Sudski postupak u rimskom pravu Flashcards
Koja su procesualna sredstva u rimskom pravu?
✔ Tužba (actio)
✔ Prigovor (exceptio)
✔ Kondikcija (condictio)
✔ Interdikt (interdictum)
✔ Kverela (querela)
✔ Povraćaj u pređašnje stanje (restitutio in integrum)
Šta je osnovna svrha rimskog sudskog postupka?
Da se sudskim putem ostvari zaštita prava i da se reše sporovi između stranaka.
Šta je tužba u rimskom pravu?
Tužba (actio) je pravo da se sudskim putem zahteva ono što pripada tužiocu.
Kako su se tužbe delile prema delovanju?
✔ Tužbe in rem – štitile pravo na stvar i delovale prema svima (erga omnes).
✔ Tužbe in personam – delovale samo protiv određenog lica.
Koja je razlika između civilnih i pretorskih tužbi?
✔ Civilne tužbe su bile zasnovane na zakonima i pravnim normama.
✔ Pretorske tužbe je pretor mogao proširiti ili modifikovati prema potrebi.
Kako su pretorske tužbe mogle da se prošire?
✔ Pretor je mogao proširiti tužbu na slične slučajeve.
✔ Pretor je mogao naložiti sudiji da uzme u obzir neki element koji nedostaje.
✔ Pretor je mogao pružiti zaštitu nekom zahtevu na osnovu činjeničnog stanja, a ne postojećeg prava.
Šta su tužbe “po pravu”?
Tužbe kod kojih se strogo vodilo računa o formi, bez obzira na suštinu.
Koja su ostala procesualna sredstva u rimskom pravu?
✔ Najaviti (denuntiare) – tužba kad se u tuđoj imovini nađe nešto bez pravnog osnova.
✔ Zahtevati (petere) – korišćeno za dokazivanje neke činjenice koja utiče na presudu.
✔ Zabraniti (interdicere) – naredba kojom se štiti faktički odnos (ko trenutno drži stvar).
✔ Izuzetak (exceptio) – prigovor kojim dužnik ne negira dug, ali se poziva na okolnosti (npr. zastarelost).
Koje vrste prigovora postoje?
✔ Dilatorni prigovor – privremeno odbijanje tužbe.
✔ Peremptorni prigovor – trajno odbijanje tužbe.
Možeš li dati primer peremptornog prigovora?
Kada dužnik istakne prigovor zastarelosti, sud odbija tužbu trajno.
