Systeemtherapie in de dermato Flashcards
Wanneer systeemtherapie (algemeen)?
Indien niet onder controle met lokale behandeling
Wat is de eerste vraag die we ons stellen bij systeemtherapie?
Inflammatoir?
Infectieus?
Maligne?
Indien inflammatoir, welke vragen stellen we ons dan?
Acuut en/of zeer ernstig?
Chronisch of matig ernstig?
Indien inflammatoir en acuut en/of zeer ernstig: welke behandeling(en)?
Cortico’s
Cycolosporine
Wat is het belangrijkste verschil tussen cortico’s en cyclosporines?
Cortico’s werken snel maar mogen maar kort worden gebruikt, cyclosporines mogen langer worden gebruikt
Wanneer meten we cortisol?
Rond 8u ‘s morgens (piek cortisol door bijnier)
Indicaties cortico’s?
Ernstige inflammatoir aandoeningen waarbij snelle verbetering nodig is.
Indien onvoldoende reactie op andere behandelingen
Werking cortico’s?
Immuunsuppressie
Anti-inflammatoir
CI’s cortico’s?
infectieuze + maligne huidaandoeningen
Hoe kunnen cortico’s worden toegediend?
Intralesioneel (inspuiten)
oraal
intramusculair
intraveneus
Wanneer moeten corticoïden worden afgebouwd?
Vanaf meer dan 3 weken gebruik.
Bij minder dan 3 weken: stop zonder afbouw
Op welke aandoeningen controleren we alvorens cortico’s toe te dienen?
Osteoporose
Diabetes
Hypertensie
Welke zaken monitoren we tijdens cortico toediening?
gewicht
bloeddruk
glucose
infecties
Wat zijn de bijwerkingen van cortico’s?
maaglast (zeker in combi met NSAID) opgejaagd gevoel slapeloosheid huidatrofie ecchymosen
Wat met cortico’s in zwangerschap?
Passeren placenta maar niet teratogeen
Monitoring bijniersuppressie en groei baby
Meer risico op prematuriteit en lager geboortegewicht
Complicaties cortico’s
osteoporose + fracturen
myopathie
GI-complicaties
Hypertensie
Suppressie van hypothalame-hypofysaire as
Hyperglycemie en unmasking van genetische predispositie voor DM
Wat zijn de VD en ND van cyclosporine?
VD: werkt snel en krachtig
ND: zeer sterk immunosuppresief
Werking cyclosporine?
Blokkeert calcineurine waardoor inhibitie van activiteit en proliferatie van T-cellen
Wat is calcineurine?
Factor die T-cellen activeert
Wat is de dosering van cyclosporine?
2-3mg/kg lichaamsgewicht!
Bijwerkingen cyclosporine?
hypertensie
nefrotoxisch
hyperlipidemie
leukopenie
CI’s cyclosporine?
Ongecontroleerde hyperT
ernstig nierfalen
ernstige infecties
maligniteiten
Wat monitoren we bij de toediening van cyclosporines?
bloeddruk
bloedwaarden van lever en nier + PBO
Wat zijn indicaties voor cyclosporine?
Psoriasis
Eczeem
Veel andere inflammatoire aandoeningen
Hoe lang cyclosporine?
liefst <6maand
Wat is de volgende vraag die we ons stellen bij een chronisch inflammatoir, matig ernstig letsel?
Niet-hyperkeratotisch? Hyperkeratotisch Urticaria Lupus Acneiform
Als we te maken hebben met een niet-hyperkeratotisch letsel, welke systeemtherapie kunnen we dan gebruiken?
groep van immunosuppresiva:
cyclosporine
mycofenolaat mofetil
methotrexaat
Welke immunosuppressiva bestaan er?
Methotrexaat
Mycofenolaat mofetil
Cyclosporine
Wat is doel van immunosuppresiva?
Vermindering van ontstekingsprocessen
Wat zijn de bijwerkingen van immunosupp?
Korte termijn: verhoogd risico op infecties
Lange termijn: verhoogd risico op maligniteit
Methotrexaat is een …
foliumzuurantagonist
Hoe werkt een foliumzuurantagonist?
Remt de celdeling van zowel ontstekingscellen als huidcellen
Dosering methotrexaat?
7,5-15mg/week -> niet per kg LG! (itt tot cyclosporine)
Toediening methotrexaat?
1X/week
suppletie met foliumzuur (op dagen waarop methotrexaat niet wordt ingenomen)
Indicaties methotrexaat?
Ernstige psoriasis
Eczeem
Wat zijn absolute CI’s van methotrexaat?
Zwangerschap en borstvoeding
Zwangerschapswens (mannen en vrouwen!)
Bijwerkingen methotrexaat?
GI
Frequentere infecties
Waarvoor gebruiken we mycofenolaat mofetil vooral?
