Porodično pravo - vrste srodstva i oblik porodice Flashcards
Šta proučava porodično pravo u rimskom pravu?
Pravne odnose u porodici: između bračnih drugova i ostalih članova porodice (posebno roditelja i dece).
Koji su osnovni instituti porodičnog prava?
Porodica, brak i srodstvo.
Koja su tri oblika rimske porodice?
Konzorcijum, agnatska porodica i kognatska porodica.
Koje vrste srodstva razlikuje rimsko pravo?
Agnatsko, kognatsko, tazbinsko i srodstvo po usvojenju.
Na čemu se zasniva agnatsko srodstvo?
Na zajednici života i rada u porodici, ne na krvnoj vezi.
Da li je u agnatskom srodstvu srodnik neko ko ne živi u istoj porodici, iako je krvni rođak?
Nije.
Šta je kognatsko srodstvo?
Krvno srodstvo – veza između lica koja potiču jedno od drugog ili od zajedničkog pretka.
Koja je razlika između srodstva po pravoj i po pobočnoj liniji u kognatskom srodstvu?
Prava linija: preci i potomci; pobočna linija: lica koja potiču od zajedničkog pretka.
Šta je punorodno, a šta polurodno srodstvo?
Punorodno: oba roditelja zajednička; polurodno: jedan roditelj zajednički.
Šta je tazbinsko srodstvo?
Srodstvo između jednog bračnog druga i krvnih srodnika drugog bračnog druga.
Navedi primer tazbinskog srodstva.
Zet i tašta, svekar i snaja.
Kako nastaje srodstvo po usvojenju?
Kao posledica usvajanja – imitira prirodno srodstvo sa sličnim pravnim posledicama.
Šta je konzorcijum?
Najstariji oblik rimske porodice.
Ko je činio konzorcijum?
Više braće sa ženama, decom i unucima.
Ko je bio starešina u konzorcijumu?
Najstariji brat.
Kako su se delili rad i svojina u konzorcijumu?
Kolektivno.
Zašto je agnatsko srodstvo bilo važnije od krvnog u konzorcijumu?
Zbog imovinskih odnosa.
Kada konzorcijum prestaje da postoji?
Krajem perioda republike.
Kako nastaje agnatska porodica?
Deobom braće u konzorcijumu.
Na čemu se zasniva agnatska porodica?
Na agnatskom srodstvu i vlasti porodičnog starešine (patria potestas).
Ko je pater familias i kakvu vlast ima?
Porodični starešina sa doživotnom vlašću – imovinskom i ličnom.
Da li punoletstvo oslobađa sina vlasti pater familiasa?
Ne – dobija poslovnu, ali ne i pravnu sposobnost.
Kako se dolazilo pod vlast pater familiasa?
Rođenjem (u zakonitom braku), usvojenjem, brakom sa manusom, davanjem u mancipium.
Koje su vrste usvojenja u rimskom pravu?
Adoptio i adrogatio.
Šta je mancipium?
Kada pater familias proda člana porodice, taj član dolazi pod tuđu vlast – mancipium.
Šta se dešava sa ukućanima nakon smrti pater familiasa?
Oslobađaju se njegove vlasti, sinovi postaju starešine svojih porodica.
Da li sin koji je napustio porodicu pre očeve smrti zadržava pravo na nasleđivanje?
Ne – gubi svojstvo agnata i pravo na nasledstvo.
Šta se dešava sa ženom prilikom udaje?
Oslobađa se vlasti oca i dolazi pod vlast muža.
Kako se razlikuje kognatska porodica od agnatske?
Po unutrašnjim odnosima – kognatsko srodstvo zamenjuje agnatsko, a vlast starešine slabi.
Šta se dešava sa autoritetom muža u kognatskoj porodici?
Slabi zbog promena u načinu sklapanja braka.
Koja su dva osnovna područja pravnih odnosa kojima se bavi porodično pravo u rimskom pravu?
Porodično pravo u rimskom pravu bavi se pravnim odnosima između:
Bračnih drugova
Ostalih članova porodice, pre svega odnosa između roditelja i dece.
