Brainscape's Knowledge GenomeTM

Browse over 1 million classes created by top students, professors, publishers, and experts.


See full index

Geriatria i Paliatywna > Stany nagłe w med. paliatywnej > Flashcards

Stany nagłe w med. paliatywnej Flashcards

1
Q

Stany nagłe w paliatywnej

A
  • Ucisk na rdzeń
  • Przerzuty do mózgu
  • Hyperkalcemia
  • Zespół żyły próżnej górne
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Ucisk na rdzeń - przyczyna w med. paliatywnej

A

Guzy przerzutowe - najczęściej ucisk rdzenia występuje w stadium rozsiewu choroby nowotworowej, może również stanowić pierwszą jej manifestację

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Ucisk na rdzeń - guzy przerzutowe - częstość, wiek

A
  • 20x częściej niż pierwotne nowotwory kręgosłupa
  • wyst. u około 5% pacjentów z rozpoznaniem choroby nowotworowej w każdym wieku,
  • najczęściej dotyczą osób w 5-8 dekadzie (ryzyko wystąpienia zespołu rośnie wraz z wydłużeniem przeżycia chorych),
  • w badaniach autopsyjnych u 5% pacjentów (rozp. npl)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Najczęstsze nowotwory uciskające na RK

A
  • Sutek
  • Płuco
  • Stercz
  • Chłoniaki
  • Szpiczak
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Jak nowotwory przerzutują do kręgosłupa?

A

drogą naczyń tętniczych, żylnych i chłonnych oraz przez bezpośrednie naciekanie

naciek masy nowotworowej rozprzestrzenia się w kierunku kanału kręgowego ze struktur przykręgowych przez naciekanie drogą otworów międzykręgowych (chłoniaki i nerwiaki zarodkowe)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Jaką tkankę naciekają przerzuty do kręgosłupa? Co to powoduje?

A

u >90% chorych przerzuty w kręgosłupie naciekają części kostne kręgów:
-tylna część trzonów, rzadziej łuki kręgowe
→niszczą w-wę korową kości →zapadnięcie się trzonu kręgu, penetracja guza do przestrzeni zewnątrzoponowej, kompresja torebki rdzenia przez guz w przestrzeni nadtwardówkowej, zmiany od odwracalnego obrzęku naczyniopochodnego, aż po nieodwracalne zmiany martwicze w rdzeniu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Przerzuty wewnątrzrdzeniowe to ile % przerzutów w kręgosłupie?

A

0,5-1%

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Lokalizacja przerzutów do kręgosłupa

A
  • odcinek piersiowy kręgosłupa 70%, (częściej rak piersi i płuca)
  • odcinek L-krzyż. kręgosłupa 20% (częściej rak j.grubego i neo miednicy)
  • mnogie umiejscowienie 10-30%,
  • odcinek szyjny kręgosłupa 5-10%
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Obraz kliniczny ucisku na RK

A
  • osłabienie mięśni
  • zab. ruchowe
  • zab. czucia
  • zab. ukł. autonomicznego (późny objaw)
  • zaburzenia zwieraczy (późny objaw, złe rokowanie)
  • ból
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Zaburzenia neurologiczne częściej przy jakiej lokalizacji przerzutów w kręgosłupie?

A 
Odc. piersiowy:
-fizjologiczna kifoza
-szerokość kanału kręgowego
-unaczynienie
→ sprzyjają wywieraniu ucisku na RK i jego uszkodzeniu
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Obraz kliniczny ucisku na RK - osłabienie mięśni

A
  • osłabienie dystalnych mięśni kończyn dolnych (niezależnie od poziomu ucisku)
  • wystąpienie osłabienia proksymalnych mięśni = zaawansowanie procesu nowotworowego
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Obraz kliniczny ucisku na RK - zaburzenia ruchowe

A 
uszkodzenie w RK dróg:
-korowo-rdzeniowej bocznej
(piramidowej)
-korowo-rdzeniowej przedniej 
-lub komórek ruchowych w rogach przednich RK
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Obraz kliniczny ucisku na RK - zab. czucia

A

(parestezje i/lub osłabienie czucia) w obrębie kończyn dolnych, początkowo stóp

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Obraz kliniczny ucisku na RK - zab. ukł. autonomicznego

A
  • impotencja,
  • zaburzenia w oddawaniu moczu i stolca,
  • zniesienie potliwości,
  • zespół Hornera

zawsze występują łącznie z innymi nieprawidłowościami, zaparcia lub nadmierne wypełnienie pęcherza mogą wyzwolić dysfunkcję autonomiczną

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Objawy ucisku na RK - ból wynika z podrażnienia…

A

okostnej, więzadeł lub otaczających struktur

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Objawy ucisku na RK - charakter bólu

A

Kostny:

  • stały, tępy nad zajętym chorobowo miejscem,
  • narastający w czasie,
  • nasila się przy ruchu, kaszlu, pochyleniu głowy

Korzeniowy:

