Brainscape's Knowledge GenomeTM

Browse over 1 million classes created by top students, professors, publishers, and experts.


See full index

Geriatria i Paliatywna > Paliatywna - p.pok. > Flashcards

Paliatywna - p.pok. Flashcards

1
Q

Zapalenie jamy ustnej - przyczyny

A

• Leczenie:

  • CTH – 80% chorych, głównie: 5-FU, doksorubicyna, metotreksat,
  • RTH – ok 60% chorych, zwłaszcza w dawce >5 Gy
  • niewystarczająca higiena jamy ustnej, infekcje, suchość w ustach, zmniejszenie odporności
  • Stan zapalny predysponuje do nadkażeń bakteryjnych i grzybiczych
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Zapalenie jamy ustnej - objawy

A
  • pieczenie, ból i problemy z przełykaniem,
  • rozlany rumień, owrzodzenie,
  • tworzenie się błon rzekomych,
  • kserostomia,
  • zaburzenia smaku

Powyższe objawy utrudniają przełykanie i mowę, doprowadzają do odwodnienia i wyniszczenia.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Zapalenie jamy ustnej - profilaktyka

A
  • Unikanie czynników wysuszających i uszkadzających śluzówkę
  • Pielęgnacja jamy ustnej, zębów, i protez (higiena i ochrona przed próchnicą, używanie miękkich szczoteczek, czyszczenie protez zębowych oraz zdejmowanie ich na noc); ¼ tbl musującej wit. C na język
  • specyficzna w trakcie RTH i CTH
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Zapalenie jamy ustnej - leczenie

A
  1. Powolne ssanie kostek lodu, sorbetu, zamrożonych kawałków ananasa
  2. Dieta
  3. Roztwory do płukania
  4. Leczenie przeciwinfekcyjne miejscowe i systemowe
  5. Leczenie przeciwbólowe
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Zapalenie jamy ustnej - profilaktyka w trakcie RTH i CTH

A
  • płukanie benzydaminą, sukralfatem,
  • krioterapia jamy ustnej (kostki lodu),
  • amifostyna (związek tiolowy, chroni komórki poprzez usuwanie wolnych rodników),
  • palifermina (ludzki czynnik wzrostu keratynocytów)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Zapalenie jamy ustnej - leczenie - dieta

A

pokarmy miękkie, wilgotne, miksowane (kremy, lody),

unikanie pokarmów kwaśnych, ostrych, drażniących,

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Zapalenie jamy ustnej - leczenie - roztwory do płukania

A

przesycone roztwory jonów Ca i P do płukania jamy ustnej (np. Caphosol, Fomukal)

przeciwzapalnie chlorowodorek benzydaminy (Tantum Verde-spray 4xdziennie lub 1 tabl co 2 godziny),

chlorheksydyna 0,12-0,2% (Eludril- przeciwbakteryjny)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Zapalenie jamy ustnej - leczenie p/infekcyjne

A

Leczenie przeciwwirusowe:
-5% acyklowir (żel Zoovirax),
-acyklowir doustnie w
dawce 200 mg 5xdz

Leczenie przeciwbakteryjne:

  • Tetracyklina 0,2 g rozpuszczona w niewielkiej części wody - płukanie jamy ustnej 3xdz przez 2-3 min,
  • empiryczna antybiotykoterapia (preparaty o szerokim spectrum)

Leczenie przeciwgrzybicze:

  • nystatyna do pędzlowania jamy ustnej,
  • mykonazol - Daktarin żel lub systemowo
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Zapalenie jamy ustnej - leczenie p/bólowe

A

analgetyki miejscowo:

  • żel lub roztwór morfiny,
  • NLPZ
  • lidokaina w formie płukania lub sprayu

systemowo - NLPZ

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Grzybica j. ustnej - etiologia

A 
Candida albicans (46-49%) 
Candida glabrata (18%)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Grzybica j. ustnej - przyczyny

A

kortykosteroidy, antybiotyki, cukrzyca, u 1/3 chorych z nowotworem

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Grzybica j. ustnej - postacie kliniczne

A 
Ostra drożdżyca rzekomobłoniasta 
Ostra drożdżyca zanikowa
Przewlekła drożdżyca zanikowa
Przewlekłe drożdżakowate rogowacenie (hiperplastyczne)
Zapalenie kącików ust
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Grzybica j. ustnej - Ostra drożdżyca rzekomobłoniasta

A
  • błony rzekome (biało-żółte naloty - pleśniawki) – łatwo usuwalne z pozostawieniem bolesnej krwawiącej powierzchni
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Grzybica j. ustnej - Ostra drożdżyca zanikowa

A
  • uogólniony rumień jamy ustnej, zanik brodawek języka, zaburzenie smaku
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Grzybica j. ustnej - Przewlekła drożdżyca zanikowa

A
  • związana z długotrwałym stosowaniem protez
  • jasno czerwone plamy zapalnie zmienionej śluzówki pod protezą
  • zaburzenie smaku
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Grzybica j. ustnej - Przewlekłe drożdżakowate rogowacenie (hiperplastyczne)

A
  • przypomina leukoplakię, zwykle bezobjawowe
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Grzybica j. ustnej - Zapalenie kącików ust

A
  • bolesne i krwawiące pęknięcia kącików ust
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Grzybica j. ustnej - leczenie

A
  • Pielęgnacja jamy ustnej (usuwanie protez zębowych na noc, mycie i przechowywanie w suchym miejscu)
  • Płukanie roztworami o lekko kwaśnym odczynie (soki owocowe, woda z cytryną)
  • LEKI PRZECIWGRZYBICZE

(Uwaga! Leki p/grzybicze są inh. cytochromu P-450 3A4:

  • głównie ketokonazol, itrakonazol
  • zwiększają stężenie równolegle stosowanych opioidów (oksykodonu, fentanylu, metadonu)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Grzybica jamy ustnej - leki p/grzybicze

A 
✔ Nystatyna
✔ Flukonazol
✔ Ketokonazol
✔ Itrakonazol
✔ Worikonazol
✔ Kapsofungina
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Grzybica jamy ustnej - leki p/grzybicze - nystatyna

A
  • zawiesina (100tys jIU/ml)
  • płukanie jamy ustnej 3-4 x dziennie
  • lub 1tabl. 500tys j. co 4-6h przez 7-10 dni
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Grzybica jamy ustnej - leki p/grzybicze - flukonazol

A
  • 200 mg pierwszego dnia, następnie 100 mg raz dziennie przez 7-14 dni;
  • lek Igo rzutu
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Grzybica jamy ustnej - leki p/grzybicze - ketokonazol

A
  • 200 mg 1xdz przez 5-7 dni
  • lek Igo rzutu;
  • w grzybicy układowej 600 mg na dobę,
  • stosowanie >10 dni zwiększa ryzyko uszkodzenia wątroby (należy stosować gdy inna terapia jest nieskuteczna)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Grzybica jamy ustnej - leki p/grzybicze - itrakonazol

A
  • tabl 100 - 200mg 1xdz

- lek I rzutu;

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Grzybica jamy ustnej - leki p/grzybicze - kapsofungina

A
  • w przypadku oporności na leki azolowe (drożdżyce i aspergiloza)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Q

Grzybica jamy ustnej - leki p/grzybicze - Worikonazol

A
  • 200mg 2xdz

– lek II rzutu w przypadku oporności C.albicans, w oparciu o antybiogram

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
26
Q

Kserostomia - prawdziwa i rzekoma

A

Prawdziwa - zmniejszenie lub zanik wydzielania śliny -typ I - z zachowaną błoną śluzową,
-typ II - z zanikiem błony śluzowej

Kserostomia rzekoma - subiektywne odczucie suchości przy prawidłowym wydzielaniu śliny

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
27
Q

Kserostomia - częstotliwość w paliatywnej

A

u 16% pacjentów w opiece paliatywnej, dwukrotnie częściej w ośrodkach stacjonarnych (31%),

  • częściej u K i u osób starszych,
  • w praktyce większość pacjentów zgłasza kserostomię na jakimś etapie schyłkowej fazy choroby
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
28
Q

Ile śliny jest wytwarzane przez zdrowe osoby dziennie?