Koji su osnovni instituti porodičnog prava u rimskom pravu?
Osnovni instituti porodičnog prava su: porodica, brak i srodstvo.
Koja su tri osnovna oblika rimske porodice i kojim vrstama srodstva su odgovarali?
Tri osnovna oblika rimske porodice su:
Konzorcijum – krvno srodstvo
Agnatska porodica – agnatsko srodstvo
Kognatska porodica – kognatsko (krvno) srodstvo
Objasni pojam agnatskog srodstva u rimskom pravu.
Agnatsko srodstvo je zasnovano na zajedničkom životu i radu u porodici. Srodnik je samo onaj koji živi i radi unutar iste porodice, dok se oni koji žive van nje ne smatraju agnatima, bez obzira na krvnu vezu.
Šta predstavlja kognatsko srodstvo i kako se deli?
Kognatsko (krvno) srodstvo predstavlja vezu između dva lica koja potiču jedno od drugog ili od zajedničkog pretka.
Deli se na:
Prava linija (pretci i potomci)
Pobočna linija (lica koja potiču od zajedničkog pretka)
Može biti punorodno (oba roditelja zajednička) ili polurodno (jedan roditelj zajednički).
Šta je srodstvo po tazbini i navedi primer?
Srodstvo po tazbini je odnos između jednog bračnog druga i krvnih srodnika drugog bračnog druga, npr. između zeta i tašte ili između svekra i snaje.
Kako je nastajalo srodstvo po usvojenju u rimskom pravu i kakve je pravne posledice imalo?
Srodstvo po usvojenju nastajalo je usvajanjem i imitira prirodno srodstvo. Usvajanjem se stvarao odnos nalik onom između roditelja i dece, s približno istim pravnim posledicama.
Koje su glavne karakteristike konzorcijuma kao najstarijeg oblika rimske porodice?
Obuhvata više braće sa ženama, decom i unucima
Kolektivni rad i imovina
Porodični starešina je najstariji brat
Krvno srodstvo je prepreka za brak
Agnatsko srodstvo je važno za imovinske odnose
Nestao krajem republike
Šta je agnatska porodica i koja je njena ključna osobina?
Agnatska porodica nastaje deobom braće iz konzorcijuma.
Zasnovana je na agnatskom srodstvu i snažnoj vlasti porodičnog starešine (patria potestas).
Objasni pojam patria potestas i njegov značaj u agnatskoj porodici.
Patria potestas je doživotna vlast porodičnog starešine nad ukućanima, koja je obuhvatala imovinska i lična ovlašćenja. Podrazumevala je čak pravo života i smrti, kao i prodaju ukućana, iako su moralne i religijske norme ublažavale njeno sprovođenje.
Kako se dolazilo pod vlast oca u agnatskoj porodici?
Pod patria potestas se dolazilo:
Rođenjem iz zakonitog braka i uz priznanje pater familiasa
Usvojenjem (adoptio i adrogatio)
Brakom sa manusom
Davanjem u mancipijum
Šta je mancipijum u rimskom pravu?
Mancipijum nastaje kada pater familijas proda nekog ukućana, koji tada dolazi pod tuđu vlast – mancipijum, što je oblik zavisnosti nalik ropstvu, ali s mogućnošću oslobađanja.
Kako se završavala vlast porodičnog starešine nad ukućanima?
Vlast porodičnog starešine prestajala je njegovom smrću, nakon čega su sinovi postajali starešine svojih porodica, ali su zadržavali status agnata.
Kako je udaja uticala na ženin pravni položaj u porodici?
Udajom je žena izlazila iz svoje prvobitne porodice, gubila vlast svog oca i dolazila pod vlast svog muža (ako je brak sklopljen sa manusom).
Koje su osnovne razlike između agnatske i kognatske porodice u rimskom pravu?
U agnatskoj porodici srodstvo je pravno i zasniva se na patria potestas.
U kognatskoj porodici akcenat je na krvnom srodstvu, a vlast starešine je oslabljena.
Promene u braku i društvu su dodatno uticale na jačanje kognatskih odnosa i slabljenje muške vlasti.