Vooral bij blaarziekten (antilichamen uit B-lymfo’s slaan neer in de huid)
Werking van mycofenolaat mofetil?
Remt T-cellen en B-cellen
Dosering van mycofenolaat mofetil?
1-2g/dag
Bijwerkingen mycofenolaat mofetil?
GI
hogere gevoeligheid voor infectie
Welke systeemtherapie bij een chronisch en matig ernstig acneïform inflammatoir letsel?
Tetracyclines AB
Duur behandeling tetracyclines?
Meestal kuren tot maximum 3 maand
Waarop letten bij tetracyclines?
Niet met melk innemen
Zonovergevoeligheid
Effect van tetracyclines?
Antibacterieel
Anti-inflammatoir
CI tetracyclines?
Kinderen <8jaar
Zwangerschap
Borstvoeding
Tetracyclines worden best gecombineerd met
Lokaal niet-ab product om resistentie tegen te gaan:
Bv. benzoylperoxide of retinoïde
Welke retinoïden zijn er?
Acitretine
Isotretinoine
Waarvoor isotretinoïne?
Acne
Rosacea
Werking isotretinoïne?
vermindert sebum productie
beperkt anti-inflammatoir effect
Indicaties acitretine?
Psoriasis Hydradenitis suppurativa Comedonen in oksels en liezen Hyperkeratosen Preventie huidtumoren
Werking acitretine?
Remmen overmatige celgroei van de huid
Beperkte anti-inflammatoire werking
Bijwerkingen van retinoïden?
Droge lippen Droge mond Sneller verbranding Spier- en botpijn Depressieve klachten
Absolute CI voor retinoïden?
zwangerschap
Hoelang stoppen met retinoiden mbt zwangerschap?
Isoretinoïne: tot 3 maand wachten na stop
Acitretine: tot 2 jaar wachten na stop
Welke combinatie met retinoïden is verboden?
tetracyclines: verhoogde intracraniële druk
Welke medicatie bij hyperkeratotische inflammatoire letsels?
Methotrexaat
Cyclosporine
Acitretine
Welke medicatie bij urticaria?
Antihistaminica
Bijwerkingen anti-histaminica
sedatie (eerste generatie H1-antihistaminica)
maag-darm effecten
anticholinerge effecten (droge mond, ortost. hypot, urineretentie)
duizeligheid
troebel zicht
Welke medicatie voor lupus?
Antimalaria middelen
Indicaties hydroxychloroquine?
malaria
sarcoïdose
dermatomyositis
bescherming tegen uv-straling (dus ook voor huidaandoeningen die verslechteren in de zon)
Dosering hydroxychloroquine
100-200mg/dag
Werking hydroxychloroquine?
werking niet goed gekend, vermoedelijk modulerend effect op bepaalde delen van afweersysteem waardoor ontstekingsremmend effect
Bijwerkingen antimalaria
maagdarm
visusstoornissen
huidpigmentatie
Wat is een uitzondering op de flowchart?
Indien er antistoffen voor gluten of lineaire IgA zijn
Wat geven we bij antistoffen gluten of lineaire igA?
Dapsone
Werking dapsone?
Inhibeert de neutrofielen
Indicaties voor dapsone?
oorspronkelijk AB voor lepra
nu voor dermatitis herpetiformis (coeliakie)
bepaalde blaarziekten (lineaire igA)
Bijwerkingen dapsone?
hemolyse
methemoglobine (kan geen 0² transporteren)
Dosering dapsone?
25-200mg/dag
Wat testen we voor dapsone op te starten?
glucose-6-fosfaat dehydrogenase
Voor welke huidaandoeningen zijn biologicals terugbetaald?
Psoriasis Hidradenitis suppurativa Urticaria Blaarziekten Eczeem
Welke biologicals bij psoariasis?
Anti- TNFalfa
Anti- IL23
Anti- IL17
Welke biological bij hydradenitis suppurativa?
Anti-TNFalfa
Biologicals voor urticaria
anti-IgE
Biologicals eczeem
anti-IL4 en anti-IL 13
Mnemotechnisch il’s voor psoariasis en eczeem
eczeem: IL<13
psoriasis: IL>13
Welke medicaties voor schimmel/gist?
terbinafine
itraconazole
fluconazole
Werking van de verschillende immunosupressiva
Mythotrexaat: foliumzuurantagonist
Mycofenolaat mofetil: remt T en B-cellen
Cyclosporine: inhibeert calcineurine en daarmee de activiteit en proliferatie van T-cellen
Biologicals
anti-Tnfalfa: adalimumab Anti-igE: omalizumab anti-il23: guselkumab anti-il17: secukinumab anti il4 + anti il13: dupilumab anti il 13: tralokinumab
