NEUROLOGIA DZIECIĘCA Flashcards
Pierwotne bóle głowy u dzieci
wrażliwe na ból są wszystkie struktury zewnątrz- i wewnątrzczaszkowe oprócz tkanki mózgowej, wyściółki
komór, splotów naczyniastch i opony miękkiej
Pierwotne bóle głowy u dzieci migrena
– schorzenie o charakterze napadowym i nawrotowym, o złożonej patogenezie
– najczęściej (80%) występuje migrena bez aury
– ból głowy jest typowo jednostronny, pulsujący
– towarzyszą mu nudności, wymioty, fotofobia, fonofobia
– napad bólowy trwa 1-72h
– pomiędzy napadami brak jakichkolwiek objawów neurologicznych
– migrena może być też poprzedzona aurą (10%), która ma najczęściej postać wzrokową (mroczki,
zygzaki, iluzje wzrokowe, ubytki w polu widzenia, ślepota, zespół Alicji w Krainie Czarów)
– aura może też być czuciowa lub ruchowa
– zdarza się występowanie aury bez bólu głowy
– zwykle stosuje się doraźne leki przeciwbólowe, w ciężkich przypadkach tryptany
Pierwotne bóle głowy u dzieci migrena czynniki wywołujące napad
stres, brak/nadmiar snu, czynniki fotogenne, zmiana
pogody, zmęczenie, miesiączka, spożywanie pokarmów zawierających prekursory serotoniny (np
ser, czekolada, orzechy, cytrusy), niektóre leki
Pierwotne bóle głowy u dzieci rzadkie postacie migreny
– migrena podstawna => wymioty, oczopląs, objawy móżdżkowe
– migrena porażenna (hemiparetyczna)
– migrena rodzinna (defekt kanału wapniowego, dziedziczenie AD)
– objawy periodyczne, często poprzedzające migrenę => wymioty cykliczne, migrena brzuszna,
łagodne napadowe zawroty głowy wieku dziecięcego
Pierwotne bóle głowy u dzieci stan migrenowy
napad bólu migrenowego trwający > 72h
Pierwotne bóle głowy u dzieci bóle napięciowe
– najczęstsze pierwotne bóle głowy u dzieci (50% populacji dziecięcej)
– mają charakter uciskowy, niepulsujący, są obustronne, nie ograniczają aktywności dziecka
– ich przyczyną jest stan przedłużającego się napięcia fizycznego lub psychicznego (najczęściej
problemy w rodzinie lub w szkole)
– należy wykonać pełne badanie neuropsychologiczne
– leczenie: psychoterapia, fizykoterapia, czasem leki
przewlekłe nadużywanie leków przeciwbólowych z powodu bólu głowy może spowodować przewlekłe bóle
głowy z odbicia
Wtórne (objawowe) bóle głowy u dzieci
częstsze u dzieci od bólów pierwotnych (!!!)