A

1000-1500 ml śliny dziennie, 90% przez ślinianki podżuchwowe

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
29
Q

Kserostomia - przyczyny

A

Stan ogólny
Nowotwór
Leczenie
Inne (lęk, depresja, źle kontrolowana cukrzyca, niedoczynność tarczycy)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
30
Q

Kserostomia - przyczyny - stan ogólny

A

odwodnienie, gorączka, grzybica jamy ustnej, oddychanie przez usta

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
31
Q

Kserostomia - przyczyny - nowotwór

A

owrzodzenia śluzówek, hiperkalcemia, naciek nowotworowy śluzówek

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
32
Q

Kserostomia - przyczyny - leczenie

A
  • miejscowa RTH,
  • zapalenie jamy ustnej w przebiegu neutropenii,
  • leki cholinolityczne (pochodne hioscyny, TLPD, miorelaksanty - tizanidyna, chlorpromazyna),
  • opioidy,
  • diuretyki
  • tlen bez nawilżania,
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
33
Q

Kserostomia - postępowanie niefarmakologiczne

A
  • eliminacja przyczyn odwracalnych (tlen nawilżony lub przez nos, unikanie niektórych leków)
  • unikanie czynników wysuszających i uszk. śluzówkę (papierosy, mocna kawa, herbata, gorące napoje, twarde pokarmy)
  • pielęgnacja j.ustnej, ochrona przed próchnicą
  • szklanka wody przy łóżku na noc, napoje o lekko-kwaśnym odczynie (soki, woda z cytryną)
  • zwilżanie i natłuszczanie warg (pomadki)
  • stymulacja wydzielania śliny (guma do żucia, wit. C do ssania)
  • Powolne ssanie kostek lodu itd
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
34
Q

Kserostomia - postępowanie farmakologiczne

A

Stymulacja wydzielania śliny (szczególnie po RTH) - pilokarpina:

  • parasympatykomimetyk
  • stymuluje głównie rec. muskarynowe (↑wydzielania gruczołów egzokrynnych, w tym także ślinianek)
  • 2,5-5mg co 8godz p.o. (krople do oczu, zastosowanie pozarejstracyjne ”out of label”),
  • skuteczność u 50%
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
35
Q

Kserostomia - preparaty nawilżające

A

✔ Gotowe preparaty w sprayu, np. Axerosta, Topixeril; zwykle 8-10 aplikacji dziennie,
✔ Roztwory nawilżające –przesycone roztwory jonów fosforanowo-wapniowe, np.Caphosol,Fomukal,
✔ Preparaty sztucznej śliny (zawierające mucynę) np.Mucinox.
✔ Nawilżanie powietrza
✔ Dieta – pokarmy miękkie, wilgotne, owoce

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
36
Q

Ślinotok - częstość, u kogo

A

U onkologicznych rzadko, zwykle w neo GID

Częsty objaw u chorych z SLA

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
37
Q

Ślinotok - co powoduje

A

znaczny dyskomfort, obniża jakość życia, utrudnia żucie, zaburza mowę, zwiększa częstość drożdżycy jamy ustnej, nadżerek okolic ust

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
38
Q

Ślinotok - leczenie

A

✔ Butylobromek hioscyny 10mg 3-4x/dziennie
✔ Atropina
✔ RTH (1x 7.0-7.5 Gy na większą część ślinianek przyusznych i tylną część ślinianek podżuchwowych)
✔ Zabiegi:
- Iniekcje dośliniankowe toksyny botulinowej A i B pod kontrolą USG (skuteczność 6 tyg do 6 m -cy)
- Chirurgiczne usunięcie części ślinianek – rzadko stosowane

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
39
Q

Czkawka - definicja

A

Patologiczny odruch oddechowy cechujący się mimowolnym skurczem przepony podczas nagłego wdechu przy zamkniętej głośni + związany z tym charakterystyczny dźwięk

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
40
Q

Czkawka - uporczywa i niepoddająca się leczeniu (czas)

A
  • Czkawka uporczywa - epizod napadów trwający >48h

* Czkawka niepoddającą się leczeniu - >30 dni

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
41
Q

Czkawka - patomechanizm

A

bodźce z zakończeń n.X, nerwów przeponowych oraz nerwów współczulnych docierają do ośrodka czkawki (prawdopodobnie zlokalizowany w substancji szarej okołowodociągowej oraz w jądrach podwzgórza).; drogi eferentne stanowi nerw przeponowy i nn dodatkowe mięśni międzyżebrowych;
odruch kończy się zamknięciem głośni

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
42
Q

Czkawka - epidemiologia

A

w zaawansowanej chorobie nowotworowej u 1-9% pacjentów

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
43
Q

Czkawka - przyczyny

A
  • Podrażnienie n. błędnego
  • Podrażnienia n. przeponowego
  • OUN
  • Endo i egzotoksyny
  • Przyczyny psychogenne
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
44
Q

Czkawka - post. niefarmakologiczne

A
  • oddychanie do papierowej torby, wstrzymanie oddechu - hiperkapnia znosi lub zmniejsza czkawkę !!
  • przełykanie kostek lodu, cukru, przełykanie lodowatej wody lub płukanie nią gardła,
  • masaż podniebienia na granicy twardego i miękkiego, uciśnięcie języczka szpatułką
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
45
Q

Czkawka - leczenie farmakologiczne

A
  • Metoklopramid 10mg 3-4x dz i.v., po (≤ 5dni) – lek I rzutu
  • IPP 20-40mg 1-0-0 p.o.,i.v. - lek I rzutu
  • Baklofen 5-20mg 3 x dziennie p.o.,
  • Gabapentyna 300 mg 3xdz
  • Pregabalina 75-150 mg 2xdz
  • Haloperidol 1 -2 mg s.c. lub 5-10 mg p.o.( lek I rzutu u pacjentów z niewydolnością nerek)
  • Olanzapina- UWAGA: objawy niepożądane: zawroty głowy, sedacja
  • Midazolam – wlew ciągły w pompie s.c. lub i.v (objaw oporny na leczenie)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
46
Q

Czy czkawka ma funkcję obronną?

A

Nie, prawdopodobnie to odruch szczątkowy z życia płodowego

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
47
Q

Czkawka - przyczyny - podrażnienie n.X

A
  • zapalenie błony śluzowej żołądka
  • reflux żołądkowo-przełykowy
  • hepatomegalia,
  • gastropareza,
  • zapalenie płuc, opłucnej
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
48
Q

Czkawka - przyczyny - podrażnienia n. przeponowego

A

wole, guzy szyi, śrópiersia, naciek npl przepony

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
49
Q

Czkawka - przyczyny - OUN

A
  • guzy wewnątrzczaszkowe,
  • uszkodzenie pnia mózgu,
  • niewydolność krążenia podstawnego,
  • uraz głowy
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
50
Q

Czkawka - przyczyny - endo i egzotoksyny

A
  • infekcje,
  • posocznica,
  • mocznica,
  • alkohol,
  • hipokalcemia, hiponatremia,
  • leki: CTH, benzo
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
51
Q

Nudności i wymioty - częstość

A

Częsty objaw w ostatnich miesiącach życia
-nudności 26%,
-wymioty 19%,
częściej u kobiet (większa wrażliwość na analgetyki opioidowe, cytostatyki, substancje chemiczne)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
52
Q

Nudności i wymioty - u których chorych?

A

U chorych z nowotworami:

  • przewodu pokarmowego,
  • narządu rodnego,
  • piersi,
  • układu chłonnego i krwiotwórczego
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
53
Q

Nudności i wymioty - patofizjologia (5)

A

Wynik:
a) bezpośredniego oddziaływania bodźców emetogennych na „ośrodek wymiotny” w pniu mózgu

lub b) pośrednio poprzez bodźce płynące z kory mózgowej (zapachowe, wzrokowe, smakowe - włóknami korowo-opuszkowymi)

c) działania n.X (bodźce mechaniczne i drażniące z narządów j. brzusznej i KP),
d) aparatu przedsionkowego (zaburzenia czynności błędnika, choroba lokomocyjna)
e) z chemoreceptorowej strefy wyzwalającej CTZ (chemoreceptor trigger zone)-bodźce chemiczne (morfina)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
54
Q

Nudności i wymioty - receptory

A

Ośrodkowo - CTZ (chemoreceptorowa strefa wyzwalająca w rdzeniu przedłużonym):
D2, 5HT3

Ośrodek wymiotny:
Ach, H1, 5HT2, mi

Przewód pokarmowy:
5HT3, 5HT4, D2

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
55
Q

Nudności i wymioty - receptory ośrodkowe (strefa chemoreceptorowa rdzenia przedłużonego) + leki

A

D2 (haloperidol,metoklopramid), 5HT3 (ondansetron)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
56
Q

Nudności i wymioty - receptory - ośrodek wymiotny + leki

A

Ach (hioscyna),
H1 (dimenhydrynat),
5HT2 (lewomepromazyna),

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
57
Q

Nudności i wymioty - receptory - p.pok. + leki

A

5HT3 (ondansetron),
5HT4 (metoklopramid-agonista, cisaprid),
D2 (metoklopramid-
antagonista)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
58
Q

Nudności i wymioty - przyczyny

A
  1. Psychogenne
  2. Związane z chorobą nowotworową
  3. Metaboliczne
  4. Leczenie
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
59
Q

Nudności i wymioty - przyczyny - psychogenne

A

lęk, „wymiotne czynniki spustowe” widok szpitala, leku, zapachy, duża porcja jedzenia

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
60
Q

Nudności i wymioty - przyczyny - związane z nowotworem

A

cisk żołądka- guzy nadbrzusza, hepatomegalia, rak żołądka,
gastropareza (opioidy, cholinolityki),
zaparcia, niedrożność jelit, guzy OUN, kaszel, grzybica j. ustnej

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
61
Q

Nudności i wymioty - przyczyny metaboliczne

A

hiperkalcemia!!, inne zaburzenia elektrolitowe, kwasica ketonowa

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
62
Q

Nudności i wymioty - przyczyny - leczenie

A

CTH, RTH, opioidy, NLPZ, Fe

•. Opioidy hydrofilne (morfina, oksykodon) trudniej przenikają przez BBB → w większym stopniu
pobudzają CTZ
- w dawkach analgetycznych częściej powodują nudności i wymioty niż opioidy lipofilne

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
63
Q

Postępowanie w nudnościach i wymiotach

A
  1. Wyrównanie zaburzeń wodno-elektrolitowych
  2. Leczenie przyczyn potencjalnie odwracalnych
  3. Rozważyć odstawienie leków emetogennych
  4. Postępowanie niefarmakologiczne w nudnościach i wymiotach w opiece paliatywnej
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
64
Q

Postępowanie w nudnościach i wymiotach - Wyrównanie zaburzeń wodno-elektrolitowych

A
  • W warunkach domowych kompoty i soki owocowe (z wyjątkiem grejpfrutowego), należy unikać czystej wody, kawy i herbaty (pogłębiają utratę jonów)
  • Preparaty rehydratacyjne (np. Orsalit, Jonolit) w ilości 1 saszetka/szklankę wody (200-250 ml) małymi porcjami po każdych wymiotach
  • Nawadnianie i.v. włącznie z PWE (unikać nawadniania 5% roztworem glukozy lub 0,9 % NaCl)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
65
Q

Postępowanie w nudnościach i wymiotach - Leczenie przyczyn potencjalnie odwracalnych

A
  • drożdżyca jamy ustnej, gardła I przełyku
  • gastropareza - prokinetyk!
  • zaparcie stolca
  • wodobrzusze
  • ból , lęk
  • nasilony kaszel
  • hiperkalcemi
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
66
Q

Postępowanie niefarmakologiczne w nudnościach i wymiotach w opiece paliatywnej

A
  • Unikanie pozycji na plecach
  • Zapobieganie aspiracji treści pokarmowej
  • Właściwa pielęgnacja jamy ustnej
  • Unikanie przykrych zapachów i innych czynników „spustowych”
  • Unikanie dużych porcji
  • Techniki relaksacyjne
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
67
Q

Postępowanie w nudnościach i wymiotach - leki p/wymiotne I rzutu

A
  1. Prokinetyki - Metoclopramid (gdy gastropareza)
  2. Leki działające na CTZ (przyczyna chemiczna wymiotów - morfina, hyperkalcemia, niewydolność nerek) - Haloperidol
  3. Leki rozkurczowe i antysekrecyjne (↓sekrecji jelitowej) - butylobromek hioscyny 20mg s.c (80-160mg/24h)
  4. Leki hamujące ośrodek wymiotny (↑ICP, choroba lokomocyjna) - Dimenhydrynat (Aviomarin) 50-100mg 3x dz p.o
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
68
Q

Postępowanie w nudnościach i wymiotach - leki p/wymiotne II rzutu

A
  1. Prokinetyki - cisaprid 10mg 2xdz po (działania niepożądane, interakcje lekowe)
  2. Szeroko-spektralne leki p/wymiotne - lewomepromazyna
  3. Kortykosteroidy: deksametazon (wskazania specyficzne - objawy ucisku na rdzeń, ciasnota śródczaszkowa, niespecyficzne wymioty, duszność)
  4. Antagoniści 5HT3 - setrony, wskazane w masywnym uwalnianiu serotoniny z kom. enterochromatofinowych i płytek krwi (w CTH, RTH jamy brzusznej, niedrożności p/pok., niewydolności nerek)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
69
Q

Leki prokinetyczne w wymiotach i nudnościach

A

metoklopramid, cisaprid, itopryd

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
70
Q

Leki prokinetyczne w wymiotach i nudnościach - metoklopramid

A
  • nie jest zalecany w leczeniu zaparcia stolca, (działa jedynie na wpust i część dna żołądka → ułatwia opróżnianie żołądka w przypadku gastroparezy, nie wpływając jednak na czynność propulsywną jelit)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
71
Q

Leki prokinetyczne w wymiotach i nudnościach - cisaprid

A
  • antagonista 5HT4, działa na cały przewód pokarmowy (w tym jelito grube)
  • tabletki 5 lub 10 mg 3xdz;
  • możliwe działania niepożądane ze strony układu krążenia (bradykardia, częstoskurcz komorowy typu torsade de pointes lub wydłużenie odstępu QT)
  • dział. niepoż: hipokaliemia, hipomagnezemia
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
72
Q

Leki prokinetyczne w wymiotach i nudnościach - itopryd

A
  • antagonista receptorów D2,
  • działanie prokinetyczne i propulsywne w całym j.cienkim i grubym;
  • tabletki 50 mg 3 razy dziennie
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
73
Q

Wskazania do metoklopramidu (antag. D2)

A
  • nudności i wymioty wywołane opioidami;
  • gastropareza;
  • nudności i wymioty w następstwie RTH
  • opóźnione wymioty po CTH,

najczęściej jest stosowany w przypadku oporności na deksametazon i aprepitant oraz nietolerancji antagonistów 5-HT3 (setrony)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
74
Q

Wskazania do haloperidolu (antag. D2)

A

udności i wymioty wywołane bodźcami chemicznymi (opioidy, hiperkalcemia, niewydolność nerek i wątroby)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
75
Q

Metabolizm metoklopramidu i haloperidolu (antag. D2)

A

Metoklopramid: metabolizowany w mniejszym stopniu przez CYP1A2, CYP2D6, wiąże się z kw. siarkowym i glukuronowym

Haloperidol: CYP3A4

76
Q

Dawkowanie metoklopramidu i haloperidolu (antag. D2)

A

Metoklopramid: standardowa dawka 10-30mg/24h p.o lub i.v; terapia ≤ 5 dni

Haloperidol: 0,5-1mg 1–3xdz p.o. lub s.c.

77
Q

Działania niepożądane metoklopramidu (antag. D2)

A
  • senność, zmęczenie i znużenie,
  • objawy pozapiramidowe (spowolnienie ruchów, drżenie, sztywność, ruchy mimowolne języka, twarzy, ust lub żuchwy, akatyzja)
  • ginekomastia i mlekotok (hiperprolaktynemia)

nie jest zalecany u osób młodych oraz chorych z zaburzeniami układu pozapiramidowego

78
Q

Działania niepożądane haloperidolu (antag. D2)

A
  • senność,
  • tachykardia,
  • hypotonia,
  • dystonia,
  • akatyzja,
  • parkinsonizm,
  • zwiększa ryzyko wystąpienia zaburzeń rytmu serca związanych z wydł. QT
79
Q

Mechanizm działania metoklopramidu

A

antagonista rec.D2/agonista receptora 5-HT4;

w wysokich dawkach antagonista 5-HT3

80
Q

Mechanizm działania haloperidolu

A
  • silne działanie p/dopaminowe (blokuje rec.D2),
  • umiarkowane alfa-adrenergiczne
  • słabe działanie p/cholinergiczne
81
Q

Neuroleptyki o szerokim spektrum (nudności i wymioty) - jakie?

A

Olanzapina i lewomepromazyna

82
Q

Mechanizm działania olanzapiny

A
  • atypowy neuroleptyk,

- działa na rec. 5-HT (2,3,6), D(1-5), muskarynowe, histaminowe (H1 - senność) oraz adrenergiczne (a1 - hipotonia)

83
Q

Mechanizm działania lewomepromazyny

A

działa na receptory serotonionowe 5HT2, dopaminowe, muskarynowe, histaminow3

84
Q

Wskazania do olanzapiny i lewomepromazyny

A

Olanzapina:

  • profilaktyka N i W po CTH o wysokim potencjale emetogennym
  • N i W występujące pomimo optymalnej profilaktyki

Lewomepromazyna:
- N i W występujące pomimo optymalnej profilaktyki

85
Q

Metabolizm olanzapiny i lewomepromazyny

A

Olanzapina- CYP1A2

Lewomepromazyna – CYP3A4 i w mniejszym stopniu CYP1A

86
Q

Dawkowanie olanzapiny

A
  • 5-20 mg/d,
  • u osób starszych, chorych z DM2, hiperglikemią i zaburzeniami funkcji poznawczych, z niewydolnością nerek lub wątroby dawka początkowa to 5 mg/d
  • Brak postaci do podawania pozajelitowego

Prewencja: 10 mg/d p.o w 1. i kolejnych 3 dniach

Nasilenie wymiotów: 2.5-5mg 2xdz p.o lub 10 mg/d przez 3 dni

87
Q

Dawkowanie lewomepromazyny

A

dawka początkowa 6,125-12.5 mg/d p.o lub podskórnie wieczorem,

można zwiększyć dawkę do 25mg/d

88
Q

Działania niepożądane olanzapiny

A
  • suchość w ustach,
  • zawroty głowy, senność,
  • ↑m.c., hiperglikemia;

należy zachować ostrożność w trakcie stosowania olanzapiny w skojarzeniu z lekami wydłużającymi odstęp QT, zwłaszcza u chorych w podeszłym wieku

89
Q

Działania niepożądane lewomepromazyny

A
  • hipotonia ortostatyczna,
  • zaburzenia orientacji, splątanie, omamy wzrokowe,
  • mowa bezładna,
  • drgawki
  • ↑ICP
90
Q

GKS - mechanizm działania

A
  1. p/zapalne;
  2. zwiększenie aktywności prostaglandyn w mózgu,
  3. ↓przepuszczalności BBB i CTZ dla związków emetogennych oraz ↓zawartości niektórych neurotransmiterów (leu-enkefaliny i GABA) w OUN
  4. zapobieganie uwalnianiu serotoniny w jelitach lub zaburzenia aktywacji rec. 5-HT3 w p.pok.,
  5. wpływ na regulację osi podwzgórze-przysadka-nadnerczowe
  6. ↓natężenia bólu z następowym ↓stosowania opioidów → ↓nudności i wymiotów wynikających z terapii opioidam
91
Q

GKS - jakie stosowane w nudnościach i wymiotach?

A

deksametazon najczęściej, rzadziej metyloprednizolon (ale nie zatwierdzono tych leków w profilaktyce p/wymiotnej……)

92
Q

Deksametazon w nudnościach i wymiotach - kiedy? co robi?

A
  • lek zwiększający potencjał p/wymiotny innych antyemetyków
  • powszechnie jest wykorzystywany u chorych leczonych CTH o każdym potencjale emetogennym, w zapobieganiu wczesnym i opóźnionym wymiotom spowodowanym przez CTH
93
Q

Deksametazon w N i W - połączenie z innymi lekami

A
  • z antag. rec. 5-HT3 stosowany jest w zapobieganiu wymiotom wczesnym
  • w zapobieganiu wymiotom wczesnym i opóźnionym może być stosowany w poł. z aprepitantem, który hamując aktywność CYP3A4 pozwala na ↓dawki deksametazonu i ↑skuteczności działania p/wymiotnego
94
Q

Deksametazon w N i W - porównanie do innych leków

A

-w zapobieganiu N i W wywołanym przez CTH o wysokim i średnim potencjale ma większą skuteczność niż metoklopramid, neuroleptyki, benzodiazepiny oraz antagoniści receptorów
serotoninowych

95
Q

Dawkowanie deksametazonu w N i W

A

Ryzyko nudności i wymiotów - Dawka i schemat podawania deksametazonu
⮚ Wysokie wczesne - 1x20mg (12mg w skojarzeniu z NK1RA)
⮚ Wysokie opóźnione - 2x8mg przez 3-4 dni(1x8mg w skojarzeniu z NK1RA)
⮚ Średnie wczesne - 1x8mg
⮚ Średnie opóźnione - 1x8mg (lub 2x4mg) przez 2-3 dni
⮚ Niskie wczesne - 1x8mg (lub 1x4mg)

96
Q

Antagoniści rec. 5-HT-3 - przykłady

A

I generacja: ondansetron, granisetron, dolasetron, ramosetron i tropisetron.
II generacja: palonosetro

97
Q

Mechanizm działania ondansetronu

A

Centralny: blokowanie rec. 5-HT3 w strefie wyzwalającej w dnie komory IV
Obwodowy: blokowanie 5-HT3 w splocie śródściennym p.pok. i w zakończeniach n.X

98
Q

Mechanizm działania palonosetronu

A
  • antagonista receptora, silniej wiąże się z rec. 5-HT3 niż inne setrony,
  • T1/2 = 40h;
99
Q

Wskazania do stosowania antagonistów rec. 5-HT3

A

-skuteczne w leczeniu ostrych nudności i wymiotów.

Palonosetron: skuteczniejszy w profilaktyce NiW, szczególnie późnych w porównaniu z innymi setronami zastosowanymi przed podaniem CTH o wysokim i średnim potencjale emetogennym

Palonosetron i ondansetron mają zbliżony profil bezpieczeństwa

100
Q

Metabolizm ondansetronu

A

CYP3A4, CYP2D6, CYP1A2 - jeden z nich może być zablokowany a i tak będzie git

101
Q

Ondansetron a induktory CYP3A4

A

induktory CYP3A4 (fenytoina, CBZ, ryfampicyna) → ↑klirens ondansetronu, ↓stęż. w osoczu

102
Q

Ondansetron + SSRI

A

SSRI ↓aktywność p/wymiotną ondansetronu

103
Q

Ondansetron + tramadol

A

↓efekt analgetyczny tramadolu

104
Q

Jak można ↑działanie p/wymiotne ondansetronu?

A

podając przed leczeniem i.v. 20mg deksametazonu

105
Q

Palonosetron - łączenie z innymi lekami

A

można bezpiecznie łączyć z kortykosterydami i metoklopramidem

106
Q

Dawkowanie ondansetronu

A
  • 8 mg p.o. lub i.v., ½ –2h przed CTH o wysokim i średnim potencjale emetogennym
    +8 mg po 12h lub 16 mg i.v. w 1. dniu w przypadku schematów o wysokim ryzyku NiW
  • nie przekraczać dawki 16 mg przy podawaniu i.v. (ryzyko wydłużenia QT i groźnych dla życia zaburzeń rytmu serca);
  • u pacjentów z niewydolnością nerek nie ma konieczności modyfikować dawki;
  • w umiarkowanej i ciężkiej niewydolności wątroby redukcja dawki dobowej do 8 mg
107
Q

Dawkowanie palonosetronu

A
  • poj. dawka 250 μg i.v. (30 sekund), w 1. dniu cyklu CTH, na 30 minut przed podaniem;
  • nie ma konieczności redukcji dawki u starszych oraz z zaburzeniami czynności wątroby lub nerek
108
Q

Zalecenia MASCC/ESMO 2016 -palonosetron

A

lek preferowany w zapobieganiu NiW wśród pacjentów przyjmujących CTH o średnim potencjale emetogennym

109
Q

Działania niepożądane antagonistów rec. 5-HT3

A

bóle głowy, zaparcia, uczucie gorąca lub zaczerwienienie skóry, czkawka

110
Q

Antagoniści rec. neurokininy-1 (NK1RA) w NiW - przedstawiciele

A

aprepitant, fosaprepitant, netupitant i rolapitant

111
Q

Wskazania do antagonistów rec. NK-1

A

↓natężenie ostrych i opóźnionych NiW u chorych leczonych wysoko- i średnioemetogenną CTH

Preparat złożony zaw. netupitant + palonosetron (NEPA) wykazuje synergizm hiperaddycyjny w leczeniu NiW indukowanych wysoce emetogenną CTH

112
Q

Metabolizm aprepitantu

A
  • inh. CYP3A4 (netupitant też) → zmniejszyć dawkę deksametazonu o połowę
  • po zakończeniu podawania leku jest łagodnym induktorem CYP3A4 i CYP2C9
113
Q

Leki wykorzystujące podobne szlaki metabolizmu co antag. rec. NK-1

A
  • docetaksel, paklitaksel,
  • etopozyd,
  • irynotekan,
  • ifosfamid,
  • imatinib,
  • winorelbina, winkrystyna, winblastyna,
  • warfaryna,
  • deksametazon, metyloprednizolon,
  • midazolam,
  • doustne środki antykoncepcyjne
114
Q

Interakcje antagonistów rec. NK-1

A
  • silniejsze przy podaniu p.o. (efekt pierwszego przejścia)
  • ketokonazol, itrakonazol, erytromycyna hamują CYP3A4 i potencjalnie ↑stęż. aprepitantu

-CBZ, fenytoina, ryfampicyna to induktory CYP3A4 - mogą powodować ↓stęż. aprepitantu w surowicy

115
Q

Rolapitant a CYP3A4

A

nie wpływa na aktywność tego enzymu

116
Q

Dawkowanie antag. rec. NK-1

A

Aprepitant:

  • 125 mg p.o. w dniu 1. (1h przed CTH),
  • 80 mg p.o. dzień 2. i 3.

Fosaprepitant:
-w dniu wlewu CTH: 150 mg i.v.

Netupitant:
- 300 mg p.o. w skojarzeniu z palonosetronem 0,5 mg p.o. (NEPA) — dzień 1. (1h przed CTH)

Rolapitant:
-w dniu wlewu CTH: 180mg p.o.

117
Q

Działania niepożądane antag. rec. NK-1

A

bóle głowy, anoreksja, zmęczenie, biegunka, czkawka, ↑ALT i AST

118
Q

Benzodiazepiny w NiW - mechanizm

A
  • nasilają neurotransmisję GABA-ergiczną w RK, hipokampie, podwzgórzu, istocie czarnej, korze móżdżku i korze mózgowej;
  • efekt przeciwlękowy
119
Q

Benzodiazepiny w NiW - przykłady

A

alprazolam, lorazepam

120
Q

Benzodiazepiny w NiW - wskazania

A

CTH wysoce emetogenna u chorych z NiW które pojawiają się przed podaniem CTH

121
Q

Benzodiazepiny w NiW - metabolizm

A

Alprazolam – przez CYP3A4

Lorazepam – metabolizowany jest na drodze glukuronidacji

122
Q

Benzodiazepiny w NiW - dawkowanie

A

Alprazolam:

  • 0,5-2mg p.o co 6h,
    1. dawka wieczorem przed CTH

Lorazepam
-0,5-2 mg p.o co 6-12h,
-1. dawka wieczorem
przed CTH

123
Q

Benzodiazepiny w NiW - działania niepożądane

A

senność, zawroty głowy, zaburzenia orientacji, hipotonia

124
Q

Gabapentyna w NiW - mechanizm

A
  • analog GABA;
  • zmniejsza aktywność tachykinin, które działając na CTZ pola najdalszego indukują nudności i wymioty,
  • hamuje kanał wapniowy → zmniejszenie narażenia komórek na działanie jonów wapnia i wydzielania czynników prowymiotnych
125
Q

Gabapentyna w NiW - wskazania

A

prewencja i leczenie nudności i wymiotów późnych, które towarzyszą podawaniu leków cytostatycznych

126
Q

Gabapentyna w NiW - metabolizm

A

nie jest metabolizowana; wydalana w postaci niezmienionej

127
Q

Gabapentyna w NiW - dawkowanie

A

CTH o wysokim potencjale emetogennym:

3 x 300 mg/d p.o 5 dni przed CTH i 5 dni po jej zakończeniu

128
Q

Gabapentyna w NiW - działania niepożądane

A

senność, uczucie zmęczenia, zawroty i bóle głowy, obrzęki obwodowe

129
Q

Oktreotyd w NiW - mechanizm

A
  • syntetyczny analog somatostatyny
  • hamuje sekrecję żołądkowo-jelitową do p.pok,
  • zwiększa wchłanianie wody i elektrolitów z jelit ,
  • normalizuje czynność perystaltyczną jelit,
  • zmniejsza rozciąganie jelit hamując nudności i wymioty
130
Q

Oktreotyd w NiW - wskazania

A

Uporczywe, oporne na leczenie farmakologiczne wymioty

Mechaniczna niedrożność jelit

131
Q

Oktreotyd w NiW - metabolizm

A

w wątrobie, większość leku wydalana jest z kałem, tylko 32% w postaci niezmienionej z moczem

132
Q

Oktreotyd w NiW - dawkowanie

A

0,05–0,1 mg w sposób frakcjonowany 2–3 razy dziennie lub w wlewie,
-dawka wstępna powinna być zwiększana w zależności od uzyskanej odpowiedzi, do dawki 0,6 mg/d (i.v lub s.c - biodostępność ok. 100%)

133
Q

Oktreotyd w NiW - dział. niepożądane

A

biegunka, bóle brzucha, zaparcie, wzdęcia, ból głowy, hiperglikemia, ból w miejscu podania

134
Q

Z. uciśniętego żołądka - co to?

A

Zespół objawów spowodowany przez niemożność prawidłowego wypełniania i/lub opróżniania żołądka z powodu ucisku

135
Q

Z. uciśniętego żołądka - przyczyny

A
  • częściowa gastrektomia (zespół małego żołądka),

- hepatomegalia

136
Q

Z. uciśniętego żołądka - objawy

A

uczucie pełności w nadbrzuszu, szybkie uczucie sytości, ból w nadbrzuszu, czkawka, zgaga, NiW

137
Q

Z. uciśniętego żołądka - postępowanie

A
  • rozmowa z chorym,
  • właściwa dieta - posiłki małe i częste,
  • leki p/wzdęciowe po posiłkach i przed snem (Espumisan, Maalox Plus),
  • leki prokinetyczne (metoklopramid przed jedzeniem i snem)

!Metoklopramid zwiększa napięcie LES i przyśpiesza opróżnianie żołądkowo-dwunastnicze

138
Q

Gastropareza - co to?

A

Zaburzenia w transporcie treści pokarmowej z żołądka do XII-cy bez mechanicznej niedrożności jelit

139
Q

Gastropareza - przyczyny

A
  • gastropareza idiopatyczna,
  • stosowanie morfiny,
  • zabiegi operacyjne (żołądek),
  • przewlekłe zaparcia,
  • cukrzyca
140
Q

Gastropareza - leczenie

A

leki prokinetyczne (metoclopramid, cisaprid)

141
Q

Niedrożność p.pok. - rodzaje

A

Wysoka lub niska, całkowita (ileus) lub częściowa (subileus) ,ostra lub przewlekła

142
Q

Niedrożność p.pok. - częstotliwość

A

3-15% pacjentów z choroba nowotworową w każdym okresie choroby, najczęściej w fazie zaawansowane

143
Q

Niedrożność p.pok. - przyczyny

A
  1. -neo j.grubego, układu rodnego (rak jajnika i trzonu macicy),
    - neo zlokalizowane pierwotnie poza jamą brzuszną: najczęściej rak piersi i płuca,
    - zrosty, zwłóknienia, rozsiew nowotworowy do otrzewnej,
  2. pseudoniedrożność - bez przeszkody mechanicznej (zespoły paranowotworowe, neuropatia cukrzycowa),
  3. zaburzenia czynnościowe jelit
    - spowolnienie perystaltyki (opioidy, cukrzyca),
    - zaparcia- opioidy, cholinolityki, leki p/zakrzepowe
144
Q

Niedrożność p.pok. - objawy

A

bóle brzucha ( głównie kolkowe), nudności i/lub wymioty, zatrzymanie gazów i stolca, rozdęcie brzucha

145
Q

Niedrożność p.pok. - rozpoznanie

A
  1. Zatrzymanie stolca
  2. Ból brzucha
  3. Wymioty
  4. Nudności - zwykle uporczywe
  5. Odwodnienie
  6. Potwierdzenie radiologiczne (poziomy płynów w RTG, CT)
146
Q

Niedrożność p.pok. - rozpoznanie - Zatrzymanie stolca

A
  • Pusta bańka odbytnicy

* Paradoksalna biegunka – nagromadzony płyn ucieka przez przeszkodę uformowaną przez kamienie kałowe (gł. jelito grube)

147
Q

Niedrożność p.pok. - rozpoznanie - Ból brzucha

A
  • Kolkowy – „obkurczenie” jelita na zalegających masach

* Rozlany – „rozciągnięcie” jelita, ucisk, hepatomegalia

148
Q

Niedrożność p.pok. - rozpoznanie - Wymioty

A
  • Wysoka niedrożność (żołądek –jelito czcze) – wczesne i obfite
  • Niska (jelito grube) – późne
149
Q

Niedrożność p.pok. - leczenie ogólnie

A

Zachowawcze
Zabiegowe
Odbarczanie żołądka i prox. odcinka j.grubego (sonda nosowo-żołądkowa → odsysanie treści żołądkowej + wyrównywanie niedoborów wodno-elektrolitowych)
Farmakologiczne

150
Q

Niedrożność p.pok. - leczenie operacyjne

A

Większość pacjentów w zaawansowanej fazie choroby nowotworowej nie kwalifikuje się do leczenia operacyjnego (zły stan ogólny, prognozowany czas przeżycia krótki, wysoka śmiertelność - 40% w ciągu 30 dni po operacji, wysoki odsetek pooperacyjnych powikłań – do 90%)

Metody - usunięcie przyczyny, zespolenie omijające, protezy, stenty, gastro- ileo-, mikrojejuno-, kolostomia

151
Q

Niedrożność p.pok. - leczenie zachowawcze

A
  • w zaawansowanej chorobie nowotworowej leczenie zachowawcze do 5 dni może spowodować ustąpienie niedrożności (30-50%)
152
Q

Niedrożność p.pok. - farmakologia

A

Optymalne ograniczenie nudności, wymiotów, leczenie bólu, likwidacja zaparć, próba odwrócenia zaburzeń drożności – kombinacja leków:

  • leki p.bólowe
  • leki p/sekrecyjne
  • p/wymiotne
  • prokinetyczne
  • p/cholinergiczne
  • kortykosterydy
153
Q

Niedrożność p.pok. - farmakologia - p/bólowe

A

zwykle silne opioidy drogą parenteralną, preferowane lipofilne (fentanyl, buprenorfina, metadon

154
Q

Niedrożność p.pok. - farmakologia - p/sekrecyjne

A

analogi somatostatyny:
Oktreotyd:
- 0,2-0,6 mg/d s.c. - wlew ciągły lub w 3 dawkach podzielonych
- albo 20mg w formie długo działającej co 4 tygodnie

Somatostatyna 6 mg/d iv wlew ciągły

155
Q

Niedrożność p.pok. - farmakologia - p/cholinergiczne

A

(butylobromek hioscyny) - preferowane ze względu na działanie przeciwsekrecyjne

156
Q

Niedrożność p.pok. - farmakologia - prokinetyczne

A

wyłącznie u chorych z niedrożnością przepuszczającą bez bólu kolkowego

157
Q

Niedrożność p.pok. - farmakologia - kortykosterydy

A

–zmniejszają stan zapalny, zwiększają absorpcję płynu ze światła jelita (deksametazon 6-16 mg/d)

158
Q

Zaparcia - częstość

A

U 60% chorych w terminalnej fazie choroby, u 90% pacjentów leczonych opioidami

159
Q

Zaparcia - przyczyny

A
  • Otoczenie (pozycja leżąca, brak intymności, odległość od toalety, pieluchomajtki)
  • Stan ogólny chorego (odwodnienie, osłabienie, brak aktywności, ↓ilość włóknika w diecie, podeszły wiek)
  • Związane z chorobą nowotworową (niedrożność jelit, uszkodzenie rdzenia w odcinku L-S, hiperkalcemia, hipokaliemia)
  • Leki (opioidy, cholinolityki, diuretyki, preparaty żelaza, p/depresyjne, hipotensyjne)
  • Choroby współistniejące (cukrzyca, niedoczynność tarczycy)
  • Stan psychiczny (depresja, splątanie
160
Q

Zaparcia - postępowanie niefarmakologiczne

A
  • Unikanie niewygodnej pozycji,
  • Zachowanie prywatności podczas defekacji,
  • Zwiększenie o ile to możliwe podaży płynów,
  • Zwiększenie aktywności,
  • Wczesne rozpoznawanie zaparć,
  • Profilaktyczne stosowanie leków przeczyszczających u leczonych opioidami
161
Q

Zaparcia - leki przeczyszczające

A
  1. Środki zwiększające objętość stolca
  2. Środki zmiękczające stolec (detergenty)
  3. Środki stymulujące perystaltykę jelita grubego - kontaktowe
  4. Środki osmotycznie czynne
162
Q

Leki przeczyszczające - Środki zwiększające objętość stolca

A
  • Powodują zatrzymanie wody w świetle jelita, ↑objętości mas kałowych, a poprzez wypełnienie jelita pobudzają odruch perystaltyczny
  • Babka płesznik (Plantago psyllium) Colon C, otręby, siemię lniane

P/wskazane w wyniszczeniu i odwodnieniu, nieskuteczne w zaparciu wywołanym opioidami

163
Q

Leki przeczyszczające - Środki zmiękczające stolec (detergenty)

A

• ↓napięcie powierzchniowe stolca i ułatwiają mieszanie
się wody i tłuszczy
• Pobudzają jelitowe wydzielanie płynu, nie wpływają na perystaltykę jelit i czas pasażu
• Dokuzan sodowy (Ulgix- kapsułki 1-4 x 50mg/d, Laxol -1-2czopki/d)

164
Q

Leki przeczyszczające - Środki stymulujące perystaltykę jelita grubego - kontaktowe

A

pobudzają sploty nerwowe ściany jelita i przezśluzówkowy transport elektrolitów:
• antrachinony: liść i owoc strączyńca (senes), aloes, kora kruszyny, szakłak amerykański, rzewień, lukrecja/ OTC
• bisakodyl – czopek 10mg, tabl dojelitowa 5 mg, oba 1-2xdz
• glicerol - czopek 1g, 1-2xdz

165
Q

Leki przeczyszczające - Środki osmotycznie czynne

A
  • zwiększają gradient osmotyczny zatrzymując wodę w świetle jelita, zmiękczają i zwiększają objetość kału, skracając pasaż przez jelito grube i pobudzając odruch defekacji
    ● Alkohole cukrowe – sorbitol, mannitol
    ● Laktuloza (dwucukier) 15-45 ml w 1-3 dawkach
    ● Glikol polietylenowy (makrogol) Forlax 1-2 saszetki /d
    ● Fosforany sodu – Enema, Rectanal (wlewki 150ml)
166
Q

Mechanizm zaparcia spowodowany silnymi opioidami (4)

A
  • Zah. kinetyki i wydł. czasu opróżniania się żołądka,
  • Zah. skurczów propulsywnych w zakresie j.cienkiego z wydłużeniem czasu pasażu żołądkowo-kątniczego
  • W zakresie jelita grubego opioidy pobudzają receptory opioidowe w zwojach nerwowych podśluzówkowych j.grubego → ↓sekrecji jelitowej, zwolnienie ruchów propulsywnych jelita, ↑napięcia zwieracza wewnętrznego odbytu i nasilenia ruchów segmentalnych jelita
  • Wydłużenie czasu pasażu przez jelito grube, ↑wchłaniania wody ze światła jelita → tworzenie suchych mas kałowych
167
Q

Postępowanie w zaparciu wywołanym opioidami

A

Agonista + antagonista rec. opio (oksykodon/nalokson)

Antag. rec. opio o działaniu obwodowym (PAMORA):

  • metylonaltrekson
  • naloksegol
  • naldemedyna
168
Q

Postępowanie w zaparciu wywołanym opioidami - oksykodon/nalokson

A

Proporcja oxy:nalox 2:1
tabletki o kontrolowanym uwalnianiu
-↓częstości i nasilenia zaparć u chorych wymagających opioidów z powodu bólu

169
Q

Postępowanie w zaparciu wywołanym opioidami - metylnaltrekson

A

to PAMORA = periferally-acting-mu-opioid-receptor-antagonists

8-12 mg s.c. co 2. dzień;

  • wypróżnienie występuje u 50-60% chorych w 5 min - 48 h od podania;
  • nie wywołuje osłabienia analgezji i zespołu odstawienia opioidów;

-przeciwwskazany w niedrożności jelit!!, ostrych schorzeniach jamy brzusznej, biegunce;

-stosować ostrożnie,
po zmiękczeniu stolca

170
Q

Postępowanie w zaparciu wywołanym opioidami - naloksegol i nademedyna

A

to PAMORA = periferally-acting-mu-opioid-receptor-antagonists

Naloksegol (pegylowany nalokson):

  • tbl 25 mg lub 12,5 mg 1xdz
  • zarejestrowany niedawno w Europie w leczeniu zaparcia poopioidowego u chorych bez nowotworu

Naldemedyna:
-tbl 0,2 mg 1xdz

171
Q

Preparaty NIEWSKAZANE w opiece paliatywnej w zaparciach

A
  • olej rycynowy - zbyt gwałtowne działanie
  • parafina - bardzo słaba skuteczność, środek niesmaczny i powodujący stan zapalny okolicy odbytu,
  • sole magnezu -znaczenie historyczne,
  • środki zwiększające objętość stolca – przeciwwskazane w wyniszczeniu i odwodnieniu, nieskuteczne w zaparciu wywołanym opioidam
172
Q

Zaczopowanie kałem - przyczyny

A

nowotwór blokujący pasaż, leki (TCAD, opioidy), szczelina odbytu

173
Q

Zaczopowanie kałem - objawy

A

zaparcie, częste wydalanie małych ilości stolca, ból party, bóle brzucha, NiW, delirium

174
Q

Zaczopowanie kałem - postępowanie gdy miękki i twardy stolec

A
  • Miękki stolec- bisacodyl p.r (przeczyszczający)
  • Twardy stolec
  • wlewki doodbytnicze z letniej wody lub 0,9% NaCl (100-200ml),
  • wlewki fosforanowe (125-150ml z zachowaniem ostrożności ze względu na ryzyko dyselektrolitemii)
  • wlewka z mannitolem,
  • stomia (wlewka z solą fizjologiczną)
175
Q

Zaczopowanie kałem - postępowanie interwencyjne

A
  • stosować wyłącznie u chorych u których wyczerpano inne możliwości skutecznego leczenia zaparcia stolca oraz po modyfikacji czynników dietetycznych i behawioralnych
  • Ręczne wydobycie stolca –zabieg bardzo bolesny i mogący prowadzić do zejścia śmiertelnego chorych w złym stanie ogólnym
  • UWAGA! Wyłącznie po znieczuleniu miejscowym odbytu lidokainą i w analgosedacji (opioid ratunkowy np. morfina, midazolam min. 30min przed zabiegiem)
176
Q

Biegunka - definicja, częstość

A
  • Wydalanie co najmniej 3 nieuformowanych stolców w ciągu 24 godzin lub częściej, niż jest to normalne dla danej osoby
  • Występuje u ok.7% pacjentów
177
Q

Biegunka - rodzaje

A

sekrecyjna, osmotyczna, tłuszczowa, zapalna (nieswoiste zapalenie jelit), popromienna, polekowa- 5fluorouracyl, niedokrwienie jelit

178
Q

Biegunka - ostra a przewlekła, etiologia

A
  • Biegunka ostra - do 14 dni (>90% pacjentów), zazwyczaj o etiologii zakaźnej
  • Biegunka przewlekła > 4 tygodni, najczęściej o etiologii zapalnej
  • Samoograniczający przebieg kliniczny świadczy o etiologii wirusowej
179
Q

Biegunka - przyczyny

A
  1. leki (antybiotyki, cytostatyki, NLPZ, Fe, RTH)
  2. Niedrożność p.pok. (zaczopowanie kałem, opioidy)
  3. z. złego wchłaniania (rak trzustki, gastrektomia),
  4. guzy (rak okrężnicy, odbytnicy, rakowiak),
    5 choroby współistniejące (cukrzyca, nadczynność tarczycy, zespół jelita drażliwego)
  5. dieta (owoce, przyprawy, alkohol)
180
Q

Biegunka - postępowanie

A

wspomagające (nawadnianie, elektrolity)
przyczynowe
ogólne (dieta, leki)
pro i prebiotyki

181
Q

Biegunka - postępowanie wspomagające

A

-nawadnianie p.o. (100ml/kg m.c + 50-100ml na każde wypróżnienie/wymioty),

-uzupełnienie elektrolitów: doustne:
na 2l wody:
-7 g NaCl,
-5 g NaHCO3,
-3 g KCl,
-40 g glukozy
lub gotowe preparaty zawierających te składniki (Orsalit, Gastrolit).

-W stanach ciężkich nawodnienie i.v.: płynem Ringera lub PWE

182
Q

Biegunka - leczenie przyczynowe

A

Biegunka tłuszczowa:
- pankreatyna (Kreon 25tys) + H2-bloker (Ranigast) do każdego posiłku

Biegunka cholagenna:
- cholestyramina 4-12g 3xdz,

Biegunka popromienna

  • cholestyramina 4-12g 3xdz,
  • aspiryna,

Biegunki infekcyjne:

  • Ciprofloksacyna 500mg 2xdz
  • Metronidazol 500mg 3xdz,

Biegunki związane z podawaniem antybiotyku - infekcja Clostridium difficile, terapia:
-metronidazol 500mg
3xdziennie p.o.
-lub wankomycyna 125-250 mg

183
Q

Biegunka - postępowanie ogólne

A
  • odstawienie leków przeczyszczających i prokinetycznych,
  • spowolnienie perystaltyki i zwiększenie wchłaniania (loperamid 4mg, potem 2 mg po każdym stolcu)

-modyfikacja diety – eliminacja laktozy, pikantnych przypraw, alkoholu, świeżych warzyw i owoców,błonnika, tłuszczu

184
Q

Biegunka - probiotyki

A

Probiotyki:

  1. bakterie probiotyczne: -Lactobacillus casei - Dicoflor
    - Lactobaccillus rahmnosus (Dicoflor, Lacidofil)
    - Bifidobacetrium (Acidolac, Alflorex)
  2. probiotyczne drożdże:
    - Saccharomyces boulardii - Enterol
185
Q

Biegunka - prebiotyki

A

Prebiotyki - składniki pożywienia nie ulegające trawieniu (inulina, fruktooligosacharydy), powodujące wzrost i/lub stymulację aktywności jednego lub kilku szczepów bakterii obecnych w jelicie gruby

Geriatria i Paliatywna (12 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2025 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions