en sociale normen tussen werknemers onderling.
Beschrijf de Hawthorne-experimenten
- Invloed van verlichting op werkprestaties
- Invloed aandacht en waardering
- Hawthorne-effect
- Relay assembly test room study
- Roethlisberger & Dickson, ’20s
Wat is relay assembly test room study?
- Vrouwelijke arbeiders, werkomstandigheden controleren. Productiviteit omhoog, zelfs na terugdraaien veranderingen
- Verklaring: Gevoel van belangrijk zijn of begrip van onderzoek
Wat is het Hawthorne-effect?
Probleem dat iemands gedrag wordt beïnvloed als hij weet dat hij wordt onderzocht
lessen:
1. Moeilijk te experimenteren met mensen zonder onbedoeld enkele condities te veranderen
2. Gedrag mensen beïnvloed door hun INTERPRETATIE van wat er gaande is
Experiment mannen bedradingsruimte
Noem 3 bevindingen van het onderzoek naar mannelijke arbeiders in bedraginsruimte
- SOCIALE NORMEN
- Gedrag van leiding
- Twee informele groepen arbeiders met enige rivaliteit tussen de groepen
–> sociale relaties tussen arbeiders belangrijke bepalende factor voor werkgedrag (> bedrijfsbeleid of financiële beloning)
Wat legde de basis voor de sociotechnische systeembenadering van taakontwerp?
- Trist en Bamforth onderzoek kolenmijnen
- (verdeling) technieken vio productiviteit, arbeidsverhoudingen en psychologisch welzijn arbeiders
- Weerlegde kritiek op Hawthorne-experimenten
Noem 3 voorbeelden van recent onderzoek naar human relations of arbeidspsychologie
- Goed leiderschap
- Besluitvorming in groepen
- Eerste indruk
Noem 5 voorbeelden van trends op de werkvloer (tabel 1.2)
- Vergrijzing en ontgroening van de wereldbevolking –> eg life-long-learning
- Toenemende werkdruk en mentale belasting –> eg work-life balance
- Streven naar efficiëntie en specialisatie –> nieuwe technologie
- Vergaande digitalisering en robotisering –> nieuwe werkeisen
- Toenemende mondialisering –> vraagstukken diversiteit, duurzaamheid en mobiliteit
Noem 3 oorzaken van veranderingen op de werkvloer
- Combi technische ontwikkeling en demografische en economische trends
- Inkrimpen personeelsbestand
- Verplaatsing productie naar ontwikkelingslanden
Wat is arbeidsintensivering?
- Langere werktijden
- Hogere werkdruk
- Noodzaak tot bijscholing
- Bereidheid om van baan te veranderen
Kan positief en negatief zijn
Noem 2 gevolgen van technologie in callcenters
- Diskwalifitatie
- Dehumanisering van werknemers
Waarom is de invloed van nieuwe technologie minder succesvol dan verwacht?
Niet goed afgestemd op de psychologische eigenschappen van individuen en op de patronen van sociale interactie op werk
Wat houdt de acceptatie van diversiteit in?
Gebaseerd op de aanname dat het benutten van de verschillen een productieve omgeving zal creëren waarin iedereen zich gewaardeerd voelt, ieders talenten ten volle benut worden en de organisatiedoelstellingen worden gerealiseerd
Noem 2 demografische trends in diversiteit en cultuur
- Kleinere gezinnen –> minder mensen op de arbeidsmarkt
- Langer doorwerken door groeiende levensverwachting
Noem 3 gronden waarop gediscrimineerd wordt
- Geslacht
- Ethniciteit
- Hebben van een beperking
Wat houdt de participatiewet in?
Werkgever kan vergoeding krijgen voor aanpassing aan de werkplek voor werknemers met een beperking
Gender en sociale klasse ook van belang bij beperking
Noem 6 manieren hoe diversiteitsmanagement verbeterd kan worden
- Selectieprocedures baseren op feitelijke functieanalyse
- Ontwerp fysieke werkomgevingen zodat mensen hun potentieel kunnen benutten
- Teams met mensen met vaardigheden, kennis, kunde en attitudes die nodig zijn om het werk uit te voerne
- Trainings- en ontwikkelingsinterventies –> divers personeelsbestand
- Criteria meten prestatieverbetering toegankelijk voor alle werknemers, officiële inwerkprocedures voor alle werknemers
- Mogelijkheid tot flexibel werk, beleid mbt ongewenste intimiteiten en discriminatie