– przyczyny: m.in. zaburzenia refrakcji oka, zapalenia zatok, wady zgryzu, nadciśnienie tętnicze
– u dziecka z bólem głowy konieczna jest ocena stanu neurologicznego, badanie okulistyczne,
laryngologiczne, pomiar CTK i badanie psychologiczne
Wtórne (objawowe) bóle głowy u dzieci poranne bóle
bóle głowy poranne, budzące dziecko ze snu są najczęściej objawem guza mózgu
(wtedy towarzyszą im wymioty, objawy ogniskowe, obrzęk tarczy n.II, zaburzenia świadomości i inne)
Drgawki
– incydent nieprawidłowej czynności neurologicznej będący efektem niekontrolowanego,
nieprawidłowego wyładowania elektrycznego neuronów w mózgu
– przyczyny drgawek: gorączka, padaczka, niedotlenienie, zaburzenia metaboliczne, zatrucia, urazy,
udar, guzy mózgu, choroby skórno-nerwowe, u noworodków TORCH, wady mózgu, encefalopatia
niedotlenieniowo-niedokrwienna
Drgawki pierwszy napad
w przypadku pierwszego w życiu epizodu drgawek, zawsze należy podejrzewać jego charakter padaczkowy
Drgawki postępowanie w drgawkach:
– ułóż dziecko na boku (żeby się nie zachłysnęło wydzieliną z dróg oddechowych lub wymiocinami)
– odessij zawartość jamy ustnej
– oceń podstawowe czynności życiowe, przeprowadź badanie neuropediatryczne
– utrzymaj drożność dróg oddechowych, podaj tlen, monitoruj CTK, EKG, saturację
– jednocześnie uzyskaj dostęp do żyły i podaj klonazepam 0,05-0,1 mg/kg
– jeśli nie można uzyskać dostępu do żyły podaj doodbytniczo diazepam (5mg u dzieci <15kg, 10mg
u cięższych), wodzian chloralu (0,3-0,5 ml/kg)
– w razie braku efektu: fenobarbital 5-10 mg/kg
– w przypadku gorączki: ochładzanie fizykalne, leki przeciwgorączkowe
– w przypadku zaburzeń oddychania – intubacja, kontakt z OIT
Drgawki gorączkowe
– napady pochodzenia mózgowego powodowane przez gorączkę
– związane z predyspozycją genetyczną
– zwykle występują na początku infekcji wirusowej, kiedy szybko narasta ciepłota ciała
– u 60-70% dzieci występują tylko raz w życiu, wyjątkowo rzadko występują częściej niż dwa razy
– największe ryzyko nawrotu jest u dzieci w 1 rż, u których drgawki wystąpiły w pierwszych 2h
trwania gorączki, przy gorączce > 40 stopni i przy dodatnim wywiadzie rodzinnym
– po napadzie drgawek gorączkowych dzieci bardzo szybko odzyskują świadomość
Drgawki gorączkowe proste
– pierwotnie uogólnione napady toniczno kloniczne
– trwają 3-5 minut
– występują przy temperaturze > 38 st.C
– brak jakichkolwiek nieprawidłowości w badaniu neurologicznym
– prawidłowy zapis EEG
Drgawki gorączkowe złożone
– mają charakter częściowy
– trwają dłużej (> 10 minut), mogą się powtarzać w ciągu 24h
– może im towarzyszyć ponapadowy niedowład kończyn– należy je różnicować z opryszczkowym zapaleniem mózgu
– mogą być zmiany w badaniu neurologicznym i EEG
– ryzyko rozwoju padaczki u dzieci z drgawkami gorączkowymi złożonymi wynosi 4-12%
Drgawki gorączkowe plus
– towarzyszą innym chorobom
– mogą mieć charakter napadów nieświadomości, atonicznych, mioklonicznych
Drgawki gorączkowe badania
w przypadku drgawek gorączkowych złożonych i plus wskazane jest wykonanie TK lub MR mózgu
u małych dzieci (zwłaszcza < 6 mż) wyklucz ZOMR, które w tym wieku przebiega skąpoobjawowo
Drgawki gorączkowe postępowanie
profilaktyka doraźna (zaraz po pojawieniu się stanu podgorączkowego)
– paracetamol 10g/kg/dawkę (doustnie lub doodbytniczo) lub ibuprom w podobnej dawce
– fizyczne metody obniżania temperatury ciała (chłodna kąpiel, okłady)
– w razie przedłużania się napadu => benzodiazepina 0,3 mg/kg
– bardzo ważna jest edukacja opiekunów
Padaczka
– przewlekła choroba cechująca się występowaniem nawracających, nieprowokowanych napadów,
spowodowanych patologicznymi wyładowaniami neuronów mózgowych
– u dzieci nieco przeważają napady cześciowe nad uogólnionymi
– większość padaczek ma charakter idiopatyczny, część może być dziedzicznz (najczęściej:
zlokalizowana padaczka rolandyczna)
– w czasie napadu typowo występują objawy autonomiczne (poszerzenie źrenic, zmiany
naczynioruchowe, ślinienie, bezwiedne oddanie moczu lub kału, tachykardia)
– po napadzie dziecko typowo jest senne (wpływ na to mają również zastosowane leki)
– zmiany w badaniu neurologicznym obserwuje się w przypadku padaczek objawowych
(spowodowanych np obecnością guza mózgu)
– w przypadku padaczek idiopatycznych nieprawidłowości w badaniu nie obserwuje się
Padaczka rodzaje napadów: uogólnione
1) uogólnione (wyładowania w obu półkulach mózgu) => pierwotnie lub wtórnie
– napady nieświadomości (absence)
– napady miokloniczne
– napady toniczne, toniczno-kloniczne, atoniczne
Padaczka rodzaje napadów: ogniskowe
2) ogniskowe (wyładowania w tylko jednej półkuli mózgu lub jej części)
– napady czołowe => obejmują korę ruchową (asymetryczne napady toniczne, rozszerzające się w
kierunku proksymalnym drgawki kloniczne)
– napady skroniowe (najczęstsze) => aura smakowa, węchowa, zniekształcenia dźwięków i kształtów,
automatyzmy ruchowe, deja-vu i jamais-vu, zaburzenia świadomości
– napady potyliczne => zniekształcenia widzenia
– napady ciemieniowe => spaczenie czucia, zaburzony obraz ciał
Padaczka kindling
powtarzające się wyładowania elektryczne w jednym miejscu kory mózgowej prowadzą do
utrwalenia się ogniska padaczkorodnego => dlatego należy wdrażać jak najwcześniejsze leczenie
Padaczkawybrane zespoły padaczkowe
• zespół Westa => napady zgięciowe, napady skłonów, zaburzenia rozwojowe , typową dla zespołu
zmianą w EEG jest hipsarytmia (leczenie: wigabatryna)
• zespół Lennoxa-Gastaut => różnorodne typy napadów, regres neurorozwojowy, zaburzenia
zachowania (leczenie: topiramat, lewetyracetam)• padaczka dziecięca z napadami nieświadomości => częściej u dziewcząt, dziecko orientuje się, że
coś mu “umknęło”, jest zakłopotane, przeprasza (dobre rokowanie – 95% remisji)
• młodzieńcza padaczka miokloniczna => objawy typowo rano (upuszczanie z rąk przedmiotów
podczas śniadania), nie wpływa na rozwój, rokowanie dobre, ale leczenie trzeba prowadzić przez
całe życie
Padaczka badania dodatkowe
– badania laboratoryjne: glikemia, jonogram, gazometria
– EEG (wykonaj zawsze przy podejrzeniu padaczki)
– stężenie leków przeciwpadaczkowych we krwi (możliwe różnicowanie, czy napad wystąpił
wskutek nieskuteczności terapii, czy nie przyjmowania leku)
– inne badania – np genetyczne, enzymatyczne, toksykologiczne
– w MR można obrazować zaburzenia migracji i asymetrię hipokampa, będące przyczyną padaczki
– padaczka z ogniskiem skroniowym zawsze wymaga wykonania MRI
Padaczka leczenie
zasadnicza metoda leczenia => farmakoterapia
– nie wszystkie napady wymagają leczenia przeciwpadaczkowego
– lek dobiera się w zależości od rodzaju napadu
– najlepiej monoterapia, w najmniejszej skutecznej dawce (skuteczna w 70%)
– najczęściej stosowane: karbamazepina, walproinian
– leki możn próbować odstawiać po 2 latach bez napadów
Padaczka alternatywne metody leczenia
– dieta ketogenna
– stymulacja nerwu błędnego
– padaczkę lekooporną można leczyć chirurgicznie
Stan padaczkowy
– trwający > 30 minut pojedynczy napad padaczkowy, lub powtarzające się napady, między którymi
pacjent nie odzyskuje świadomości lub utrzymuje się bioelektryczna czynność napadowa
– wystąpi przynajmniej raz u 10-25% dzieci z padaczką
– śmiertelność 2-3%
– do stanu padaczkowego może dojść w każdym rodzaju napadów
– u dzieci < 2rż najczęstszą etiologia stanu padaczkowego jest gorączkowa i ostra objawowa
(ZOMR, zap.mózgu, zaburzenia elektrolitowe, sepsa, zatrucia, hipoksja)
Stan padaczkowy postępowanie
postępowanie
– wszystkie leki powinny być podawane dożylnie
– załóż dwa wkłucia – jedno do pobierania krwi do badań, drugie do podawania leków
– monitoruj funkcje życiowe
Stan padaczkowy postępowanie etap I
benzodiazepina (np klonazepam 0,05 mg/kg)
Stan padaczkowy postępowanie etap II
inna bzd lub inny lek, najczęściej fenytoina w ciągłym wlewie (15-20 mg/kg)
– fenytoiny nie podawaj w roztworze glukozy
– podczas wlewu koniecznie monitoruj CTK i EKG
– ewentualnie fenobarbital, walproinian, wodzian chloralu
Stan padaczkowy postępowanie etap III
śpiączka farmakologiczna
Napadowe zaburzenia ruchowe
– heterogenna grupa zaburzeń o charakterze zarówno ostrym, jak i przewlekłym
– ich obecność wywiera bardzo niekorzystny wpływ na relacje rówieśnicze dziecka, jego edukację, a
także funkcjonowanie rodziny
– objawy mogą występować zarówno za dnia, jak i w nocy
– część z nich jest genetycznie uwarunkowanymi kanałopatiami
– w diagnostyce bardzo ważna jest rejestracja wideo-EEG
– wykorzystuje się też liczne badania laboraoryjne i neuroobrazowanie (MR)
– często są mylone z napadami padaczki i niepotrzebnie leczone lekami przeciwpadaczkowymi
Napadowe zaburzenia ruchowe tiki
– nagłe, powtarzające się ruchy mimowolne lub wydawane dźwięki
– ich występowanie nasila lęk, złość, podniecenie, zmęczenie
– zmniejszają się we śnie, w czasie wypoczynku i pełnej koncentracji intelektualnej
– pacjent może powstrzymać się od ich wykonywania, ale kosztem większego ich nasilenia później
– zespoły tików występują typowo w zespole Gilles de la Tourette’a
– leki 1 rzutu: klonidyna, baklofen
Napadowe zaburzenia ruchowe stereotypie ruchowe
– ruchy mimowolne cechujące się celowością, schematycznością i powtarzalnością
– np ruchy ramion, rotacja rąk, kołysanie tułowia
– przy dużym ich nasileniu stosuje się klonazepam, haloperidol
Napadowe zaburzenia ruchowe dystoniczna postać napadowej choreoatetozy
– dziedziczenie AD
– choroba występuje we wczesnym dzieciństwie, ruchy mimowolne obejmują kończyny i twarz
– zdarza się też postać wtórna (w przebiegu np hipokalcemii, hipernatremii, hipoglikemii,
nadczynności tarczycy, DM1, przewlekłej anemii hemolitycznej, zwapnienia jj podkorowych i in)
Napadowe zaburzenia ruchowe napadowa ataksja
– napady samoograniczających się objawów móżdżkowych
– mogą być wywołane np stresem, wysiłkiem, alkoholem
– przyczyny: choroby metaboliczne (np choroba Hartnupów), dziecziczne i inne
Napadowe zaburzenia ruchowe dystonia
– jej najczęstszą postacią jest kręcz karku (torticollis)
– łagodne napady kręczu szyi występują zwykle w pierwszych 8 miesiącach życia dziecka
– zespół Sandifera = ruchy przypominające kręcz karku, których przyczyną jest refluks
Napadowe zaburzenia ruchowe spasmus nutans
– triada objawów: pionowe lub poziome potrząsanie głową, oczopląs, kręcz szyi
– zwykle pojawia się w 6-12 mż, ustępuje samoistnie do 3-4 rż
– uwaga - może być spowodowany glejakiem skrzyżowania nn wzorkowych lub komory III (!)