  • ostry przeszywający promieniujący do regionów skóry i mięśni zaopatrywanych przez dany korzeń)
  • w wyniku ucisku na nerwy rdzeniowe przechodzące przez otwory kręgowe,
  • obszar występowania bólu =granice dermatomów
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Objawy ucisku na RK - cechy (co wyprzedza, kiedy się nasila)

A

zwykle wyprzedza na wiele tygodni (średnio o ok. 7 tygodni) lub krótkie miesiące pojawienie się deficytu neurologicznego,

jego lokalizacja koreluje z poziomem uszkodzenia,

nasila się przy ruchach zginania kręgosłupa, w pozycji leżącej i w nocy podczas snu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Objawy ucisku na RK - przerzuty do kręg. szyjnego na poziomie C1-C2

A
  • pierwszy objaw - ból w okolicy podpotylicznej i karkowej

- szeroki kanał kręgowy w tej okolicy - zaburzenia neurologiczne dotyczą tylko 11-15% pacjentów

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Objawy ucisku na RK w odc. szyjnym lub górnym piersiowym

A
  • przyczyna zaburzeń czynności układu autonomicznego (zwolnienie czynności serca, ↑CTK, udar, zawał serca)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Ucisk na RK - kiedy rozpoznanie?

A

u większości chorych (>75%) rozpoznanie jest późne [na etapie zaburzeń neurologicznych (zmiany nieodwracalne), a nie dolegliwości bólowych]

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Objawy ucisku na RK w odc. Th

A

Odcinkowy ból kończyn na skutek podrażnienia dróg rdzeniowo-wzgórzowych:

  • ciągły, głęboki ból
  • promieniujący do całej kończyny lub połowy ciała,
  • niezależny od ruchu
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Diagnostyka ucisku na RK - gdy podejrzewasz przerzuty do kręgosłupa

A
  • badanie przedmiotowe (w tym per rectum, neurologiczne)
  • RTG
  • MRI (bad. z wyboru!!)
  • TK
  • scyntygrafia ukł. kostnego (związki fosfonianowe znakowane technetem 99m, wysoka czułość)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Diagnostyka ucisku na RK - RTG

A
  • przeglądowe zdjęcia RTG kręgosłupa w 2 projekcjach: tylno-przedniej (p-a) oraz bocznej
  • radiologiczny objaw masy patologicznej: obecność zmian destrukcyjnych w kręgach, deformacje oraz zatarcie obrysu kręgów
  • zmiany radiologiczne w kręgach są widoczne? → zniszczenie >50% masy kostnej
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Diagnostyka ucisku na RK - MRI

A

wysoka czułość 93% i swoistość 97%, uwidacznia zmiany > 3mm

  • sekwencja T1-zależna: masy patologiczne zewnątrzoponowe, ucisk na worek oponowy i rdzeń kręgowy,
  • sekwencja T2-zależna: zmiany wewnątrzoponowe, przestrzeń podpajęczynówko
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Q

Diagnostyka ucisku na RK - TK

A

-pomocne w identyfikacji ognisk przerzutowych w kręgosłupie,
-ocenie destrukcji masy kostnej, stabilności kręgosłupa i rozległości zmian w zakresie struktur kostnych,
-spiralna
wielorzędowa TK z możliwością rekonstrukcji 3D badanego odcinka kręgosłupa (alternatywa u chorych z przeciwwskazaniami do MRI)

  • badanie pozwala na ocenę zagrożenia nieodwracalnym złamaniem kompresyjnym trzonu kręgowego (niestabilność kręgosłupa, ucisk struktur nerwowych i naczyniowych kanału kręgowego)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
26
Q

Diagnostyka ucisku na RK - scyntygrafia ukł. kostnego

A

związki fosfonianowe znakowane technetem 99m, wysoka czułość

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
27
Q

Leczenie paliatywne chorych z przerzutowymi zmianami w kręgosłupie - jaki stopień zaawansowania, przeżycie, leczenie

A

IV - najwyższy stopień zaawansowania nowotworu
5-letnie przeżycie <5% chorych
Leczenie paliatywne

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
28
Q

Leczenie paliatywne chorych z przerzutami w kręgosłupie - opcje

A 
Deksametazon
RTH (metoda z wyboru)
Chirurgiczne
Wertebroplastyka
CTH i HTH
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
29
Q

Leczenie paliatywne chorych z przerzutami w kręgosłupie - deksametazon

A
  • rekomendowany gdy są objawowe przerzuty do mózgu
  • nie ma efektu mineralokortykoidowego
  • brak standardów podawania (10-100 mg i.v. co 6h, ze stopniową redukcją dawki 4-24mg+IPP)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
30
Q

Leczenie paliatywne chorych z przerzutami w kręgosłupie - RTH - cel

A
  • metoda z wyboru

- cel: zachowanie/poprawa funkcji neurologicznej, poprawa kontroli bólu, zachowanie stabilności kręgosłupa

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
31
Q

Leczenie paliatywne chorych z przerzutami w kręgosłupie - RTH - schematy

A

2 schematy:

  • poj. dawka 8 Gy
  • całkowita dawka 20 Gy w 5 frakcjach

Do 12mcy po RTH nie ma różnic między grupami
>12mcy po: większy odsetek wznów w grupie leczonych mniejszą dawką;
Więc: krótki spodziewany okres przeżycia? → poj. dawka 8Gy
Dłuższe spodziewane przeżycia? → 20Gy w 5fr

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
32
Q

Leczenie paliatywne chorych z przerzutami w kręgosłupie - chirurgiczne

A

Miejscowe lub rozległe wycięcie zmiany naciekowej z marginesem onkologicznym

Radykalny zabieg wycięcia zmiany przerzutowej (dekompresja struktur nerwowych i naczyniowych kanału kręgowego ze stabilizacją wewnętrzną):

  • szeroka laminektomia -guzy tylne lub tylnoboczne,
  • resekcja kręgu = korporektomia -guzy przednie,
  • stabilizacja kręgosłupa

Paliatywne leczenie operacyjne z uwolnieniem z ucisku struktur nerwowych celem poprawy jakości życia

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
33
Q

Leczenie paliatywne chorych z przerzutami w kręgosłupie - wertebroplastyka

A

Polimetakrylan metylu podawany do trzonu pod dużym ciśnieniem lub po wytworzeniu loży dla cementu i odtworzeniu wysokości kręgu po wprowadzeniu do jego trzonu cewnika z rozprężalnym balonem

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
34
Q

Leczenie paliatywne chorych z przerzutami w kręgosłupie - CTH i HTH

A

leczenie mscowe i systemowe wybranych neo

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
35
Q

Leczenie paliatywne chorych z przerzutami w kręgosłupie - wybór metody na podstawie…

A

Prognozowany czas przeżycia <6mcy → leczenie zachowawcze, nie operować

> 6mcy → leczenie operacyjne paliatywne (uwolnienie z ucisku struktur nerwowych)

> 12mcy → operacyjne leczenie radykalne (usunięcie radykalne zmian naciekowych z odtworzeniem stabilności kręgosłupa)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
36
Q

Przerzuty do mózgu - epidemiologia

A
  • najczęstsze powikłanie neurologiczne w rozsianej ch. nowotworowej
  • dot. 20-40% dorosłych
  • 60% przerzutów do mózgu dot. pacjentów w wieku 50-70lat
  • przerzuty 10x częściej niż neo pierwotne u dorosłych
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
37
Q

Przerzuty do mózgu - najczęstszy przebieg…

A

bezobjawowy (60%)
rozpoznawane są przypadkowo lub w badaniu pośmiertnym (badania autopsyjne ujawniają takie ogniska u co czwartej osoby zmarłej z powodu nowotworu złośliwego)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
38
Q

Co często przerzutuje do mózgu?

A

Rak płuca (drobnokomórkowy i gruczolakorak), rak piersi, nerki, czerniak złośliwy, gruczolakorak j. grubego

(u młodszych mięsaki, guzy zarodkowe)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
39
Q

Co rzadko przerzutuje do OUN?

A

rak stercza, macicy, jajnika, inne nowotwory przewodu pokarmowego, nabłonkowe skóry

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
40
Q

Nowotworowe zajęcie OMR - jakie neo?

A

Neo lite: (rak piersi, płuca, żołądka, czerniaka)
Układowe, krwiopochodne (białaczki i chłoniaki)

(rozsiew neo do przestrzeni podpajęczynówkowej)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
41
Q

Co daje mnogie a co pojedyncze przerzuty do OUN?

A

Mnogie przerzuty: rak płuca, czerniak;

Pojedyncze przerzuty: rak jelita grubego, nerki, piersi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
42
Q

Średni czas przeżycia chorych nieleczonych z przerzutami do OUN

A

4-6tyg

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
43
Q

Najczęstsza lokalizacja przerzutów do OUN

A
  • półkule mózgu (80%), szczególnie na granicy istoty białej i szarej,
  • móżdżek (10-15%)
  • pień mózgu (1–3%)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
44
Q

Kiedy przerzuty do mózgu mogą dać nagłe objawy / szybką ewolucję zaburzeń neurologicznych?

A

krwawienie do guza, napad drgawkowy, naciekanie lub ucisk naczynia tętniczego oraz udar spowodowany zatorem z komórek nowotworu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
45
Q

Objawy przerzutów do mózgu

A
  • objawy nieswoiste związane z nadciśnieniem śródczaszkowym
  • Objawy ogniskowe
  • Zaburzenia kognitywne (60-70%)
  • Bóle głowy (40-50%)
  • Deficyt neurologiczny (40-50%)
  • Napady ogniskowe (20%)
  • Nudności i wymioty (20%)
  • Ataksja
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
46
Q

Bóle głowy przy przerzutach do OUN

A

częściej u pacjentów z mnogimi przerzutami w tylnej jamie czaszki, nasilają się przy zmianie pozycji lub podczas wysiłku

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
47
Q

Diagnostyka przerzutów do mózgu

A
  • wywiad (też od członków rodziny), bad. przedmiotowe
  • diagnostyka obrazowa (zwykle wystarcza TK z kontrastem)
  • MRI z kontrastem (pokaże drobne ogniska przerzutowe, których w TK nie widać)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
48
Q

Kiedy wykonać MRI (przerzuty do mózgu)

A
  • jeżeli obraz kliniczny przemawia za zmianami przerzutowymi do mózgu, a nie uwidoczniono ich w badaniu TK
  • jeżeli liczba ognisk przerzutowych ma wpływ na sposób leczenia
  • w sytuacji podejrzenia przerzutów do opon
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
49
Q

Co pokaże MRI T1 i T2 w przerzutach do mózgu?

A
  • T1 – pozwalają na ocenę guza oraz jego wysycenie po podaniu kontrastu,
  • T2 oceniają przestrzenie płynowe oraz obrzęk
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
50
Q

U ilu % z przerzutami do OUN nie znamy pierwotnej lok. nowotworu

A

u 30%

51
Q

Poszukiwanie ogniska pierwotnego przy przerzutach do OUN - jak?

A
  • TK KP, brzuch, miednica
  • CEA, funkcja wątroby, badanie skóry pod kątem czerniaka, gruczołu tarczowego w poszukiwaniu guza

-jak negatywne: scyntygrafia kości, mammografia, bad, endoskopowe GOPP lub DOPP

52
Q

Diagnostyka źródła przerzutów do mózgu najczęściej doprowadza do rozpoznania:

A

raka płuca (szczeg. drobnokomórkowego)

lub czerniaka

53
Q

Postępowanie w przerzutach do mózgu

A
  • leczenie objawowe farmakologiczne (deksametazon, 20% mannitol; rozważyć p/padaczkowe gdy napady padaczkowe)
  • leczenie chirurgiczne
  • RTH
54
Q

Leczenie przerzutów do mózgu - deksametazon - mechanizm działania

A
  • nie ma ef. mineralokortykoidowego
  • mechanizm działania: genomowy (wpływ na transkrypcję i translację genów kodujących mediatory procesu zapalnego)
  • pozagenomowy (wpływ na kanały jonowe, aktywacja wielu szlaków sygnałowych kinaz, potencjalizacja działania NA)

w pierwszej kolejności ujawnia się działanie pozagenomowe, szczególnie przy dużych dawkach leku, które wzmocnione jest genomowym efektem występującym w dalszej kolejności

55
Q

Leczenie przerzutów do mózgu - deksametazon - u jakich pacjentów jakie dawki

A
  • bezobjawowi - nie mają korzyści
  • umiarkowane objawy: 4-8mg/d
  • objawy ostre i niebezpieczeństwo wgłobienia: >16mg/d (24-100)
56
Q

Leczenie przerzutów do mózgu - deksametazon u pacjentów zakw. do RTH mózgowia

A

powinni rozpocząć przyjmowanie leku 48h przed rozpoczęciem RTH,
w drugim tygodniu po radioterapii dawkę deksametazonu można stopniowo redukować: o 2–4 mg co 5 dni, aż do całkowitego odstawienia w ciągu 2-4 tygodni

57
Q

Leczenie przerzutów do mózgu - deksametazon - co gdy po całkowitym odstawieniu nawrócą objawy?

A

ponownie deksametazon 16mg

58
Q

Leczenie przerzutów do mózgu - 20% mannitol - mechanizm

A
  • osmotycznie czynny (więc by działał musi być zachowana struktura i funkcja BBB)
  • efekt po 15-30minutach (ustabilizowanie się gradientu osmotycznego między krwią i mózgiem; woda przenika przez BBB do krwi o wyższej osmolarności)
  • mechanizm reologiczny ↓ICP w ciągu kilku minut po podaniu (ale musi być zachowana autoregulacja)
  • efekt terapeutyczny od 90minut do 6h
59
Q

Leczenie przerzutów do mózgu - 20% mannitol - dawkowanie

A

0,25-0,5g/kg m.c./i.v. w ciągu 20 min.; można powt. co 6h

60
Q

Leczenie przerzutów do mózgu - 20% mannitol - kiedy nie stosować?

A

guzy z cechami ukrwotocznienia

61
Q

Leczenie chirurgiczne przerzutów do mózgu - jakie 2 wartości ma?

A

wartość diagnostyczna (wątpliwości co do charakteru stwierdzanych badaniami obrazowymi zmian) i terapeutyczna w przypadku przerzutów spełniających warunek dostępności i resekcyjności

62
Q

Leczenie chirurgiczne przerzutów do mózgu - kto się kwalifikuje

A

chorzy z pojedynczymi lub nielicznymi ogniskami przerzutowymi, dostępnymi z jednego dojścia operacyjnego lub jeżeli jeden z nich powoduje wyraźne objawy neurologiczne, bez dużego ryzyka powikłań

63
Q

Leczenie chirurgiczne przerzutów do mózgu - kto odnosi największą korzyść?

A

pacjenci < 60 rż., w dobrym stanie klinicznym, z wyleczonym ogniskiem pierwotnym lub stabilną pierwotną chorobą nowotworową, bez przerzutów poza OUN

64
Q

Leczenie chirurgiczne przerzutów do mózgu - czas przeżycia po

A

: 8 miesięcy (różni się w zależności od typu nowotworu),

w raku piersi, płuca i nerki: około rok

65
Q

Leczenie chirurgiczne przerzutów do mózgu - powikłania

A

krwawienie śródczaszkowe, zakażenia rany pooperacyjnej, powikłania zakrzepowo-zatorowe (zatorowość płucna), nasilenie deficytu neurologicznego,

śmiertelność okołooperacyjna wynosi 1–7%

66
Q

RTH całego mózgu w leczeniu przerzutów do mózgu - dla kogo?

A
  • u pacjentów z licznymi przerzutami śródczaszkowymi,
  • z objawami dużej dynamiki wzrostu guza lub guzów przerzutowych,
  • w przypadku krótkiego czasu od rozpoznania choroby nowotworowej do ujawnienia przerzutu,
  • w leczeniu uzupełniającym po zabiegach chirurgicznych
67
Q

RTH całego mózgu w leczeniu przerzutów do mózgu - czy może być samodzielną metodą? Jakie dawki?

A

Tak, 30 Gy w 10frakcjach lub 20Gy w 5fr

68
Q

RTH całego mózgu w leczeniu przerzutów do mózgu - poprawa u ilu i kiedy

A

u około 50% pacjentów poprawa neurologiczna po okresie 1–2 tygodni od napromieniania (utrzymuje się przez okres od 2-4 miesięcy)

69
Q

RTH całego mózgu w leczeniu przerzutów do mózgu - kiedy można rozważyć ponowną RTH? Kto odniesie korzyść?

A
  • gdy nawrot przerzutu(ów) do mózgu wcześniej napromienianych
  • radiochirurgia lub WBRT
  • korzyść odnoszą chorzy w dobrym stanie ogólnym, u których początkowe napromienianie przeprowadzono około pół roku wcześniej, uzyskując kliniczną i radiologiczną odpowiedź
70
Q

Leczenie przerzutów do mózgu - stereotaktyczna radiochirurgia - wskazania

A

pojedyncze zmiany przerzutowe (< 3cm), także nawrotowe, zlokalizowane w głębokich strukturach mózgu

71
Q

Leczenie przerzutów do mózgu - stereotaktyczna radiochirurgia - jakie dawki

A

jednorazowo duża dawka promieniowania od kilkunastu do 25 Gy, a napromieniany obszar ograniczony jest do guza nowotworowego z minimalnym marginesem tkanek zdrowych

72
Q

Leczenie przerzutów do mózgu - stereotaktyczna radiochirurgia - czy może zastąpić operacyjną resekcję

A

Może, skojarzenie radiochirurgii z napromienianiem całego mózgu poprawia wyniki wyleczeń miejscowych i wydłuża przeżycie do 12mcy

73
Q

Leczenie przerzutów do mózgu - brachyterapia - jak wygląda?

A

metoda z wykorzystaniem źródła promieniotwórczego (implanty stałe z jodu 125 lub czasowe z irydu 192), wprowadzane bezpośrednio do guza dzięki wykorzystaniu technik stereotaktycznych

74
Q

Leczenie przerzutów do mózgu - brachyterapia - kiedy?

A

pojedyncze przerzuty mózgu, zmiana o maksymalnej średnicy < 5 cm, położona nadnamiotowo, nieprzekraczająca linii środkowej i nienaciekająca układu komorowego, ciała modzelowatego i pnia mózgu

75
Q

Profilaktyczne napromienianie mózgu - u kogo?

A

metoda rekomendowana u chorych z rakiem drobnokomórkowym płuca:

  • w stadium choroby ograniczonej,
  • w stadium choroby rozległej po uzyskaniu całkowitej lub prawie całkowitej remisji po chemioterapii,

może być rozważana u pacjentów ze znaczną częściową odpowiedzią na leczenie systemowe

76
Q

Leczenie przerzutów do mózgu - CTH - jakie nowotwory?

A

chemiowrażliwe (np. drobnokomórkowy rak płuca, rak piersi, nowotwory zarodkowe, rak kosmówki)

77
Q

Leczenie przerzutów do mózgu - CTH - co jest trudnego w tej metodzie?

A
  • ograniczona penetracja cytostatyków przez BBB

- pierwotna i nabyta chemiooporność komórek neo

78
Q

Leczenie przerzutów do mózgu - CTH - co jest stosowane?

A

Inhibitory czynnika wzrostu śródbłonka naczyń VEGF (główny mediator angiogenezy):

  • lek celowany w terapii potrójnie negatywnego raka piersi: bevacizumab - rekombinowane, humanizowane przeciwciało monoklonalne klasy IgG1
  • hamowanie angiogenezy: cediranib i sunitinib blokujące aktywność kinazową receptorów VGFR1-3
79
Q

Hiperkalcemia (stany nagłe w med. paliatywnej) - częstość

A

-najczęstsze zab. metaboliczne w nowotworach

5-10% ogólna populacja chorych na neo złośliwe
30-40% chorych z zaawansowaną ch. nowotworową
30-100% chorych ze szpiczakiem
20% jako z. paranowotworowy

80
Q

Hiperkalcemia (stany nagłe w med. paliatywnej) a przeżycie

A

niekorzystny czynnik prognostyczny i może prowadzić w krótkim czasie do wcześniejszej śmierci niezależnie od stopnia zaawansowania choroby nowotworowej (średni czas przeżycia wynosi 30-90 dni)

81
Q

Hiperkalcemia (stany nagłe w med. paliatywnej) - w jakich neo?

A

Najczęściej:

  • Szpiczak mnogi,
  • ChłoniakT-komórkowy
  • Rak piersi,
  • Niedrobnokomórkowy rak płuc
  • Rak nerki

Rzadziej:

  • Rak prostaty
  • Drobnokomórkowy rak płuca
82
Q

Hiperkalcemia (stany nagłe w med. paliatywnej) - patomechanizm

A

humoralny (60-80%) –uwalnianie przez guz białka o budowie podobnej do PTH (PTH-like, IL1, IL6< TNF)

  • osteolityczny(20%) -lokalna osteoliza
  • forma mieszana
  • inne czynniki: hormonoterapia monoterapia, tiazydy, nadmierna podaż Ca, Vit. D i A, tamoksyfen
83
Q

Hiperkalcemia (stany nagłe w med. paliatywnej) - podział

A

Hiperkalcemia w zal. od stężenia wapnia w surowicy:

1) łagodna (2,75–3,00 mmol/l)
2) umiarkowana (3,00–3,75 mmol/l)
3) ciężka (>3,75 mmol/l).

(lepszy wskaźnik to stęż. wapnia zjonizowanego w surowicy)

84
Q

Hiperkalcemia (stany nagłe w med. paliatywnej) - objawy

A
  • ogólne
  • z p.pok.
  • neurologiczne
  • kardiologiczne
85
Q

Hiperkalcemia (stany nagłe w med. paliatywnej) - objawy ogólne

A

odwodnienie, polidypsja, poliuria, świąd

86
Q

Hiperkalcemia (stany nagłe w med. paliatywnej) - objawy z p.pok.

A

↓ apetytu, masy ciała, nudności, wymioty, zaparcia, żółtaczka, niedrożność

87
Q

Hiperkalcemia (stany nagłe w med. paliatywnej) - objawy neurologiczne

A

osłabienie, senność, męczliwość mięśni, majaczenie, napad padaczkowy

88
Q

Hiperkalcemia (stany nagłe w med. paliatywnej) - objawy kardiologiczne

A

bradykardia, arytmie, asystolia, wydł.PQ, skrócenie QT, zwiększona wrażliwość na naparstnicę

89
Q

Hiperkalcemia (stany nagłe w med. paliatywnej) - stężenie wapnia a objawy

A

Wystąpienie objawów nie koreluje z wartością stężenia wapnia w surowicy, natomiast na symptomatologię może mieć wpływ szybkość narastania stężenia wapnia.

90
Q

Hiperkalcemia (stany nagłe w med. paliatywnej) - przełom hiperkalcemiczny

A

Stan ciężkiej hiperkalcemii (>3.75mmol/l) z towarzyszącymi objawami:

  • zaburzenia świadomości
  • nudności i wymioty
  • bóle brzucha
  • zaburzenia rytmu serca
  • wielomocz
  • odwodnienie
91
Q

Hiperkalcemia (stany nagłe w med. paliatywnej) - diagnostyka

A

Rozpoznanie: badanie biochemiczne surowicy krwi (Ca całkowity, Ca zjonizowany, albuminy)

U osób z hipoalbuminemią niskie stężenie wapnia całkowitego w surowicy wymaga korekty – obliczenia poziomu wapnia skorygowanego

92
Q

Hiperkalcemia (stany nagłe w med. paliatywnej) - wapń skorygowany

A 
Wzór:
Ca skorygowany (mmol/l) = Ca(mmol/l)oznaczony + 0.02 x (40- stężenie albumin (g/dl)
93
Q

Hiperkalcemia (stany nagłe w med. paliatywnej) - jak zmienia się stężenie Ca w zal. od stężenia albumin?

A

Zmiana stężenia albumin o 1g/dl powoduje zmianę stężenia wapnia całkowitego o 0,8mg/dl (czyli o 0,2 mmol/l)
lub ↓albuminemii o każde 10g/l poniżej 40g/l zmniejsza stężenie wapnia całkowitego o 0.2mmol/l

94
Q

Hiperkalcemia (stany nagłe w med. paliatywnej) - u kogo nie obliczać wapnia skorygowanego?

A
  • u pacjentów z zaburzeniami składu białek osocza (np.gammapatie),
  • zaburzeniami gospodarki wodno-elektrolitowej,
  • podczas stosowania płynów infuzyjnych zawierających cytryniany i dekstrozę
95
Q

Hiperkalcemia (stany nagłe w med. paliatywnej) - leczenie

A
  • dieta, nawadnianie
  • diuretyki pętlowe
  • GKS
  • kalcytonina
  • bisfosfoniany
  • hemodializa
96
Q

Hiperkalcemia (stany nagłe w med. paliatywnej) - leczenie dietą

A
  • eliminacja pokarmów zawierających pokarmy zawierające dużą ilość wapnia np. pokarmy mleczne,
  • odstawienie preparatów zawierających wapń, tiazydów, witamin z grup D i A
  • nawadnianie: droga i ilość dostarczanych płynów są uzależnione od stanu klinicznego pacjenta,
  • pacjenci bez klinicznych cech odwodnienia, leczeni ambulatoryjnie mogą przyjmować doustnie płyny (woda) od 2-4 l/24h
97
Q

Hiperkalcemia (stany nagłe w med. paliatywnej) - leczenie chorych odwodnionych

A

-nawadnianie i.v. (najlepiej 0,9% NaCl),
-początkowo 2-4 litrów/24h z redukcją płynów w ciągu 48 godz + wyrównywanie zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej
(Na pobudza wydalanie Ca przez nerki, przeciwdziała wzrostowi reabsorpcji Ca w kanalikach nerkowych)

98
Q

Hiperkalcemia (stany nagłe w med. paliatywnej) - bisfosfoniany - dział. niepożądane

A

uszkodzenie szpiku, szczególnie przy towarzyszącej niewydolności nerek

99
Q

Z. żyły gł. górnej - co to?

A

zespół objawów wynikający z utrudnienia lub zamknięcia przepływu krwi przez żyłę główną górną

stan zagrożenia życia, który może prowadzić do groźnych dla życia powikłań (obrzęk mózgu lub krtani)

100
Q

Z. żyły gł. górnej - etiologia

A
  • nowotwory złośliwe 90-95%
  • przyczyny nienowotworowe 10-15%; łagodne guzy śródpiersia, swoiste zapalenie śródpiersia (gruźlica, sarkoidoza, tętniak części wstępującej aorty, zakrzepica)
  • u 10% pacjentów z rakiem drobnokomórkowym płuca i 2% pacjentów z rakiem niedrobnokomórkowym płuca ZŻGG jest pierwszym objawem choroby nowotworowej
101
Q

Z. żyły gł. górnej - patofizjologia, lokalizacja

A

Lokalizacja żyły: P górne śródpiersie w bezpośrednim sąsiedztwie prawego oskrzela głównego i ww. chłonnych śródpiersia

  • Naczynie podatne na ucisk (lokalizacja, wiotkość ściany, niskie ciśnienie wewnątrz naczynia)
  • Zablokowanie przepływu krwi przez żyłę próżną górną (ucisk rosnącego guza na ściany naczynia, bezpośrednie naciekanie ściany i światła żyły z towarzyszącą zakrzepicą) → wzrost ciśnienia w żyłach szyjnych do 30-40mmHg (ZŻPG)
102
Q

Z. żyły gł. górnej - przebieg

A
  • najczęściej przewlekły, a główną przyczyną wystąpienia objawów jest ucisk z zewnątrz (powolny rozwój) → objawy przez długi czas mogą być bardzo skąpe lub niezauważalne
  • U 40% pacjentów objawy narastają szybko (<3tygodni)
  • Stan bezpośredniego zagrożenia życia (obrzęk mózgu i krtani) → pilna interwencja
103
Q

Z. żyły gł. górnej - objawy

A
  • naczyniopochodne

- objawy towarzyszące

104
Q

Z. żyły gł. górnej - objawy naczyniopochodne

A

zmiany ciśnienia krwi > miejsca ucisku ŻGG (↑ ciśnienia wynika z utrudnionego odpływu krwi żylnej do serca), nasilenie objawów zależy od stopnia ograniczenia światła naczynia żylnego

  • obrzęk twarzy i KKGG
  • poszerzenie żył powierzchownych szyi oraz klatki piersiowej
  • sinica
  • wytrzeszcz
  • powiększenie węzłów chłonnych nadobojczykowych po stronie prawej,
  • dodatni objaw Pembertona (zaczerwienienie twarzy, uwidocznienie żył powierzchownych po uniesieniu rąk powyżej głowy)
105
Q

Z. żyły gł. górnej - objawy towarzyszące

A

następstwo ucisku okolicznych narządów przez masę uciskającą ŻGG:

  • Stridor
  • Duszność
  • Zaburzenia połykania
  • Chrypka
106
Q

Z. żyły gł. górnej - rozpoznanie

A

objawy kliniczne, badania dodatkowe

107
Q

Z. żyły gł. górnej - diagnostyka

A
  • RTG KP
  • TK/MRI: w diagnostyce różnicowej zmian neo, urazów i zakrzepicy
  • USG tarczycy (gdy podejrzenie zmiany wyw. się z tarczycy)
  • USG ż. gł. górnej (ocena wydolności zastawki ż. szyjnej i dynamiki narastania skrzepliny)
  • gdy konieczność: BACC, bronchoskopia, mediastinoskopia
108
Q

Z. żyły gł. górnej - RTG KP

A

poszerzenie górnego śródpiersia, wysięk opłucnowy lub naciek nowotworowy płuc, u większości chorych obraz radiologiczny może być praktycznie prawidłowy mimo istnienia patologii

109
Q

Z. żyły gł. górnej - leczenie objawowe

A

ograniczenie podaży płynów, kontrola elektrolitów i białka w surowicy, diuretyki pętlowe, kortykosteroidy do 24mg/dobę pod osłoną żołądka, właściwe ułożenie

110
Q

Z. żyły gł. górnej - leczenie przy współistnieniu zakrzepicy

A
  • heparyna drobnocząsteczkowa (LMWH, low-molecular-weight heparin):
    np. .Enoksaparyna —1 mg/kg mc. s.c. co 12h lub 1,5 mg/kg mc. s.c. co 24 h (maks. dawka dobowa 180 mg)

-lub heparyna niefrakcjonowana (UFH, unfractionated heparin)

111
Q

Z. żyły gł. górnej - leczenie objawowe

A

ograniczenie podaży płynów, kontrola elektrolitów i białka w surowicy, diuretyki pętlowe, kortykosteroidy do 24mg/dobę pod osłoną żołądka, właściwe ułożenie

112
Q

Z. żyły gł. górnej - radioterapia

A

-najczęstsza metoda leczenia ZŻPG (metoda z wyboru w raku niedrobnokomórkowym
płuca),
-u chorych z przeciwwskazaniami do chemioterapii,
-z nowotworami o niewielkiej chemiowrażliwości
-w przypadkach pilnych z objawami zagrażającymi życiu (niewydolność oddechowa)

Cel radioterapii: szybkie ↓masy guza, ograniczenie ucisku masy patologicznej → redukcja objawów

113
Q

Z. żyły gł. górnej - chemioterapia

A

leczenie z wyboru w nowotworach chemiowrażliwych (rak drobnokomórkowy płuca, chłoniaki, ziarnica złośliwa)

114
Q

Z. żyły gł. górnej - leczenie chirurgiczne

A

w większości zabiegi paliatywne: pomost naczyniowy między sercem (uszko prawe) a jedną z żył dorzecza ŻGG: ż. ramienno-głowową, ż szyjną wewn.)

Ewentualnie protezowanie ŻGG, stentowanie naczynia, rekonstrukcja spływu żylnego przy użyciu spiralnej protezy goreteksowej lub wykonanej z autogennej żyły chorego z implantacją stentu

115
Q

Z. żyły gł. górnej - leczenie

A
  • objawowe
  • heparyna gdy zakrzepica
  • RTH
  • CTH
  • chirurgiczne
116
Q

Z. żyły gł. górnej - leczenie

A
  • objawowe
  • heparyna gdy zakrzepica
  • RTH
  • CTH
  • chirurgiczne
117
Q

Z. żyły gł. górnej - od czego zależy wdrożenie leczenia?

A

stanu ogólnego chorego, rozpoznania choroby oraz stopnia nasilenia objawów, rokowania i preferencji choreg

118
Q

Z. żyły gł. górnej - rokowanie

A

u większości z neo złośliwym - złe, średnie przeżycie 7-8mcy

  • z. objawów w przebiegu neo KP: przeżycie <5mcy
  • lepsze rokowanie u chorych, u których wyst. tego zespołu jest pierwszym sygnałem obecności nowotworu
119
Q

Z. żyły gł. górnej w raku drobnokomórkowym płuca - u ilu %?

A

40% chorych

120
Q

Z. żyły gł. górnej w raku drobnokomórkowym płuca - leczenie, efekt

A

CTH wielolekowa z wyboru; efekt:

  • ograniczenie masy guza
  • ↓ucisku naczynia
  • udrożnienie światła ż. w przypadku naciekania jej ściany

Brak odpowiedzi po 2 kursach CTH → RTH
Nawrót po CTH → RTH lub CTH II rzutu

121
Q

Z. żyły gł. górnej w raku niedrobnokomórkowym płuca - u ilu %?

A

3-8% chorych

122
Q

Z. żyły gł. górnej w raku niedrobnokomórkowym płuca - leczenie, efekt

A

RTH z wyboru, jak najszybciej, frakcjonowanie konwencjonalnie

  • RTH ok. śródpiersia - 5 frakcji po 4Gy na pole śródpiersiowe
  • remisja 90%
  • korzystny efekt u większości po 3-4 dniach od rozpoczęcia leczenia, ↓masy guza i ucisku naczynia
  • u części chorych nawrót zwężenia ŻGG
123
Q

Wczesne powikłania RTH w z.ż.głównej górnej

A

u 1/3 pacjentów w trakcie leczenia

  • popromienne zapalenie błony śluzowej przełyku (dysfagia),
  • popromienne zapalenie płuc,
  • zaczerwienienie skóry
124
Q

Późne powikłania RTH w z.ż.głównej górnej

A
  • zwłóknienie płuc,
  • przełyk (stenoza, owrzodzenie, zwłóknienie),
  • serce (wysiękowe zapalenie osierdzia, zwłóknienie wsierdzia, miopatia),
  • rdzeń kręgowy (przejściowa miopatia)

Geriatria i Paliatywna (12 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2025 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions